به گزارش خبرنگار مهر، رئیس علی دلواری فرزند رئیس محمد از خان‌های تنگستان بود که در سال۱۲۶۰ هجری شمسی در روستای دلوار از شهرستان تنگستان استان بوشهر در ساحل خلیج فارس به دنیا آمد. وی از همان دوران نوجوانی با سادات و مجتهدین ارتباطی نزدیک برقرار می‌کند و به آموختن دروس دینی پرداخت. وی هنگامی که متوجه حضور انگلیسی‌ها در بوشهر می‌شود بلافاصله با علمای دینی به شور و مشورت می پردازد و کسب تکلیف می‌کند.
رئیسعلی دلواری در نبردهای مختلفی مقابل نیروهای متخاصم قرار گرفت که می‌توان به نبردهای جنگ جهانی اول، نبرد دلوار، و نبرد بوشهر اشاره کرد. وی در این نبردها ضربه‌های سنگینی بر پیکره نیروهای انگلیسی وارد کرد و موفق شد هفت سال این نیروها را از خاک ایران خارج کند.
در سوگندنامه رئیسعلی امده است: ای کلام الله گفتار مرا شاهد باش من به تو سوگند یاد می کنم که اگر انگلیسی‌ها بخواهند بوشهر را تصرف کنند و به خاک وطن من تجاوز کنند، در مقام مدافعه برآیم و تا آخرین قطره خون من بر زمین نریخته است، دست از جنگ و ستیز با آنان نکشم و اگر غیر از این رفتار کنم، در شمار منکرین و کافرین به تو باشم و خدا و رسول از من بیزار شوند.
مبارزات رئیسعلی دلواری با کسب اجازه از علمای دینی
پسرعموزاده رئیسعلی دلواری که در حال حاضر به عنوان راهنمای موزه رئیسعلی دلواری فعالیت دارد در گفتگو با خبرنگار مهر به بیان بخش‌هایی از زندگی و مبارزات رئیسعلی پرداخت و اظهار داشت: رئیسعلی از زمانی که توانست اسلحه به دست بگیرد با سلاح آشنا شد و مهارت‌های بسیار خوبی در تیراندازی داشت.
حیدر شاکر اضافه کرد: رئیسعلی در سن 26 سالگی پس از اطلاع از ورود انگلیسی‌ها به بوشهر، سریعا خود را به این شهر رساند و پس از مذاکره با علمای دینی حکم جهاد علیه نیروهای متخاصم انگلیسی گرفت و در حرکاتی شجاعانه موفق شد انگلیس‌ها را از بوشهر بیرون کند.
رئیسعلی با همراهی دیگر آزادی‌خواهان بوشهر از اوضاع آشفته آن روزگار بسیار متأثر بود و در سفری که به بوشهر داشت در خانه سید محمد رضا کازرونی به کلام خدا سوگند یاد کرد که تا آخرین قطره خون با انگلیسی‌ها مبارزه کند.
انگلیسی‌ها در رمضان سال 1333 ه.ق عملاً بوشهر را اشغال کردند و پرچم خود را بر فراز دارالحکومة و دیگر ادارات به اهتزاز درآوردند. آنها یک آلمانی و همسرش را که علیه انگلیسی‌ها تبلیغ می کردند، توقیف کرده و به هندوستان فرستادند.
نیروهای رئیسعلی با شبیخون‌های شبانه موفق شدند کنسولگری و تأسیسات آن را به آتش بکشند و نایب کنسول انگلیس که مورد محافظت شدید سربازان هندی بود توانست از این مهلکه بگریزد
تلاش انگلیسی‌ها برای تطمیع رئیسعلی
زمانی که مقامات انگلیسی تصمیم قطعی درباره اشغال بوشهر و پیشروی به سوی شیراز را داشتند به منظور تطمیع رئیس علی، دو نفر از متابعان حیدرخان حیات داودی را به دلوار فرستادند تا موافقت او را با پیاده شدن قوای انگلیس در کرانه خلیج فارس و حرکت به سوی شیراز جلب کنند.
نمایندگان حیدرخان ضمن ملاقات با رئیس علی متذکر شدند که چنانچه او از قیام علیه قوای اشغالگر صرف نظر کند، مقامات انگلیسی چهل هزارپوند به او خواهند پرداخت. رئیس علی در پاسخ می‌گوید: چگونه می‌توانم بی‌طرفی اختیار کنم در حالی که استقلال ایران در معرض خطر جدی قرار گرفته‌است.
