اگر گذری به طالقان داشته باشیم در می یابیم که این نام تا چه حد برازنده طبیعت زیبای این دیار با در اختیار داشتن کوه های سر به فلک کشیده و استوار، تپه های بی نظیر، غارهای طبیعی و تاریخی و آبشار و کتیبه سنگی، است.
پائین طالقان، بالا طالقان و میان طالقان بخش های این منطقه زیبای استان البرز است که تاریخ آن از گذشته های دور تا کنون داراتی تلاطم و فراز و نشیب های زیادی بوده و آمادها و آل کیا و مرعشیون را در خود جای داده است.
همچنین طالقان زادگاه مشاهیر بنامی چون جلال آل احمد، آیت الله طالقانی و عبدالمجید طالقانی خطاط معروف است.
جاذبه های گردشگری طالقان آنقدر زیاد است که شاید حساب آنها از سرانگشتان دست خارج باشد، هر آنچه یک گردشگر خوش ذوق بدنبال آن عزم سفر کرده، در طالقان البرز وجود دارد، بنابراین طالقان با دستانی پر و غنی از آثار تاریخی، طبیعی و مذهبی به استقبال نوروز و گردشگران نوروزی می رود.
قله های مرتفع، دریاچه و سد طالقان و رود شاهرود، چهار آبشار بی نظیر و روستاهای بکر و زیبا از آثار طبیعی طالقان و مقبره و امامزاده، زیارتگاه و اماکن مقدس، 33 تپه باستانی و تاریخی، چهار گورستان تاریخی، 20 حمام تاریخی، پنج دهانه غارطبیعی و تاریخی و دو خانه تاریخی و کتبه سنگی از آثار تاریخی آن هستند که هریک دنیائی از جاذبه های گردشگری را در خود جای داده اند.
اوج شکوه طبیعت در رودخانه شاهرود
یکی از جاذبه های بی نظیر طالقان رودخانه شاهرود است که از ارتفاعات جنوبی مازندران و بخش طالقان جاری است، وجه تسمیه آن به معنای رود بزرگ است که در بالا طالقان به هم پیوند خورده و تشکیل روخانه شاهرود را می دهند و همین امر باعث شده مسیر آبیاری آن دارای مناطق طبیعی بسیار زیبائی باشد و اوج شکوه طبیعت را در این منطقه بوجود آورد
شاهرود رگ حیاتی این سرزمین دیر کهن است که با طولی نزدیک به ۱۰۵ کیلومتر به غرب می‌رود این شریان آبی بیش از ۱۵ رودخانه کوچک و بزرگ منطقه را که از چشمه سارها و برفاب‌ها سرچشمه می‌گیرند، همراه خود تا سپید رود می‌برد تا با آبهای قزل اوزن آمیخته و راهی دریای خزر شود.
شکوه شاهرود و عظمت آن اندازه ای است که سد طالقان برآن بنا شده تا شکوه جریان رود و استواری سد منظره ای بی نظیر را بوجود آورد.
سد طالقان نماد استواری بر شاهرود
سد طالقان یکی از بزرگ ترین سدهای ایران است که بر روی رودخانه شاهرود بنا شده، رودی که در مسیر خود دره طالقان را سیراب کرده و دریاچه پشت آن با حجم ذخیره فوق العاده، منظره بسیار زیبائی را به وجود آورده و موجب می شود گردشگران جلوه طبیعی بی بدیلی را نظاره گر شوند.
روستاهای طالقان و گویش این خطه کهن
طالقان البرز داری روستاهای زیادی در بخش های بالا طالقان و میان طالقان و پائین طالقان است که بر جذبه گردشگری آن می افزاید، بخش بالا طالقان به مرکزیت روستای جوستان دارای روستاهای آسکان، حوستان، دیزان، گوران، محسن اباد، عباسک ، کرکبود و چندین روستای زیبای دیگر است.
