به گزارش خبرنگار مهر، درسال 1333 در شهر کرمان متولد شد. متاهل و دارای سه فرزند است. در سال 1358 دوره کارشناسی ریاضی خود را با رتبه اول در دانشگاه اصفهان و در سال 1365 دوره کارشناسی ارشد ریاضی را مجددا با رتبه اول در دانشگاه تربیت مدرس سپری کرد و در سال 1369 موفق به اخذ مدرک دکتری ریاضی از دانشگاه شهید باهنر کرمان شد. به گفته خودش اولین فارغ التحصیل دکتری ریاضی در کشور، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان و اکنون دانشگاه تربیت مدرس است.
زاهدی در 23 مرداد 1384 از سوی محمود احمدی نژاد برای تصدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس معرفی شد و با کسب 144 رای موافق، 101 مخالف و 35 ممتنع موفق به کسب رای اعتماد مجلس شد.
رای اعتماد به زاهدی که به صورت ناپلئونی محقق شده بود مورد اعتراض نمایندگان مجلس واقع شد به طوری که تعدادی از نمایندگان مجلس در جلسه علنی 6 شهریور ماه سال 1384 در تذکرات آئین نامه ای آرای وزیر علوم را مخدوش دانسته و خواستار بازبینی فیلم رای گیری برای وی در روز رای اعتماد شدند. علاوه بر نحوه رای آوردن او مرد ریاضی شدن زاهدی نیز در این روزهای شهریور 84 حرف و حدیثهای زیادی درست کرده بود. حرف و حدیثهایی که در طول چهار سال فعالیت زاهدی ادامه یافت. زاهدی با همه حاشیه ها وزیر شد و در طول دوران فعالیتش نیز حاشیه های بسیاری را به همراه داشت.
"دیدار محرمانه محمد مهدی زاهدی وزیر علوم احمدی نژاد با همتای اسرائیلی"، "ملاقات وزیر دولت احمدی نژاد و وزیر علوم اسراییل"، "وزیری که ستاره ها برایش حاشیه آفرید"، "وقتی نابغه ریاضی قرن وزیر می شود"، "وزیر علوم ایران نابغه ریاضی به قیمت 195 دلار"، "وزیری که ادعای نابغه ریاضی قرن را دارد"، "بررسی پرونده کاری وزیر علوم در دولت نهم: یک سال ناکارآمدی" و ... عناوین مهمی هستند که هنگام جستجوی عبارت "محمد مهدی زاهدی" در موتور جستجوی گوگل (فارسی) جلب توجه می کنند.
محمدی مهدی زاهدی وزیر علوم دولت نهم پس از چهار سال فعالیت پر فراز و نشیب هفته گذشته ساختمان وزارت علوم را ترک کرد.
اینجا اتاقی کوچک در دانشکده علوم پایه دانشگاه تربیت مدرس است. محل کار جدید محمد مهدی زاهدی. او از دانشگاه شهید باهنر کرمان به دانشگاه تربیت مدرس منتقل شده است. کمتر از دو روز پس از تودیع وزیر علوم دولت اول احمدی نژاد به تربیت مدرس رفتم تا او در گفتگویی متفاوت ناگفته هایش در دوران وزارت را بگوید و به تمام حاشیه ها پاسخ دهد.
محمد مهدی زاهدی در اتاق کار خود در دانشگاه تربیت مدرس
* خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: آقای دکتر زاهدی امروز در این مصاحبه می خواهم مروری بر دوران فعالیتتان در وزارت علوم و حواشی همراه با آن داشته باشیم. از ابتدا شروع می کنم. زمانی که کرمان بودید. پس از پیروزی محمود احمدی نژاد در انتخابات 84 از حضور دکتر کبگانیان یا سهراب پور در وزارت علوم خبر می دادند اما به یکباره نام شما مطرح شد و از سوی رئیس جمهور دولت نهم به عنوان وزیر علوم به مجلس معرفی شدید. به دلیل حضور شما در کرمان چگونه شد که رئیس جمهور شما را به مجلس معرفی کرد. آیا ارتباط خاصی با نزدیکان رئیس جمهور داشتید یا معرفانی شما را به رئیس جمهور معرفی کرده بودند.
- محمد مهدی زاهدی: در دولت آقای احمدی نژاد این چیز عجیبی نیست. دکتر در دولت دهم هم ثابت کرد که برای انتخاب همکارانش از همه جغرافیای کشور استفاده می کند و اینکه من از کرمان به تهران بیایم و در کابینه قرار بگیرم با توجه به نگاه رئیس جمهور عجیب نبود و نیست.
* اما اینکه شما بدون سابقه کاری در تهران و بدون کارهای اجرایی مهم به عنوان وزیر علوم معرفی شوید در آن دوران کمی عجیب به نظر می رسید. اینگونه نیست؟
- به نظر من نه. اما نگاه کنید رئیس جمهور مشاورانی دارد که در مورد انتخاب وزرا با وی همکاری می کردند که یکی از گزینه های پیشنهادی آنها من بودم. البته برخی عزیزان در بسیج اساتید نیز من را به عنوان نامزد این مسئولیت معرفی کرده بودند. قبل از آن هم چون رئیس جمهور به کرمان آمده بودند و من هم رئیس شورای شهر بودم و اتفاقا من از رئیس جمهور برای حضور در کرمان دعوت به عمل آورده بودم بنابراین شناخت نسبی نسبت به من داشتند.