پس از مراجعت نمایندگان حیدرخان، نامه تهدیدآمیز از طرف مقامات انگلیسی به رئیس علی نگاشته شد مبنی بر این که چنانچه بر ضد دولت انگلستان قیام و اقدام کنید، مبادرت به جنگ می‌کنیم، در این صورت خانه‌هایتان ویران و نخل‌هایتان را قطع خواهیم کرد.
رئیس علی در پاسخ مقامات انگلیسی نوشت: خانه ما کوه است و انهدام و تخریب آنها خارج از حیطه قدرت و امکان امپراطوری بریتانیای کبیر است. بدیهی است که در صورت اقدام آن دولت به جنگ با ما، تا آخرین حد امکان مقاومت خواهیم کرد.
راهنمای موزه رئیسعلی در ادامه سخنان خود با خبرنگار مهر به تلاش انگلیسی‌ها برای تطمیع رئیسعلی اشاره کرد و بیان داشت: انگلیسی‌ها به این نتیجه رسیدند که رئیسعلی مرد سازش نیست و تلاش بسیار زیادی برای تطمیع آو با پرداخت مبالغ زیادی داشتند که با مخالفت رئیسعلی مواجه شدند.
شاکر اضافه کرد: انگلیسی‌ها با چهار کشتی جنگی برای گلوله باران دلوار و مجاهدان دلواری به همراه پنج هزار سرباز انگلیسی و هندی وارد منطقه شدند که رئیسعلی در اولین اقدام خود زنان و کودکان را از دلوار خارج کرد.
سربازان با قایق به سمت دلوار آمدند رئیسعلی دستور داد مبارزان از تیراندازی دست بردارند و پس از آنکه سربازان بیگانه رسیدند، دستور حمله داد از کثرت انفجار دود باروت بر سر دلوار آسمان ساحل دریا چنان تیره و تار شد که نیروهای دشمن دیده نمی‌شدند.
رئیسعلی دستور عقب‌نشینی به تپه‌های اطراف دلوار را داد و نیمه شب با بکارگیری تاکتیک قدیمی خود، شبیخون نهایی را آغاز کرد؛ جنگی تن به تن در گرفت و فرمانده دشمن به دست رئیسعلی کشته شد و تا ظهر روز بعد، با ازدیاد تلفات دشمن نسیم فتح و پیروزی بر پرچم رئیسعلی و دلواری‌ها وزید و دشمن عقب نشینی کرد.
شهادت رئیسعلی دلواری به‌دست یک سرباز خائن
نیروهای انگلیس پس از شکست دلوار، قشون باقیمانده خود را عازم بوشهر کردند. آوازه رشادت رئیس علی نه تنها در ایران بلکه در اروپا هم ورد زبان‌ها شد و روزنامه تایمز صفحاتی از اخبار خود را به آن اختصاص داد.
رئیسعلی در میدان جنگ در تنگک توسط یک نفر فریب خورده وطن‌فروش به شهادت رسید. جنازه رئیسعلی شش ماه در گورک به صورت امانت نگه داری شد و پس از آن با تشییع جنازه‌ای طولانی و بی‌نظیر، جسد او را به وادی‌الاسلام در نجف اشرف حمل کرده و در کنار پدرش به خاک سپردند.
در سال شهادت رئیس علی مردم تنگستان یک‌سال تمام مشکی پوشیدند و عزاداری کردند. حتی در مسجد شاه تهران رئیس دولت، میرزا حسن خان مستوفی الممالک ، برای رئیس علی ختم گرفت و بسیاری از شخصیت‌های دولتی و مذهبی برای عرض تسلیت به نزد زائر محمد آمدند.
سرنوشت قاتل رئیسعلی دلواری
پسرعموزاده رئیسعلی دلواری به کشته شدن رئیسعلی دلواری به دست یکی از همرانش اشاره کرد و بیان داشت: این اقدام به حدی زشت و ناروا بود که حتی برخی از انگلیسی‌ها هم این کار را سرزنش کردند.
قیام مردم تنگستان بر روی هم هفت سال طول کشید و در این مدت دلیران تنگستانی دو هدف عمده را دنبال می‌کردند، پاسداری از بوشهر و دشستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از حرکت قوای بیگانه به درون مرزهای ایران و دفاع از استقلال وطن نیز هدف دیگر آنها بود.
رئسیعلی چهار زن داشت که فقط از آخرین همسر خود (مدینه دختر صفر از اهالی دلوار) صاحب فرزندی به نام عبدالحسین (بهادر شهیدی) شد. نوه‌های رئیسعلی از بهادر، سه نفر به نام‌های غلامحسین، فرنگیس و گل اندام هستند که تنها گلندام در قید حیات است.
