به گزارش خبرگزاری مهر، رئیس مجلس شورای اسلامی روز سه شنبه در ادامه سخنان خود در مراسم روز مجلس در خانه ملت گفت: بررسی سرگذشت مجالس گذشته ایران از صدر مشروطه تاکنون مجال طولانی می طلبد اما بیان اجمالی آن در این محفل پندآموز خواهد بود.
علی لاریجانی افزود: در تاریخ دو قرن اخیر ایران نخستین باری که با لفظ قانون به معنای شایع آن مواجه می شویم زمان امیرکبیر است که درصدد تدوین قانون اساسی برای کشور بود.
وی اضافه کرد: پس از امیرکبیر مجالس مشاوره ای مرکب از طبقات حاکم یعنی درباریان، اشراف و صاحبنظران برپا شد که البته نظم و وقت معین نداشت و بیشتر به امیال حاکمان منوط می شد.
لاریجانی گفت: بی کفایتی شاه و درباریان و به تاراج رفتن ثروت های ملی به ویژه در زمان مظفرالدین شاه باعث شد همگان اعم از علما، روشنفکران و مردم خواستار حکومت مشروطه و تشکیل مجلس شوند.
وی افزود: پس از فراز و فرودهای بسیار، مظفرالدین شاه تسلیم خاص انقلابیون شد و در سال 1285 هجری شمسی فرمان تشکیل مجلس شورای ملی را صادر کرد.
لاریجانی اضافه کرد: البته ابتدا نام این مجلس، مجلس شورای اسلامی بود که با تحریک غرب گرایان، پسوند اسلامی آن به ملی تبدیل شد.
وی با اشاره به مجالس نظام مشروطیت گفت: دوره نخست مجالس پنج دوره تا انقراض قاجاریه و برپایی رژیم پهلوی بود که در این مرحله مسائل، بیشتر درباره قانون اساسی، متمم آن و مبارزه با دخالت های خارجی بود.
لاریجانی افزود: دوره دوم مجلس شورای ملی مربوط به زمان حکومت دیکتاتوری رضاشاه و دوره سوم مجلس از سال 1320 تا سقوط دولت مصدق بود.
وی اضافه کرد: دوره چهارم مجلس از سال 1332 یعنی کودتای 28 مرداد تا سقوط شاهنشاهی در ایران ادامه داشت و پس از آن شاهد هشت دوره مجلس شورای اسلامی هستیم.
لاریجانی گفت: از انقلاب مشروطه تا مجلس پنجم دوره بسیار حساس و پرماجرایی بود که شاید در تاریخ کشور بی سابقه باشد.
وی افزود: در این دوره جنگ جهانی اول، تجاوزات بیگانه و قیام های محلی به تضعیف شدید دولت مرکزی منجر شد.
لاریجانی گفت: مجلس اول با آنکه یکی از بهترین مجالس قانونگذاری ایران و حضور روحانیت در آن چشمگیر بود به علت مخالفت های محمدعلی شاه، ایجاد سستی در عناصر مشروطه و نیز افراط گری های برخی نمایندگان متمایل به غرب، گلوله باران و تعطیل شد.
وی افزود: در مجلس اول که صنیع الدوله ریاست آن را بر عهده داشت پس از تدوین نظامنامه به تهیه قانون اساسی اهتمام ورزیدند اما اختلاف مهم در این امر واقع شد که صرفا از قوانین اساسی دیگر دولت های اروپایی اقتباس کنند یا بر پایه قرآن و سنت قانون اساسی نوشته شود.
لاریجانی گفت: پس از تصویب قانون اساسی، برخی احزاب و نمایندگان مجلس در صدد تدوین متمم قانون اساسی برآمدند.
وی افزود: مبنای فکری آنان ظاهرا محدود کردن استبداد بود اما در باطن در پی شکستن چارچوب های اسلامی بودند.
لاریجانی گفت: شهید شیخ فضل الله نوری معتقد بود که همه امور باید بر مبنای اسلام و نه در چارچوب فرهنگ غرب باشد و به مخالفت با آنان پرداخت.
وی افزود: در نهایت، متمم قانون اساسی تصویب شد و اصل دوم بر حضور پنج مجتهد تراز اول برای سنجیدن مصوبات مجلس شورا با قوانین اسلامی دلالت داشت.
رئیس مجلس گفت: این اصل با پیگیری شیخ فضل الله نوری به تصویب رسید اما در عمل تا سال 1357 هرگز اجرا نشد و فقط در دوره دوم مجلس بودکه مرحوم مدرس به عنوان یکی از مجتهدان تراز اول با انتخاب فقها و مراجع تقلید به مجلس دوم راه یافت.