* بنابراین وقتی در تهران حاضر شدید برای رئیس جمهور غریبه نبودید؟
- بله. شناخت نسبی نسبت به من داشتند.
* اما یک نکته مهم این است که شما به توجه به سابقه فعالیتتان احساس می کردید وزیر دولت محمود احمدی نژاد شوید. یعنی وقتی به شما اعلام شد که برای وزارت علوم برنامه بدهید غافلگیر نشدید؟
- نه. اصلا غافلگیر نشدم. من عازم چین بودم که با من تماس گرفتند و گفتند هر چه سریعتر خودم را به تهران برسانم. هر چه علت را جویا شدم پاسخی به من ندادند. دقیقا همان روزی که به من گفتند به تهران بیایم عازم سفر به چین برای ارائه مقاله در کنفرانس بین المللی ریاضی بودم. بنابراین برنامه خودم را پیاده کردم. از کرمان به تهران آمدم تا عازم چین شوم. اما بر اساس همان تماس تلفنی تا زمان پروازم به چین به سر قرار رفتم.
* یعنی دیگر در کنفرانس حاضر نشدید و از همان جا رخت وزارت بر تن کردید و متوجه شدید که وزیر علوم دولت نهم خواهید بود.
- نه من حرفهای خودم را در مورد وزارت زدم و طبق برنامه به چین رفتم و مقاله خود را ارائه کردم.
* یعنی برای بررسی برنامه هایتان با محمود احمدی نژاد دیدار نداشتید.
- چرا هم برنامه دادم و هم ملاقاتهایی با هم داشتیم.
* برنامه شما مورد تایید شخص رئیس جمهور قرار گرفت و شما به عنوان وزیر علوم دولت نهم معرفی شدید. شاید قسمت خوشایند معرفی شما به عنوان وزیر علوم خیلی زود تمام شد زیرا حرف و حدیثهای بسیاری در مورد شما آغاز شد. عضویت شما در انجمن ریاضی ژاپن و انجمنهای دیگر مورد سئوال و تشکیک واقع شد تا جایی که شما را به دروغگویی متهم می کردند.
- (زاهدی نیشخند می زد) متاسفانه برخی آدمهایی که خیلی در کار علمی نیستند و بیشتر سیاست باز هستند گاهی اوقات حرفهایی می زنند که سنخیت علمی ندارد. من عضو انجمن ریاضی ژاپن و یا انجمنهای دیگری بودم و برای عضویت در این انجمها باید حق عضویت هم پرداخت می کردم. این عضویت به خاطر استفاده از مزایای علمی آنهاست و هیچ سود دیگری برای فرد ندارد. به عنوان مثال انجمهای علمی نشریات معتبر تخصصی منتشر می کنند و برای اعضای خود ارسال می کنند که یکی از این انجمنها انجمن ریاضی ژاپن است که شما می توانید در این ققسه کتابخانه من نشریات این انجمن را مشاهده کنید که برای من هم که عضو آن هستم ارسال می شود. من سالهاست که عضو انجمن ریاضی ژاپن هستم و عضویت در این مجامع علمی یک امر عادی است. مدرک نیست که راجع به آن کلی بحث و حاشیه سازی صورت گیرد.
مجلات زرد رنگ داخل کتابخانه زاهدی مجلات انجمن ریاضی ژاپن است
* ولی شما خود را مرد سال ریاضی معرفی کرده بودید. گفته می شد در ازای پولی که پرداخت کرده اید مرد سال ریاضی شده اید. حتما تیترهایی چون "وقتی نابغه ریاضی قرن وزیر می شود"، "وزیر علوم ایران نابغه ریاضی به قیمت 195 دلار"، "وزیری که ادعای نابغه ریاضی قرن را دارد" را خوانده اید. این موضوع از کجا ناشی می شد. امیدوارم پاسخ شفافی به این سئوال من بدهید.
- ماه رمضان است و به بزرگی این ماه مبارک یک ریال هم پول بابت دریافت این عنوان (مرد سال ریاضی) پرداخت نکرده ام. مقالات علمی من هست. زندگینامه علمی من هم موجود است. سوابق علمی من نشان می دهد من در حوزه تخصصی خودم حرفهایی برای گفتن دارم. موسسه ای من را به این عنوان معرفی کرده است ولی اصلا برایم مهم نبود که این عنوان وجود داشته باشد یا نه. به همین دلیل هیچگاه به جستجوی این نرفتم که ببینم این موسسه معتبر است یا خیر.
* یعنی شما تاکید می کنید این عنوان را دارید. یعنی به عنوان مرد سال ریاضی معرفی شدید اما هیچگونه پولی بابت این عنوان پرداخته نکرده اید.
- بله. من در کشور زمانی که دانشیار بودم استاد نمونه شده ام. می دانید وقتی دانشیار باشید کسب افتخار استاد ممتازی آسان نیست. علاوه بر آن بارها پژوهشگر نمونه در دانشگاه شهید باهنر کرمان و استان کرمان شده ام. دانشجویان فوق لیسانس و دکتری زیادی فارغ التحصیل کرده ام. اصلا نیازی ندارم که وجاهت علمی خود را به خاطر مسائل فرعی زیر سئوال ببرم.
* برای روشن شدن این موضوع جنجال برانگیز دوباره می پرسم. آقای دکتر شما اصلا به خاطر کسب این عنوان پولی پرداخت نکرده اید؟
- هرگز. خود موسسه این عنوان را برای من برگزیده و انتخاب کرده است و همانطور که گفتم برای من اهمیتی ندارد و کاری هم به این موضوع ندارم.