میان طالقان نیز با مرکزیت شهر طالقان دارای روستاهای شهرک، حسنحون، زبدشت، وشته، باریکان ، پرده سر، سیدآباد، میراش و ده ها روستای دیگر است.
آرموت، پرگه، سیف بنه، لات مجنون، میر، اسفاران، انگه، کلارود، سوهان و نساسفلی نیز از جمله روستاهای پائین طالقان هستند.
گویش های زبان تاتی که گویش اهالی طالقان است، از دسته زبان های ایرانی شاخه شمال‌باختری و بازمانده‌ی یکی از گویش‌های مادی هستند، گویش‌های این زبان روزگاری از قفقاز تا شمال خراسان گسترده بود ولی امروزه با ترک‌زبان و فارسی‌زبان شدن بخشی از شمال‌باختری ایران تنها جزیره‌هایی از گویش‌های تاتی در منطقه به جا مانده‌است.
بزرگ‌ترین این جزیره‌ها به جز طالقان در شهر اشتهارد استان البرز، تاکستان، بوئین‌زهرا، استان قزوین ، شهرستان دماوند دیده می‌شوند.
گلیرود طالقان از مهمترین روستاهای هدف گردشگری البرز
روستای گلیرود که بالا طالقان تعلق دارد جزو روستاهای هدف گردشگری استان البرز بوده و زادگاه آیت الله طالقانی، از شخصیت های بزرگ انقلاب است.
خانه وی هنوز پابرجا و مورد احترام اهالی طالقان و گردشگران است.
در جوار منزل آیت الله طالقانی، یک حمام تاریخی نیز واقع شده که میزبان گردشگران بسیاری است.
خانه هائی از سنگ با ملات گل در روستای گته دره/ مراسم نوروزک
روستای گته دره یکی از شرقی ترین روستاهای طالقان است که مسیر دسترسی به آن جاده ای است که در بالا طالقان از روستاهای جوستان، خچیره و سه راهی آسکان عبور می کند که تمامی این اماکن از روستاهای گردشگری هستند.
در این روستا خانه ها از سنگ با ملات گل بنا شده و همین امر موجب هماهنگی زیبائی در بافت روستا شده است، رودخانه پر آب شاهرود از میان روستا گذشته و به زیبائی های آن می افزاید.
در این روستا مراسم سنتی مانند عید نوروزک برگزار می شود.
امامزاده هارون جوستان در بالا طالقان/ فرمان شاه طهماسب بر کتیبه سنگی
بنای امامزاده هارون در روستای جوستان بخش بالا طالقان واقع شده است، بنای این امامزاده دارای گنبد رک و پلان است که درون بنا کتیبه ای سنگی قرار دارد که در آن فرمان شاه طهماسب صفوی با خط ثلث حک شده و در آن آورده شده که به سبب عجز و ناتوانی و عدم تمکن مالی طالقان از دادن مالیات به حکومت وقت معاف است.
چنار کلارود در ضلع جنوب غربی امامزاده محمود روستای کلارود با قطر چهار ونیم متر و عمر 450 سال و چنار کهنسال در فاصله 450 متری ضلع شرقی روستای پرگه در پائین طالقان با محیط 16 متر و عمر 130 سال از دیگر جاذبه های طالقان است.
اهالی روستای پرگه بر این باورند که هر سال عاشورا از چند نقطه این چنار کهنسال خون جاری می شود و به همین دلیل هر سال مراسم ایام محرم در کنار این درخت برپا می شود.
طالقان البرز در انتظار گردشگران نوروزی
آنچه گفته شد تنها بخشی از زیبائیهای طالقان استان البرز است و مابقی زیبائیهای بالقوه این کهن دیار تنها باید در قاب چشمان نقش ببندد تا عمق و عظمت قدرت لاینهال الهی را بازگو کند.
طالقان با ظرفیت های بی نظیر گردشگری مهیای میزبانی گردشگران نوروزی است تا لحظاتی بی نظیر را در یادها ماندگار کند.