رئیس مجلس در ادامه سخنان خود در مراسم بزرگداشت روز مجلس گفت: مجلس دوم یکسال پس از مجلس اول با قیام مردم و علمای نجف که به خلع محمد علی شاه منجر شد آغاز به کار کرد.
لاریجانی افزود: موقعیت حساس ایران، بی کفایتی زمامداران و نفوذ کامل بیگانگان شرایطی را بر ایران تحمیل کرد که با استقامت و پایداری شهید مدرس و تعدادی از نمایندگان، برخی از این امور تحمیلی خنثی شد.
وی گفت: یکی از این امور اولتیماتوم ننگین دولت روس با همدستی انگلیس به دولت ایران بود که خواهان اخراج مستر شوستر شد.
لاریجانی افزود: شهید محمد خیابانی و شهید مدرس به مخالفت با این اولتیماتوم پرداختند و با حمایت مردم جلوی این امر گرفته شد اما به دستور ناصرالملک مجلس تعطیل شد و در قیام مجلس تعدی های دول بیگانه افزایش یافت.
وی اضافه کرد: در این مجلس اختلاف دو حزب اجتماعیون، اعتدالیون و دموکرات عامیون به حدی بود که به قتل و ترور هواداران منجر شد، از جمله ترور سید عبدالله بهبهانی، روحانی مبارز انقلاب مشروطه.
لاریجانی گفت: روس و انگلیس در فقدان مجلس در توافقی محرمانه ایران را به طور کامل میان خود تقسیم کردند؛ روس ها در شمال ایران و انگلیسی ها در جنوب اجازه یافتند قوای نظامی مخصوص خود را مستقر کنند.
وی در این بین نظریه شهید مدرس در مراودات بین المللی بر موازنه منفی و حفظ منافع ملی کشور را استوار خواند و افزود: مدرس به درستی می دانست به خاطر موقعیت استراتژیک ایران، دول بزرگ چه روس و چه انگلیس چشم طمع به این سرزمین دارند لذا معتقد بود مجلس باید مراقبت جدی در مقابل استعمارگران داشته باشد.
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: مجلس سوم در سال1332 قمری در شرایطی که شعله های جنگ جهانی اول جهان را در بر گرفته بود گشایش یافت اما در اندک زمانی به دلیل اوضاع بحرانی و شرکت تعدادی از نمایندگان در جنگ و درگیری با قوای اشغالگر روس که به سمت تهران روانه شده بودند پس از یکسال و هفت روز تعطیل شد.
لاریجانی افزود: تا زمان شروع مجلس چهارم در تیر1300 شمسی یعنی پنج سال و هفت ماه و هشت روز، 19کابینه بر سر کار آمد.
وی افزود: در تعطیلی مجلس انواع قراردادهای استعماری به ملت تحمیل شد از جمله قرارداد وثوق الدوله موسوم به قرارداد1919که ایران را رسما مستعمره انگلیس می ساخت.
لاریجانی ادامه داد: انتخابات دوره چهارم مجلس با نفوذ دولت وثوق الدوله به نحو ناصحیحی برگزار شد تا نمایندگان طرفدار قرارداد مزبور به مجلس روند و سند مستعمره شدن ایران را تصویب کنند اما حضور نمایندگان شجاعی نظیر شهید مدرس، توطئه فروش استقلال ایران را ناکام گذاشت و مرحوم مدرس که نائب رئیس این دوره بود پس از گشایش مجلس با همه قوا، با تصویب اعتبارنامه وکلایی که با دسیسه وثوق الدوله صرفا برای تصویب قرارداد 1919 وارد مجلس شدند به مخالفت برخاست.
وی گفت: در مجلس صف آرایی سیاسی جدی ایجاد شد و مدرس رهبری اکثریت مجلس را به عهده داشت.
لاریجانی افزود: سوسیالیست ها به رهبری سلیمان میرزا حزب اقلیت و اصلاح طلبان، دموکرات ها، اعتدالی ها و بی طرف ها به رهبری مدرس و حزب دموکرات مستقل و حزب تجدد طرفداران رضا شاه از جمله مهمترین جریان های سیاسی مجلس چهارم بودند.
رئیس مجلس در ادامه سخنانش با اشاره به نگاه مرحوم مدرس درباره احزاب افزود: شهید مدرس می گفت در این20سال متاسفانه حزبی ظهور پیدا نکرده است و هر چه بوده اسم بلارسم بوده است بنابراین زود از بین رفتند و این یک بدبختی است که دامن گیر جامعه شده است.