* در واقع شما تاکید دارید که بار علمی مناسبی دارید و هیچ نیازی به چنین عناوینی ندارید؟
- بله. من تعداد زیادی از مقالاتم در مجلات بین المللی چاپ شده است. در برخی کتابهایی که در اروپا و آمریکا در زمینه ریاضی (جبر فازی و ابرساختارهای جبری) منتشر شده است از مقالات من به عنوان منابع مورد استفاده نام برده شده است. ضمن اینکه در یکی از این کتابها در بخش مقدمه به نام من به عنوان کسی که در بحث ابرساختارهای جبری باعث توسعه و حتی ارائه ایده های نو در ایران شده اشاره شده است.
* بنابراین شما با رد هرگونه پرداخت پول بابت عنوان مرد سال ریاضی، طرح این مسائل حاشیه ای را کار حاشیه سازان می دانید؟
- در ابتدای سئوالات شما اشاره کردم که برخی سیاست بازی کردند و این افراد خالی از فضای خالص و ناب علمی هستند.
* آقای دکتر چند گام برویم جلو. شما به مجلس معرفی شدید اما حاشیه های پیرامون شما بسیار زیاد بود. روز رای گیری در مجلس هم ناپلئونی رای آوردید و حتی تعدادی از نمایندگان مجلس در جلسه علنی 6 شهریور ماه سال 1384 در تذکرات آئین نامه ای آرای شما را مخدوش دانسته و خواستار بازبینی فیلم رای گیری در روز رای اعتماد شدند. فکر می کنید سم پاشیهایی علیه شما صورت گرفته بود که ناپلئونی و با حرف و حدیث رای آوردید یا اینکه چون ناشناخته بودید اینگونه شد؟
- مهم نیست که سم پاشی صورت گرفت یا نه. من در آخرین جمله خود در هنگام دفاع در مجلس گفتم که رای به من مهم نیست. مهم این است که وجاهت علمی فرد با برخی جملات نادرست زیر سئوال نرود. الان هم از سیاستمداران می خواهم که با آبروی افراد بازی نکنند. کما اینکه در جریان رای دادن به کامران دانشجو وزیر علوم دولت دهم نیز مباحثی درباره مدرک تحصیلی ایشان مطرح شد.
* چقدر برای گرفتن رای اعتماد از نمایندگان مجلس تلاشهای غیرمتعارف انجام دادید. منظورم این است که به قول ما رسانه ای ها چقدر با نمایندگان مجلس لابی کردید تا بتوانید وزیر شوید؟
- می توانید همین الان هم از نمایندگان مجلس سئوال کنید. من به هیچ عنوان به قول شما لابی نکردم. واقعیت این بود که من برنامه محور در مجلس حاضر شدم. برنامه ام را ارائه کردم و در کمیسیونها و فراکسیونها از برنامه خودم دفاع کردم. اتفاقا از آنها می خواستم که در یک فضای باز سئوالات و ابهاماتشان را مطرح کنند. من به صورت اقتاعی در مورد برنامه هایم با نمایندگان صحبت می کردم.
* آقای دکتر به هر حال چه ناپلئونی و چه قاطعانه وزیر علوم دولت نهم و دولت اول محمود احمدی نژاد شدید. شما تا اینجای گفتگویمان بارها از فضای سیاست بازی انتقاد کردید. من هم می خواهم از شما انتقاد کنم. شما وزیر شدید اما در ابتدای امر بیش از 90 درصد روسای دانشگاهها را تغییر دادید. مگر اینگونه نیست که فضای دانشگاه نباید آکنده از سیاست بازیها باشد و انتخابات و انتصابات کاملا در یک فضای علمی صورت گیرد. پس چرا به راحتی بر نام بسیاری از روسای دانشگاهها که شخصیتهای علمی هم بودند خط قرمز کشدید؟
- سئوال شما کاملا بی ربط با موضوع سیاست بازیهایی است که من گفتم. این دو حرف کاملا دو مقوله جدا از یکدیگر است.
* نه آقای زاهدی. تغییر یکباره روسای دانشگاهها پس از تغییر دولت حاصل یک نوع نگاه سیاسی بود. من نمی گویم اگر شخص دیگری جای شما وزیر می شد این کار را نمی کرد. من معتقدم نباید مدیریتها را اینگونه بی ثبات کرد.
- اصلا اینگونه نیست. بگذارید من توضیح کامل بدهم. این واقعیت را نمی توان انکار کرد که جریانات سیاسی قبل از دولت نهم در دانشگاهها پایگاههای جدی داشتند و حتی به صورت اپوزوسیون عمل می کردند. حادثه 18 تیر را فراموش نکنید. مطمئن باشید انقلاب هم این حادثه را فراموش نمی کند. متاسفانه برخی احزاب سیاسی از دانشگاه به عنوان پایگاههای خود استفاده می کردند. این فرق می کند تا اینکه تاکید می کنیم دانشگاه ما باید سیاسی باشد. ما باید باور داشته باشیم که دانشگاه باید جهت دهی های اساسی و اصولی سیاست کشور را تبیین و بیان کند. دانشگاه نباید خود تحت تاثیر جریانات سیاسی و فضاسازیهای سیاسی قرار گیرد. به عبارت دیگر دانشگاه باید تاثیرگذار باشد نه تاثیرپذیر.
