به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی تولیدات مذهبی ادبیات کودک و نوجوان در دهه اخیر، صبح امروز دوشنبه 16 اردیبهشت با حضور مجید ملامحمدی، محمود پوروهاب، نقی سلیمانی و سیداحمد میرزاده در غرفه سرای اهل قلم واقع در بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
سلیمانی در ابتدای این نشست گفت: لفظ اولیه‌ای که در این بحث وجود دارد، ادبیات است. به طور کلی ادبیات اگر ادبیات باشد، به هر شکلی تاثیر مثبت خواهد داشت و می‌تواند ارتباط برقرار کند. این به قدرت نویسنده برمی‌گردد. شاید شکل دیگری هم باشد که ما هنوز وارد آن نشده‌ایم، اما اگر خود بحث ادبیات را جدی بگیریم، ضعف و قوت در بحث ادبیات مذهبی و غیرمذهبی از میان خواهد رفت، اما متاسفانه خیلی از آثار نوشته شده‌اند و مشکلاتی داشته اند و از ادبیات دور شده‌اند.
این نویسنده در ادامه گفت: به نظرم مشکل را باید از آن جا حل کرد. اگر ادبیات، ادبیات باشد خود به خود چه پیام مشخصی را بگوید و چه از یک شخصیت بگوید، فرقی نمی‌کند. البته کار روی شخصیت سخت‌تر است. مثلا اگر شخصیت یک معصوم را محور کارمان قرار بدهیم، قطعا به تحقیق و پژوهش نیازمندیم.
وی افزود: خیلی از نویسنده‌هایی که درباره معصومین نوشته‌اند، بدون تحقیق کار کرده‌اند یا کارشان را بد شروع کرده‌اند. معمولا داستان نباید به این شکل شروع شود که من جمله‌ای از حضرت علی (ع) را بگیرم و درباره‌اش بنویسم. داستان باید از سوژه گرفته شود. بعداً اگر سوژه مضمونی داشت، نویسنده به طراحی آن پرداخته و شخصیت‌پردازی و عناصر 13 گانه داستانی را مورد توجه قرار می‌دهد. شروع کردن از مضمون و پیام، کار غلطی است که نه در ادبیات مذهبی و نه لائیک صحیح است و باعث می‌شود که قطعا اثر مورد نظر، کار خوبی از آب در نیاید. متاسفانه این اتفاق افتاده و بسیاری از آثارمان این گونه شده‌اند.
در ادامه پوروهاب گفت: می‌توانیم از یک موضوع، تعریفی فشرده داشته باشیم و خود را راحت کنیم، اما می‌توانیم تعریف گسترده‌تری هم ارائه کنیم. در تعریف فشرده از ادبیات آیینی، می‌توان گفت این نوع ادبی آن گونه آثار را شامل می‌شود که در ظاهر، به موضوعاتی چون نماز، زیارت، عاشورا و ... می‌پردازند. وقتی نام ادبیات آیینی را می‌بریم، ذهن همه به این سمت می‌رود، اما اگر بخواهیم تعریف عمیق تر و گسترده‌تری از این نوع ادبی داشته باشیم، می‌دانیم که آیین به دین اسلام و باورهای شیعی ما برمی‌گردد. برای ارائه تعریف گسترده‌تر باید ببینیم آیا دین فقط بر همین چیزهایی که ما به عنوان ادبیات آیینی می‌شناسیم، متمرکز است یا خیر.
این نویسنده ادامه داد: مثلاً آیا بهداشت جزو مسائل آیینی نیست؟ درباره این موضوع احادیث و روایات زیادی نقل شده است. یا مثلاً موضوع ورزش کردن با توجه به اینکه بارها شنیده‌ایم پیامبر (ص) درباره سوارکاری، تیراندازی و شنا چه تاکیداتی داشته است.
وی گفت: حتی مسائل زیبایی شناختی و توصیف طبیعت هم جزو ادبیات آیینی است. چون از هر طرف به خدا ختم می‌شود. می‌توانیم نگاه غیرمستقیم هم به ادبیات دینی و آیینی داشته باشیم. اما این که چرا ناشران و نویسندگان کودک و نوجوان ما در داستان‌های آیینی و مذهبی‌شان به این مسائل نمی‌پردازند، جای بحث بسیار مفصلی دارد.
مجید ملامحمدی هم در این برنامه گفت: ابتدا باید مرز بین ادبیات کودک و نوجوان و ادبیات بزرگسال را مشخص کنیم. در این صورت قطعا بحث، شفاف‌تر می‌شود. تعاریف در ادبیات بزرگسال، شفاف و صریح‌ترند، اما در ادبیات کودک و نوجوان چیزی که می‌بینیم، فاقد یک مرزبندی مشخص است.
این نویسنده کودک و نوجوان افزود: یعنی درست است که یک سری آثار به نام ادبیات آیینی تولید می‌شوند و دارای ظواهری در این زمینه هستند، اما در کنارشان کارهای دیگری هم هستند که همان پیام‌ها را دارند. مشکل این است که در زمینه ادبیات کودک و نوجوان مرزبندی مشخصی نداریم. امروزه خیلی‌ها باور دارند که آثار دیگری هم جزو ادبیات دینی و آیینی هستند و این به نظرم خوب است چون پیام‌هایی که داستان منتفل می‌کند می‌توانند آیینی باشند؛ هرچند اگر در ظاهر چنین چیزی نمایان نباشد. بنابراین مهم پیامی است که داستان با خود دارد.