لاریجانی افزود: شهید مدرس همچنین می گفت؛ بر هر ذی شعوری لازم است ابراز به جهد کنند و حزبی از روی عقیده و حزبی وطنی تشکیل دهد و در تقویت مبنای آن کوشش کند و من هم حاضرم رسما عضویت چنین حزبی را قبول و به طور اجتماع و هماهنگی به وطن و مردم خدمت کنم.
وی گفت: عمر مجلس چهارم در سال 1302 به پایان رسید و انتخابات سراسر نیرنگ مجلس پنجم با کارگردانی عوامل کودتای 1299 آغاز شد.
لاریجانی افزود: رضاخان که در اسفند سال 1299 شمسی در زمان غیبت مجلس با کمک سید ضیا حرکت خود را برای تصرف کامل حکومت آغاز کرد توانست با زور مجلسی را بوجود آورد که اکثر نمایندگان آن هوادار رضا شاه باشند.
وی در ادامه به مقابله شهید مدرس با رضا خان اشاره و اضافه کرد: در این زمان شهید مدرس رویاروی سرطان سلطه یعنی رضاخان قرار گرفت و رضاخان با آنکه وزیر جنگ بود در تمام امور لشکری و کشوری دخالت می کرد و مانع لغو حکومت نظامی در تهران بود.
لاریجانی افزود: مدرس در نطق شجاعانه خود سردار سپه را به باد انتقادگرفت و فرمود امنیت در مملکت هست منتهی به دست کسی است که اغلب ما از او خوشبخت نیستیم، چرا در پس پرده حرف می زنید مگر می ترسید ما که از رضاخان ترسی نداریم ما که قدرت داریم سلطنت را تغییر دهیم قدرت داریم رئیس الوزراء را عزل کنیم، رضاخان را هم تغییر می دهیم.
وی ادامه داد: این نطق مدرس در مجلس باعث آمدن رضاخان به مجلس شد و خود را مطیع نشان داد و حکومت نظامی را لغو کرد و دیگر در امور مالی هم دخالت نمی کرد.
رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به فرموده حضرت امام (ره) درباره شهید مدرس گفت: امام می فرمودند شهید بزرگ ما مرحوم مدرس که القاب برای او کوچک است ستاره درخشانی بود بر تارک کشور که از ظلم و جور رضاشاهی تاریک می نمود، تا کسی آن زمان را درک نکرده باشد ارزش این شخصیت عالی مقام را نمی تواند درک کند.
لاریجانی افزود: مجلس ششم که در سلطنت رضاخان شکل گرفت با همین روند قلابی ادامه یافت و تشکیل شد و در آن دوره کورسویی از آزادی در اظهارات مدرس و چند نماینده دیگر علیه دیکتاتوری نمایان بود که آن هم در انتخابات دوره هفتم خاموش شد.
وی تلاش انگلستان و سردار سپه برای تغییر نظام سلطنتی و تشکیل نظام جمهوری را نکته مهم مجلس پنجم دانست و گفت: روس ها نیز به آنها پیوستند و مدرس که به درستی می دانست هدف انگلیسی ها تشکیل دولت دست نشانده کامل است، نه نظام جمهوری بلکه نوعی بلوای جمهوری است می گوید من با جمهوری واقعی مخالف نیستم و حکومت صدر اسلام هم جمهوری بوده است ولی این جمهوری که می خواهند به ما تحمیل کنند بنا بر اراده ملت ایران نیست بلکه انگلیسی ها می خواهند به ملت تحمیل کنند، اگر واقعا نامزد جمهوری فرد آزادیخواهی بود حتما با او موافقت می کردند و از هیچ نوع کمک دریغ نمی کردم.
لاریجانی گفت: بین مدرس و طرفداران رضاشاه در مجلس کشمکش نفس گیری وجودداشت که نهایتا به تغییر سلطنت انجامید.
وی افزود: انتخابات مجلس هفتم به پایان رسید و یک رأی هم به نفع مرحوم مدرس از صندوق ها بیرون نیامد و ایشان گفت؛ "اگر هیچ یک از مردم تهران به من رأی نداده باشد خودم که یک رأی به خودم دادم پس چه شد چرا خوانده نشد" دو روز بعد از افتتاح مجلس هفتم ماموران به منزل شهید مدرس هجوم بردند و وی را شبانه به خواف منتقل کردند.
لاریجانی افزود: در مدت 9 ماه حبس مرحوم مدرس ترس و اضطراب بر رضاشاه مستولی بود و هیچ وقت این ترس کاهش نیافت زیرا که مدرس محبوب محبوس بود.