* یعنی شما به دلیل جو سیاسی حاکم بر دانشگاهها تصمیم به تغییر مدیریتها گرفتید؟
- آن موقع فضای دانشگاهها اینگونه بود و لازم بود برنامه هایی پیاده شوند که تغییر رویکرد حاصل شود. بنابراین از روسای دانشگاهها انتظار داشتیم که سیاستهای دولت به ویژه وزارت علوم را قبول داشته باشند و برنامه ها را اجرا کنند بنابراین تغییر روسای دانشگاهها در همین جهت بود. اگر الان به کارنامه کاری من مرور کنید می بینید که چه دستاوردهایی حاصل شده است. دانشگاهها فضای آرامی را سپری کردند و حرکت و شتاب رشد علمی افزایش یافت.
* یعنی معتقدید با تغییر روسای دانشگاهها و همت روسایی که منصوب کردید این موفقیتها حاصل شده است؟
- صد در صد موفقیتهای وزارت علوم در دولت نهم را مدیون همکاری روسای دانشگاهها هستیم. اگر روسای دانشگاهها همکاری نمی کردند این موفقیت به هیچ عنوان حاصل نمی شد. سیاستهایی که اتخاذ کردیم خوشبختانه در دانشگاهها و پژوهشگاهها اجرایی می شد. من از همه روسای دانشگاهها و پژوهشگاهها در این چهار سال تشکر می کنم.
* یعنی متعتقدید که ضعفی در لایه مدیریت دانشگاهها در این چهار سال وجود نداشت.
- البته که وجود داشت. من از همه روسای دانشگاهها تشکر کردم اما این به معنا نیست که عملکرد همه یکسان باشد. ما ارزیابیهایی از روسای دانشگاهها به عمل می آوردیم و آنجا که ضعف وجود داشت به صورت شفاف با رئیس دانشگاه در میان گذاشته می شد. من بارها تذکرات لازم را در جهت ارتقای خدمت رسانی می دادم.
* اساتید هم بازنشسته شدند و این بازنشستگی به زعم برخی نقطه تاریکی در کارنامه شما بود. در صورتی که بازنشستگی امری عادی در سازمانها و ادارات است آیا واقعا بازنشستگی اساتید دانشگاهها در دوره فعالیت شما در وزارت علوم سیاسی بود و آیا بازنشستگی میانبری برای حذف اساتید مخالف از دیدگاه سیاسی با دولت بود.
- گفتم خدا نکند که سیاست بازی بر افکار انسان آنچنان غلبه کند که انسانها بیایند قضاوتی کنند که تاریخ نشان دهد که حرفشان از روی جهالت بوده است. درباره بازنشستگی اعضای هیئت علمی دانشگاهها همواره مصوبات هیئت امنای دانشگاهها مطرح بوده است. بازنشستگی بر می گردد به زمان قبل از انقلاب تا همین دولت. در چهار سال آخر دولت هشتم که دکتر معین و دکتر توفیقی مسئولیت وزارت علوم را برعهده داشتند تعداد زیادی از اساتید بازنشسته شدند. به عنوان مثال در دانشگاه تهران تعداد زیادی بازنشسته شدند که آمار آن را می توانید از دانشگاه بگیرید. در زمان ما نیز بر اساس روال قانونی بازنشستگی ها صورت گرفته است.
* یعنی تمام بازنشستگی اساتید در دوره چهار ساله فعالیت شما از روی ضابطه بوده و هیچ استادی به دلیل تفکر خاص سیاسی بازنشسته نشده است.
- اگر کسی اعتقاد دارد که در این دولت بر اساس مسائلی خارج از مصوبات هیئت امنا بازنشسته شده است بیاید و خود را معرفی کند. من این را قبلا هم گفته بودم ولی تا الان حتی یک نفر هم مراجعه نکرده است.
* برای تکریم اساتید چه کرده اید؟ آیا اساتید بازنشسته حتی اگر طبق روال بازنشسته شده اند باید به حال خود رها شوند.
- درباره تکریم اعضای هیئت علمی که بازنشستگان را نیز شامل می شود در جلسه تودیع خود نیز اشاره کردم. ما در برنامه ای که ایجاد دانشگاه تمدن ساز ایرانی اسلامی از آن نام برده ایم حرکت کردیم که این دانشگاه تمدن ساز چندین مولفه داشت. یکی از این مولفه ها اساتید و اعضای هیئت علمی بود. کار بسیار زیادی در این زمینه صورت گرفت. در این زمینه اقدامات قابل توجهی صورت گرفت که حتی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی هم دریافت کردیم.
* وزیری که ستاره ها برایش حاشیه آفرید. این هم تیتری جنجالی در دوران مسئولیت شما در وزارت علوم بود. ستاره دار شدن برخی داوطلبان کنکورهای سراسری به خصوص کارشناسی ارشد در سالهای اخیر را تایید می کنید.
- در انتخابات هم از سوی برخی کاندیداهای ریاست جمهوری موضوع ستاره دار شدن برخی داوطلبان کنکور مطرح شد و در مناظره ها به آن تاکید کردند اما دکتر احمدی نژاد به درستی اشاره کردند که موضوع ستاره دار شدن بر می گردد به دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی و وزارت علوم دکتر معین. سازمان سنجش آموزش کشور هم در آماری که منتشر کرد این موضوع را به طور مستند نشان داد. وقتی تقوای الهی نباشد مسائل وارونه مطرح می شود که موضوع دانشجویان ستاره دار نمونه ای از این موارد است.