حضور مقام معظم رهبری و رئیس جمهور در زادگاه رئیسعلی دلواری
مقام معظم رهبری در سفر سال 1370 خود به استان بوشهر به شهر دلوار زادگاه رئیسعلی دلواری رفتند و در جمع مردم این شهر رشادت‌ها و دلاوری‌های رئیسعلی و همرزمانش را ستودند.
رهبر معظم انقلاب در سفر به دلوار در جمع مردم این شهر بیان داشتند: شجاعت‌های رئیس علی دلواری و نیز پشیتبانی مردم بوشهر از مبارزات آیت الله سید عبدالحسین لاری و شجاعت های شهید عاشوری از جمله یادگارهای ارزنده تاریخی ایران است.
دکتر محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور ایران نیز در جریان سفر خود به استان بوشهر به منزل رئیسعلی دلواری رفت و از زادگاه وی دیدن کرد.
رئیسعلی نماد روحیه استکبارستیزی مردم بوشهر است
مدیرکل امور اجتماعی استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر، رئیسعلی دلواری را الگویی واقعی برای جوانان معرفی کرد و با اشاره به رشادت‌ها و دلاورمردی‌های این شهید گرانقدر، اظهار داشت: رئیسعلی دلواری انسانی هوشمند، آگاه، متعهد، هدفمند و شجاع بود.
نصرالله شفیعی به رشادت‌های رئیسعلی دلواری در مبارزه با استعمار پیر انگلیس اشاره کرد و ادامه داد: رئیسعلی دلواری نمادی از فرهنگ و روحیه استعمارستیزی مردم استان بوشهر و دیگر نقاط ایران است.
وی با بیان اینکه این مبارزات نشان داد که ایران و ایرانی هیچگاه در مقابل زورگویان کوتاه نمی‌آید، ادامه داد: رئیسعلی دلاورمردی است که مبارزاتش برابر انگلیس تا همیشه تاریخ بر کرانه‌های نیلگون خلیج فارس می‌درخشد.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری بوشهر رئیسعلی دلواری را نماد مبارزه با استعمار و استکبار توصیف کرد و گفت: تلاش کرده‌ایم با پیش‌بینی برنامه‌های مناسب، سالروز شهادت رئیسعلی دلواری و روز مبارزه با استعمار را متناسب با شأن این شهید و مردم استان بوشهر گرامی بداریم.
وی اضافه کرد: هدف از اجرای این برنامه‌ها علاوه بر گرامیداشت روز مبارزه با استعمار، بزرگداشت و تبیین شخصیت و مبارزات مردی است که در تاریخ و فرهنگ ملی و مذهبی ما نماد رشادت، دلیری و تبعیت از روحانیت است.
تبعیت از روحانیت عامل پیروزی رئیسعلی بود
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به سالروز شهید رئیسعلی دلواری اظهار داشت: رئیسعلی دلواری از شخصیت‌های بزرگ و مبارز در تاریخ ایران اسلامی است و همواره نام ایشان با ایثار و جوانمردی همراه است.
خداکرم یزدانپناه اضافه کرد: حدود 100 سال قبل جوانی 33 ساله به‌وسیله یکی از دوستان خودش با تحریک انگلیس به شهادت می‌رسد. این جوان چند سال در مقابل انگلستان با دوستانش مقاومت کرد و حدود هفت سال نگذاشتند که انگلستان که قسمت‌هایی از بوشهر را تصرف کرده بود بتواند دلوار و اهرم و جاهای دیگر را به تصرف خودش در بیاورد.
وی با ماندگار دانستن شهید رئیسعلی دلواری، ایستادگی در برابر استعمار انگلستان و مبارزه تا آخرین توان را از ویژگی‌های وی عنوان کرد و افزود: تبعیت محض از روحانیت زمان از مهم ترین عوامل موفقیت رئیسعلی دلواری بوده و این ویژگی ارزش و اهمیت بسیار زیادی دارد.
معاون فرهنگی ارشاد بوشهر ادامه داد: نکته مهم در مورد رئیسعلی دلواری این است که ایشان جان باخته و فدایی ولایت بود و برای مبارزه با انگلستان از ولی زمان خودش و مراجع عظام کسب تکلیف کرده بود، البته همه ما افتخار می کنیم رئیسعلی دلواری متعلق به نظام اسلامی و ایران است.
وی ادامه داد: ما بوشهری‌ها این افتخار را داریم که خون آن عزیز در رگ جوان‌های ماست و امروز هم همان جوان‌ها که در این هشت سال دفاع مقدس نشان دادند که خون رئیسعلی در رگ‌هایشان هست و امروز هم با قامتی استوار در مبارزه انگلستان و آمریکای جهان‌خوار ایستاده‌اند و تا پیروزی کامل مقاومت خواهند کرد.
........................
گزارش: سعید رضائی