دکتر سید یحیی یثربی که با خبرنگار مهر گفتگو می‌کرد در پاسخ به این سؤال که چه شرایطی برای شناخت مؤلفه‌های مهم هویت ایرانی - اسلامی لازم هستند؟ گفت: هویت برای یک شهروند با یک سری اندیشه و مجموعه‌ای از رفتارها قابل تعریف است. مثلاً هویت یک امریکایی یا آلمانی با فکر و فرهنگ امریکا و آلمان و رفتار او در جامعه‌اش بر اساس آن فکر و فرهنگ تعریف می‌شود.
وی افزود: فکر و فرهنگ شناخته شده در غرب لیبرالیسم و دموکراسی است و رفتار سودگرایانه است اما هویت ایرانی -اسلامی را ما هنوز نتوانسته‌ایم برای خودمان تعریف کنیم. از نظر من ما از نظر تعریف هویت و جا انداختن آن در زندگی مردم خیلی مشکل داریم.
این استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: اصلی‌ترین مشکل ما دو صفت فراگیر مسئولان و مدیران فرهنگی کشور است. یکی ناوارد بودن آنان و دیگری جدی نگرفتن کار خودشان، بنابراین جامعه ما مقداری هویت خود را از سنت دارد. مثلاً یک مسلمان شیعی و به گمان خود طرفدار اهل بیت است و اما هویت ایرانی خود را به عنوان یک کشور حتی از سنت خود هم ندارد و لذا به‌سادگی تحت تأثیر غرب و شرق قرار می‌گیرد و به این هویت احترام قائل نیست و ارج نمی‌نهد.
وی افزود: مثلاً یک ژاپنی به ژاپنی بودن خودش ارج می‌نهد و این ارج به این صورت جلوه می‌کند که پیش از سود خود سود جامعه را می‌خواهد و به سربلندی جامعه‌اش افتخار می کند اما در جامعه ما نوعی خودخواهی فراگیر است. بنابراین من معتقدم ما از نظر هویت ایرانی - اسلامی به عنوان یک جامعه باید خیلی کار کنیم. مشکل داریم و مشکل زیادی هم داریم.
یثربی در پاسخ به این سؤال که چرا پیوند ما با هویت ایرانی -اسلامی‌مان گسسته شده است؟ گفت: این پیوند یک رویش به اسلام است و یک رویش به یک کشور به عنوان یک فرهنگ ملی برمی‌گردد.
وی افزود: اگر درست حساب کنیم اقرار می کنیم که کوتاهی کرده‌ایم. به طور مثال در بعد سیاسی و در حوادث اخیر اگر ما به جای طرف شدن با توده مردم با دو ستاد کارشناسی طرف بودیم بی‌تردید این مشکلات را نداشتیم و معلوم است که همین درگیریها و مشکلات، به هویت ایرانی - اسلامی جوانان و مردم ما به‌سختی آسیب می‌زند.
این استاد فلسفه و عرفان اسلامی خاطر نشان کرد: نتیجه چنین برخوردی آن خواهد بود که آنچه در جامعه در داخل و خارج جا می‌افتد آن است که ما هنوز با عقل و منطق فاصله داریم و روشن است که اساس هویت ایرانی - اسلامی ما جز عقل و منطق نمی‌تواند باشد.
یثربی در پاسخ به این سؤال که هویت ایرانی - اسلامی ما برای زندگی درجهان مدرن تا چه اندازه نیاز به فرهنگ غربی دارد؟ گفت: ما نباید غرب را به‌عنوان غرب مردود بدانیم و یا نادیده بگیریم. چنین کاری عملاً نه درست است و نه قابل اجرا. ما مثلاً مردم‌سالاری را از آنان گرفته‌ایم. بیاییم چگونگی مدیریت آموزش و پژوهش را هم بگیریم. بیاییم اطلاع‌رسانی را هم از آنان یاد بگیریم. آنگاه بر اساس فهم درست ازاسلام و تشیع و نه فهم خرافی و عوام‌زده برای جامعه مان برنامه‌ریزی کنیم و برای مردممان هویت بسازیم. اگر نه دستاورد غرب را جدی بگیریم و نه آموزه‌های اسلام را جدی بگیریم در آن صورت روز به روز شرایط بدتری از نظر هویت اسلامی و ایرانی خواهیم داشت.