* یعنی شما تاکید دارید که ریشه ستاره دار شدن دانشجویان به دولت نهم بر نمی گردد؟
- جریاناتی مخالف دولت نهم این بحث را به دولت نهم ربط دادند. چیزی که خود بانی آن بودند و سالها نیز اجرا کردند. خوشبختانه با همان افشاگری که صورت گرفت معلوم شد این پدیده را خودشان ایجاد کرده اند.
* یعنی در دولت نهم و در دوران مسئولیت شما دانشجویی ستاره دار نشد؟
- سال 1385 دستور لغو این دستورالعمل را دادم و از آن سال ما دانشجوی ستاره دار نداشتیم. البته در سال جاری در اعلام نتایج برای برخی داوطلبان مشکلاتی ایجاد شده است که مطلقا ربطی به نمره و وزارت علوم ندارد.
* مشکلات امسال را مطرح کنید و بگویید چرا برای برخی داوطلبان مشکلاتی ایجاد شده است؟
- مسائلی دیگر به غیر از نمره و ستاره دار شدن مطرح بوده که سایر دستگاههای خارج از وزارت علوم در آن دخالت داشته اند. اکنون نیز سازمان سنجش در حال مذاکره با نهادها است تا مشکلات رفع شود.
* برخی منابع غیررسمی هم از دستکاری اعلام نتایج کنکور امسال خبر داده اند به طوری که حق برخی از داوطلبان تضییع شده است. البته دلیل دستکاریها را مسائل سیاسی و حوادث بعد از انتخابات عنوان کرده اند.
- کسانی که دستکاری سئوالات یا نتایج کنکور را مطرح می کنند صد در صد غرض ورز هستند. آنها خود مطلع هستند که از طرف وزارت اطلاعات، سازمان بازرسی کل کشور و حتی در صورت ضرورت مجلس شورای اسلامی نظارت کامل بر موضوع کنکور وجود دارد و ما نیز این آمادگی را به طور کامل داریم که هر فردی این مشکلات برای او اتفاق افتاده است معرفی شود تا پرونده او را در اختیار مراجع ذی ربط قرار دهیم. سازمان سنجش ما یکی از بهترین دستگاههای اجرایی کشور چه از نظر نظم و چه از نظر انضباط کاری و چه از نظر دولت الکترونیک بوده است. همه این موارد تضمین می کند که امکان کوچکترین اشکال در اعلام نتایج کنکور وجود نداشته باشد. من به کنکور سال قبل اشاره می کنم که حاشیه هایی را به همراه داشت که مجلس، سازمان بازرسی و شورای عالی انقلاب فرهنگی از ما توضیحاتی خواستند و حتی به سازمان سنجش مراجعه کردند و موضوع را مورد بررسی قرار دادند که در نهایت حتی یک مورد خلاف هم ثابت نشد و صد در صد اعلام نتایج تایید شد. بنابراین فضاسازیهای کاذب را نباید به عنوان یک امر مسلم در نظر بگیریم.
* حاشیه دیگر دوران شما دست و پنجه نرم کردن با موضوعی به نام دانشگاه آزاد بود. کیفیت این دانشگاه را چگونه ارزیابی می کنید.
- کلا آموزش عالی در دولت دهم باید نگاه ویژه ای به کیفیت داشته باشد به خصوص در دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور و غیرانتفاعی ها. ضمن اینکه از دانشگاههای دولتی هم انتظار داریم نسبت به بازنگری رشته ها و دروس برای انطباق با آخرین دستاوردها اقدام کنند.
* مشخص است که خیلی صریح نمی خواهید در مورد کیفیت دانشگاه آزاد پاسخ دهید. می گذریم اما پاسخ دهید که نظرتان راجع به وقف اموال دانشگاه آزاد چیست؟ وقف این اموال را قانونی می دانید.
- املاک دانشگاه آزاد اسلامی بنا به اساسنامه این دانشگاه پس از انحلال دانشگاه باید در اختیار وزارت علوم و وزارت بهداشت قرار گیرد. با توجه به اینکه بیش از 95 درصد این دانشگاه مربوط به رشته های غیرپزشکی است بنابراین 95 درصد آن باید در اختیار وزارت علوم قرار گیرد. در همین اساسنامه قید شده است که هرگونه تغییر مفاد اساسنامه باید به تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی برسد. پس مصوبه هیئت موسسه دانشگاه آزاد اسلامی درباره وقف اموال این دانشگاه مستلزم تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی است تا بتواند جنبه اجرایی پیدا کند.
* استقلال دانشگاهها از دیگر مباحثی بود که به خصوص در دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری بر روی آن مانور داده شد. بسیاری از منتقدان وزارت علوم دولت نهم تاکید دارند که قانون استقلال دانشگاهها که می توانست سرآغاز موفقیتهای قابل توجه دانشگاهها باشد در دولت نهم چندان مورد توجه قرار نگرفت و دانشگاهها استقلال چندانی نداشتند. چه دفاعی در برابر این انتقادات دارید.
- در دولت نهم اختیارات زیادی به دانشگاهها داده شد که از قبل این اختیارات در دست دانشگاهها نبود. برخی اختیارات حاکمیتی را بنا بر قوانین موجود به صورت متمرکز انجام می دادیم اما تفویض اختیار خوبی درباره نظارت بر دانشگاههای استانها به دانشگاه مادر هر استان داشتیم. درباره اختیارات کمیسیون موارد خاص نیز اختیارات زیادی به استانها دادیم که از خیلی از سفرهای غیرضروری جلوگیری شد. همچنین به تعداد زیادی از دانشگاههای کشور هیئت ممیزه مستقل داده شد.