وی گفت: در دوره سلطنت پهلوی ها مجلس و سایر نهادها به صورت احزاب نمایشی از سیاست تجدد طلبی دولت خودکامه درآمدند و مجلس در این دوره به دوره طغیان تباهی و مجلسی فرمایشی تبدیل و مکانی برای نمایش خیمه شب بازی دربار پهلوی شد.
رئیس مجلس در ادامه تشریح دوره های مختلف مجلس با اشاره به تشکیل مجلس در دوران حکومت پهلوی گفت: در این دوره شرط پذیرفته شدن افراد به نمایندگی مجلس جلب رضایت دربار با پرداخت رشوه به تیمور تاش وزیر دربار و رأی دادن بدون چون و چرا به لوایح دولت بود.
علی لاریجانی افزود: عباسعلی گلشاهیان از کارگزاران حکومت پهلوی می نویسد؛ "از دوره هفتم و هشتم به بعد تا دوره سیزدهم انتخابات به این گونه بود که وزارت کشور به استانداران و فرمانداران دستور محرمانه داده می شد تا کمیسیونی تشکیل شود و دو سه نفر ملاک و تاجر را با توجه به سوابق آنها در نظر بگیرد و اسامی آنان را به تهران بفرستد تا طبق نظر مرکز در دادن رأی به آنها اقدام شود.
وی ادامه داد: با سقوط دیکتاتوری رضاخانی فضای کشور هم عوض شد و بعضی از نمایندگان توانستند لب به سخن بگشایند و در امورات کشور که در تسخیر قوای متفقین قرار داشت اظهار نظر کنند.
لاریجانی گفت: دوره شانزدهم مجلس و اولین دوره مجلس سنا در سال 1328 آغاز شد.
رئیس مجلس ادامه داد: عبدالحسین هژیر در رأس دربار با همراهی منوچهر اقبال، خسرو هدایت و ابوالحسن ابتهاج که از حمایت اشرف برخوردار بودند جریان انتخابات را اداره می کردند.
وی تصریح کرد: در تهران اعتراضات گسترده مردمی منجر به تجمع مردم در مقابل دربار شد و خواسته مردم دخالت نکردن دربار در انتخابات بود و در خلال انتخابات نیز هژیر ترور شد و این اقدام اندکی از مداخلات ناروا کاست و باعث شدکه تعدادی از افراد مخالف دولت با انتخاب مردم به مجلس راه یابند که از آن جمله می توان به آیت الله کاشانی، مصدق و حسین مکی اشاره کرد.
لاریجانی افزود: این افراد در صدر فهرست منتخبین مردم تهران قرار داشتند.
رئیس مجلس گفت: دربار که خود را بازنده انتخابات تهران می دید این انتخابات را باطل اعلام کرد اما مردم در 19بهمن همان سال با انتخاب مجدد این افراد نقشه دربار و انگلستان را برای فتح کامل مجلس ناکام گذاشت.
لاریجانی افزود: در مجلس شانزدهم که با فطرت شش ماهه افتتاح شد با فعالیت همان معدود نمایندگان و با حمایت آیت الله کاشانی طرح ملی شدن نفت به تصویب رسید و ضربه سختی بر پیکره دولت انگلیس وارد شد.
وی تصریح کرد: مجلس هفدهم در دوران نخست وزیری مصدق برگزار شد در این دوره اختلاف بین طرفداران و مخالفان دولت اوج گرفت و با توجه به دور شدن رژیم مصدق از آیت الله کاشانی عملاً نهضت ملی شدن نفت دچار روند فرسایشی شد.
لاریجانی گفت: در چنین شرایطی مصدق تصمیم به انحلال مجلس از طریق برگزاری رفراندوم گرفت و این در حالی بودکه آیت الله کاشانی به شدت با انحلال مجلس مخالف بود.
رئیس مجلس افزود: این اشتباه استراتژیک مصدق، راه را برای کودتا فراهم کرد و21 روز بعد کودتای 28 مرداد انجام شد و شاه در غیاب مجلس توانست مصدق را عزل و زاهدی را جانشین او کند.
لاریجانی تصریح کرد: از این دوره تا پیروزی انقلاب اسلامی، ایران مجلس مستقلی به خود ندید و بیشترین امتیازات به بیگانگان داده شد.
رئیس مجلس افزود: مجلس بیست و چهارم آخرین مجلس دوران نظام مشروطه سلطنتی در ایران است که شاهد رفتن هویدا، آموزگار، شریف امامی، ازهاری و بختیار به عنوان نخست وزیر و در نهایت شاه و فروپاشی کامل نظام مشروطه سلطنتی است.