* تعیین روسای دانشگاهها توسط دانشگاهها یکی از موارد استقلال دانشگاههاست. گفته می شود در دولتهای قبل بنا بر این گذاشته شد که رئیس دانشگاه از طرف دانشگاه انتخاب شود اما در دولت نهم اینگونه عمل نشد و وزیر علوم خود شخصا روسای دانشگاهها را منصوب کرده است. در واقع انتخابی در کار نبوده و این یعنی زیر سئوال رفتن استقلال دانشگاهها.
- در دولت قبل شعار دادند اما بر اساس گفته خود عمل نکردند. مثلا در دانشگاه علم و صنعت پنج نفر رای آوردند و وزارت علوم دولت هشتم کسی را انتخاب کرد که از همه رای کمتری داشت. این در صورتی است که ما در وزارت علوم دولت نهم در مشورت با طیف گسترده ای از اعضای هیئت علمی و تشکلهای اساتید نسبت به انتخاب روسای دانشگاهها اقدام می کردیم و همین امر موجب رشد و ارتقاء توسعه علمی کشور شد. ضمن اینکه توسعه زیرساختهای دانشگاهها هم نسبت به سالهای قبل از دولت نهم بی سابقه است.
* سخت ترین مانع در برابر اهداف شما هنگامی که وزارت علوم را در دست گرفتید چه بود؟
- فکر می کنم فضای سیاست بازی که در دانشگاهها حاکم شده بود سخت ترین مانع بر سر اهداف من در وزارت علوم بود. برای اینکه دانشگاهها را به سمت اصلی و هدف واقعی خود ببریم و به تعبیر رهبر معظم انقلاب بتوانیم گفتمان علمی را در دانشگاهها حاکم کنیم کار بسیار سختی پیش رو داشتیم.
* بالاخره توانستید این مانع سخت را کنار بگذارید؟
- بله. با برنامه ریزی دقیق و منسجم و مطلوبی توانستیم این مانع را برداریم. خوشحالم بگویم که این اتفاق افتاد و دانشگاههای ما حتی دانشجویان لیسانس هم اکنون توجه ویژه به مباحث علمی و پژوهشی دارند که فعالیت قابل توجه انجمنهای علمی در این دوره حاکی از چنین موفقیتی است.
* شما حاکمیت سیاست بازی در دانشگاهها را مانع اصلی می دانید اما روسای دانشگاهها بودجه را؟
- بحث بودجه همیشه مطرح است و یک مشکل همیشگی است. بالاخره هر وزیری می خواهد پول بیشتری را هزینه کند اما فکر می کنم برنامه ریزی برای استفاده بهینه از بودجه و امکانات بسیار مهمتر از خود پول و امکانات است. بنابراین سعی کردیم با تعریف سرانه دانشجویی برای بودجه دانشگاهها و توجیه آن برای سازمان مدیریت سابق گام بزرگی را برداریم.
* آقای زاهدی برای اینکه یک استراحت کوتاه داشته باشیم برای تنها چند دقیقه از فضای چالشی مصاحبه خارج می شویم. به طور حتم شما در دوره چهار ساله فعالیتتان دستاوردهایی هم داشته اید. بسیار مختصر به این موفقیتها اشاره کنید تا دوباره به حواشی چهار سال گذشته شما باز گردیم.
- نمی خواهم خیلی وارد اعداد و ارقام شوم. ان شاء الله پس از این مصاحبه راجع به دستاوردها بیشتر حرف می زنیم. اما در مجموع به برخی نکات اشاره می کنم. برنامه ای به مجلس در زمان رای اعتماد ارائه کردم که خوشبختانه تمامی بندهای این برنامه عملیاتی شده است. این به این معنی نیست که صد در صد انتظاری که از بندهای این برنامه داشتم محقق شده است اما همه یا اجرا شده اند یا وارد فاز اجرایی شده اند. در کنار این برنامه، برنامه سنگین دیگری هم داشتم. بنابراین عملکرد ما واقعا 150 درصد بود یعنی 50 درصد بیش از برنامه سنگینی که به مجلس ارائه کردم.
* امکان دارد به چند مورد آن که شاخص تر هستند اشاره کنید؟
- یکی از مهمترین مباحث نقشه جامع علمی کشور بود. در ابتدای امر متولی امری برای آن تعیین نشده بود اما بعدها شورای عالی انقلاب فرهنگی مامور این امر شد. در همین راستا یک گروه کاری در معاونت پژوهشی وزارت علوم تشکیل شد که تقریبا دو سال و نیم روی این نقشه کار کرد. همزمان از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز این امر پیگری می شد. به تشخیص اهل فن، کاری که در وزارت علوم صورت گرفت در مجموع تواناییهای بیشتری به معرض نمایش می گذارد و خوشبختانه الان که در شورای عالی انقلاب فرهنگی گروهی برای تدوین نقشه فعالیت می کنند از نقشه وزارت علوم به عنوان یک مرجع اصلی استفاده می کنند. پیگیری ایجاد موزه علم و فناوری و پیگیری مصوبه سزامی که این اواخر اخبار کذبی از آن برای من هم نقل کردند از دیگر دستاوردها بود.
* صحبت شما در بخش بیان دستاوردها مصاحبه را دوباره به سمت سئوالات چالشی سوق داد. گفتید سزامی و آن اخباری که برای شما در این اواخر مطرح شده است. دیدار محرمانه محمد مهدی زاهدی وزیر علوم احمدی نژاد با همتای اسراییلی تیتر بسیاری از سایتهای خبری شد و جنجال بسیاری را در روزهای واپسین فعالیت شما ایجاد کرد. آقای زاکانی نیز در گفتگویی این خبر را یک سناریوسازی علیه وجهه جمهوری اسلامی خواند. شما هم این خبر را یک سناریو می دانید؟
- یقینا توطئه در کار بود و این توطئه از جانب صهیونیستها بود. آنها می خواستند به نظام ضربه بزنند. آنها می خواستند در رسانه ها مطرح کنند که ایران یک گونه حرف می زند اما در پشت صحنه به گونه ای دیگر عمل می کند. این خبر یک خبر کذب بود که بیش از اینکه می توانست من را زیر سئوال ببرد نظام را زیر سئوال می برد و قصد صهیونیست نیز همین بود. من خیلی نمی خواهم این موضوع را باز کنم زیرا در تکذیبه وزارت علوم به طور کامل به این موضوع پرداخته شده است اما اینکه یک سایت خبری داخلی که اتفاقا متعلق به بچه مسلمانها است به راحتی یک خبر کذب را مطرح کند و از مذاکره من با وزیر علوم اسرائیل به دروغ خبر می دهد فکر می کنم که اشتباه فاحشی شده است که توصیه می کنم حتما پیگیری شود. زیرا نباید اجازه داده شود به راحتی با آبروی یک فرد مسلمان و نظام بازی شود.
* یعنی به طور کامل موضوع مذاکره را رد می کنید.
- مذاکره با اسرائیل صرفا خط قرمز نیست بلکه مسئله فراتر از این حرفهاست زیرا اصلا ما رژیم اشغالگر را به رسمیت نمی شناسیم که خط قرمز باشد یا نباشد. ما آمریکا را به رسمیت می شناسیم و مذاکره با آن را در خیلی از مواقع خط قرمز می دانیم اما اسرائیل را اصلا به رسمیت نمی شناسیم و از اصل آنها را قبول نداریم. بنابراین طرح این موارد جای تعجب داشت.
* پس ماجرای آن عکس چیست؟ عکسها حرف می زنند آقای دکتر!
- در تکذیبیه وزارت علوم تشریح کردیم که ماجرای آن عکس چه بوده است. ضمنا مسئول مربوطه از وزارت امور خارجه در همان اتاق و کنار من نشسته بود که در عکس منتشره صورت ایشان به صورت مات منتشر می شود که به خواننده این گونه القا شود گویی وزیر علوم خارج از چارچوبهای عرف دیپلماتیک عمل کرده است. (در توضیح وزارت علوم آمده است: در مورد عکس منتشر شده در برخی سایتها که صندلی وزیر علوم را در کنار صندلی وزیر علوم رژیم صهیونیستی نشان می دهد باید توضیح داد که با توجه به تاخیر نیم ساعته در شروع مراسم از مدعوین جهت پذیرایی دعوت شد. طرف ایرانی شرط حضور خود را در اتاق پذیرایی عدم حضور وزیر رژیم اشغالگر قدس اعلام نمود که طرف میزبان آن را پذیرفت. پس از ده دقیقه از حضور وزیر علوم فردی ناشناخته وارد اتاق شد که به علت نبود مبل خالی یک صندلی را در کنار مبلی که وزیر علوم نشسته بود قراردادند و آن فرد روی آن قرار گرفت. کمتر از دو دقیقه توسط همکاران وزارت امورخارجه معلوم شد که آن فرد وزیر رژیم صهیونیستی است که بلافاصله با یک اقدام انقلابی دیگر ضمن ترک محل پذیرایی اعتراض خود را به مسئولین تشریفات میزبان اعلام نمودیم. متاسفانه عکسهای منتشر در همان فاصله زمانی گرفته شده است.)
* آقای دکتر اینگونه که شما اشاره کردید نشان می دهد زمزمه های حضور شما در امارات به عنوان سفیر می تواند در این حوادث و حاشیه سازی ها نقش داشته باشد؟ آیا این موضوع را تایید می کنید.
- به هر حال یکی از سرنخهای این موضوع و حاشیه سازی می تواند این مورد باشد. اما تنها احتمال است نه یقین.
* دکتر گفتگوی شما با همتای رژیم صهیونیستی مسئله مهمی است که در رسانه ها مطرح شده است. اگر این خبر کذب هم باشد اما منتشر شده و می طلبد شما توضیح بیشتری بدهید.
- ما پیش از حضور در اجلاس نیز بارها حساسیت این موضوعات را به کشور میزبان تاکید کرده بودیم. ما تاکید کرده بودیم که به هیچ عنوان نباید صندلی وزیر علوم ایران در کنار وزیر علوم رژیم صهیونیستی باشد این در حالی است که بر اساس قوانین پروتکل باید این دو صندلی در کنار یکدیگر قرار می گرفت اما با هوشیاری و تاکیدات بسیار صندلی وزیر علوم ایران کنار صندلی وزیر رژیم صهیونیستی قرار نگرفت. همچنین در فرودگاه وقتی فهمیدم پرچم ایران و رژیم صهیونیستی کنار هم قرار داده شده به دوستان وزارت خارجه گفتم اگر این مورد اصلاح نشود پا به اجلاس نخواهم گذاشت که مسئولان برگزاری با فشار زیاد مجبور شدند این تغییر را نیز اعمال کنند.