لاریجانی گفت: این تجربه گذشته مجالس کشور بود که خبرگان ملت را در ظهور آفتاب انقلاب اسلامی بر آن داشت تا پایه های مجلس و انتخابات آن را به نحوی قوی در قانون اساسی ترسیم کنند که امکان خللی در اراده ملت پیدا نشود و به تعبیر امام (ره) مجلس در رأس امور قرار گیرد و هیچ مقامی حق انحلال مجلس را نداشته باشد.
رئیس مجلس اضافه کرد: همه عهدنامه ها، مقاوله نامه ها و قراردادهای بین المللی جزء با تصویب مجلس ممکن نشود و گرفتن و دادن وام یا کمک بلاعوض داخلی و خارجی از طرف دولت جزء با تصویب مجلس عملی نشود و مجلس حق تحقیق و تفحص در همه امور کشور را پیدا کند.
وی ادامه داد: در مجلس پس از انقلاب رئیس جمهور و وزراء در مقابل مجلس پاسخگو شدند و بودجه و برنامه کشور در مجلس به تصویب رسید.
رئیس مجلس گفت: با این مکانت مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب در 8 دوره گام های اساسی در تثبیت مردمسالاری دینی و باز کردن راه توسعه کشور برداشت.
لاریجانی افزود: اینک ماییم و این دستاورد ملی، از زمانی که شهید مدرس با تیزبینی تئوری «دیانت ما عین سیاست ما» را بیان کرد اما نتوانست در آن شرایط حساس آن را در کشور مستقر کند تا عصر جمهوری اسلامی که امام خمینی (ره) پایه های جمهوریت نظام را از درون تفکر دینی اخذ کرد و در شکل مردمسالاری دینی با رهبری ولایت فقیه مستقر کرد، مسیری بس ارزشمند را در تاریخ ایران طی کردیم.
وی ادامه داد: امروز همه نهادهای حکومتی اعم از رهبری، ریاست جمهوری، دولت و مجلس با رأی مردم مستقر شدند و برای صیانت رأی مردم و قانون اساسی و نظارت اسلامی بر قوانین شورای نگهبان نظارت جدی بر امور دارد.
رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنانش گفت: آرمان شهید مدرس که سیاست را عین دیانت می دانست این بود که مسئولان کشور در همه قلمروها اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و در همه حالات، بر اجرای دقیق قانون اساسی و رعایت ضوابط قانونی کشور تحت رهبری اندیشمندانه ولایت امر هم‌صدا و هم‌راستا عمل کنند و همچنین فرصت خدمتگزاری به ملت را یکسره صرف حل مسائل کشور در فضای اخوت و برادری کنند.
لاریجانی افزود: قطعا این صراط مستقیم سیاسی مورد رضای الهی و ملت عزیز و ارواح مطهر شهدای عظیم الشان انقلاب خواهد بود.
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: از مقام صراط الله و سبیل الله آن گونه که حضرتشان بیان داشتند استمداد می طلبیم که در سالروز شهید بزرگوار مدرس و روز مجلس دیدگان جامعه ما را به رویت جمال مولایمان ولی عصر (عج) روشن فرماید.
لاریجانی اضافه کرد: سخن خود را با این دست‌نوشت مرحوم مدرس در شب چهارشنبه هفدهم اسفند به پایان می برم که برای همگان به خصوص اهالی وادی سیاست بسیار درس آموز است.
وی این دست نوشته را چنین قرائت کرد: "نظر به اینکه سال ها بود در بعض اوقات که به خود می‌آمدم به هر حال که بودم از خدا مسئلت می نمودم طراوتی مرحمت فرما که چند امر را به توفیق خودت انجام دهم:
اولا محاسبه عمر خود را که این سرمایه عمر و قوای جوانی را در چه صرف نمودم؛ به عبارت اخری حاسبوا قبل ان تحاسبوا را بنمایم.
ثانیا درباره معلومات و حقایق که در فطرت من گذاشته است تفکر کرده و اجتهاد نمایم.
ثالثا آنچه از من فوت شده، از اعمال و اذکار تطابق کنم که به مثل عبادت، توبه، استغاثه، تضرع، عفو و بخشش و دعا.
در این پیشامد قهری به آن طراوت و موفقیتی که سال ها از خداوند تبارک و تعالی مسئلت می نمودم تقریبا نایل گردیدم.
به جد بزرگوار خود مولای متقیان امیر مومنان علیه السلام تاسی کردم و فزت و رب الکعبه را مکررا به زبان آوردم ولی ابن ملجم محذور نیست امور مسطوره مطلوبه را از وقف استقرار در مجلس مشغول شوم.
به توفیق خداوند امیدوارم موفقیت کامله حاصل شود".