* حالا به امارات می روید؟
- بحث سفارت امارات و چند کشور دیگر مطرح است اما تا این لحظه پاسخ مثبتی نداده ام.
* ثروت محمد مهدی زاهدی در چهار سال فعالیت در وزارت علوم چقدر افزایش یافت؟
- من یک ریال پول از وزارتخانه دریافت نکردم. تنها از دانشگاه شهید باهنر کرمان حقوق دریافت می کردم. این اواخر نهاد ریاست جمهوری متوجه شد که اوضاع مالی من خراب است کمک مختصری کرد. وقتی کرمان بودم علاوه بر حقوق دانشگاه، دریافتیهایی بابت طرحهای پژوهشی و حق التدریس داشتم. ضمن اینکه عضو شورای شهر هم بودم. وقتی آمدم تهران و وزیر شدم خط بطلان بر همه این دریافتیها کشیده شد. حالا می توانید حدس بزنید وضعیت مالی من چقدر بهتر شده است.
* وزرای دیگر هم مانند شما حقوقی دریافت نمی کردند؟
- بعید می دانم وزیری بوده باشد که مبلغی از وزارتخانه متبوع خود دریافت کرده باشد. من گاهی وضع مالیم به گونه ای می شد که از برادرم قرض می گرفتم البته همه آنها را بازگردانده ام.
* همان برادری که رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان است.
- بله. خوب می شناسید.
* رابطه شما با دکتر کامران باقری لنکرانی وزیر بهداشت دولت نهم چقدر در انتصاب برادرتان به عنوان رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان دخیل بود. پارتی بازی در کار بود؟
- اجماع دانشگاهیان علوم پزشکی کرمان بر این بود که برادر من رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان شود. البته برادرم فوق تخصص گوارش است و از نظر تخصص هم با دکتر لنکرانی هم رشته است. ضمن اینکه پزشک متعهد و متدینی است و فعالیتش در طبابت نه تنها در کرمان بلکه در جنوب شرق کشور شناخته شده است. البته برادرم هم با پذیرش ریاست دانشگاه علوم پزشکی کرمان ماهی چند میلیون تومان از درآمدش کاسته شد.
* در طول فعالیتتان در دولت نهم وزرای مختلفی تغییر می کردند و حتی زمزمه هایی مبنی بر برکناری شما هم مطرح می شد. آیا هیچگاه به شما گفته شد که از کار کنار گذاشته می شوید که بنا به مصلحت این برکناری عملیاتی نشده باشد.
- هیچگاه نشنیدم که باید تغییر کنم. شایعاتی بود که گاه قوت می گرفت اما رنگ واقعیت نداشت.
* همین شایعات احساس تردید به شما وارد نمی کرد. منظورم این است که برکناری و تغییر برخی وزرا و اعضای کابینه و شایعاتی درباره تغییر شما، تردیدها و سستی هایی در وزیر علوم دولت نهم ایجاد نمی کرد.
- هیچ گاه از چنین مواردی تاثیر نپذیرفته ام و کار شبانه روزی خود را ادامه داده ام. حتی شبی که دیگر متوجه شدم به عنوان وزیر علوم دولت دهم معرفی نخواهم شد باز هم دست از کار نکشیدم و تا لحظه تودیع چنان در وزارت علوم کردم تا کار عقب مانده ای به کامران دانشجو به ارث نرسد. من برای نظام کار می کردم و برای اعتلای کشور بنابراین باید تا آخرین لحظه متعهد می ماندم.
* شما که اینقدر عملکرد وزارت علوم دولت نهم را موفق می دانید فکر می کنید چرا رئیس جمهور شما را مجددا برای این وزارتخانه به مجلس معرفی نکرد.
- این سئوال را از شخص رئیس جمهور بپرسید. من حدس می زنم که رئیس جمهور به کار من و دستاوردهای وزارت علوم اشراف کامل داشته و واقف بوده است اما همان تعبیری که از دو ماراتن کردند در مورد من هم صادق است. ترجیح دادند شخص تازه نفس تری کار را ادامه دهد.
پایان گفتگوی دو ساعته خبرنگار مهر با وزیر علوم دولت نهم
* چه موقع فهمیدید دیگر وزیر نخواهید بود؟
درست در روزی که شما متوجه شدید. البته من تا آخرین لحظه از لیست رئیس جمهور خارج نشده بودم.
* اگر از سوی رئیس جمهور به عنوان وزیر علوم دولت دهم به مجلس معرفی می شدید فکر می کنید همانند دوره پیش ناپلئونی رای می آوردید؟
- اصلا. فکر می کنم بیش از دوره قبل به من رای داده می شد. پالسهایی هم رسیده بود و این موضوع را نشان می داد.
* لحظه وداع با صندلی وزارت چه نوع احساسی به شما تزریق کرد؟
- یادم هست در سال 1384 لحظه ای که رای اعتماد مجلس را کسب کردم خبرنگاری از من پرسید چه احساسی دارم که به او پاسخ دادم هیچ احساسی. الان هم به شما می گویم زمان ترک صندلی وزارت هیچ احساس خاصی نداشتم. همیشه معلم بودم و معلم را ترک نکرده و نخواهم کرد.
* آقای دکتر از این همه صبر و حوصله شما متشکرم.
- من هم سپاسگزارم و امیدوارم خبرگزاری مهر همیشه مهرورز باقی بماند.
-------------------------------
گفتگو: رضا یغمایی
عکس: محمدرضا عباسی