فریدون صدیقی مدرس روزنامه‌نگاری و علوم ارتباطات در گفتگو با خبرنگار مهر درباره اولین مناظره انتخاباتی که شب گذشته دهم خرداد ماه از رسانه ملی پخش شد، اظهار کرد: این برنامه بیشتر به نظرخواهی شبیه بود تا مناظره.
این کارشناس رسانه در توضیح خود از مناظره بیان کرد: مناظره یعنی طرح یک موضوع و به چالش کشیدن دیدگاه‌های متضاد درباره آن موضوع. در حالیکه در این برنامه دیدگاه‌ها به هم نزدیک بود و تفاوت چندانی با هم نداشت. اگر تفاوتی هم احساس می شد در سلیقه بود نه در نظرها و آرای اصلی.
وقتی نظرها به هم نزدیک است فضا برای چالش فراهم نمی‌شود
وی در واکنش به اینکه آیا این مشکل از نامزدها ناشی می‌شد یا ساختار برنامه و اجرای آن؟ تصریح کرد: این مساله در وهله اول به طراحی برنامه برمی‌گردد. زمانیکه شما هشت نفر را در کنار هم قرار می دهید و آنها را با تعدد پرسش‌ها روبرو می‌کنید و زمان هم کوتاه است دیگر امکان مناظره فراهم نمی‌شود و به همین ترتیب که مشاهده شد به سمت نظرخواهی حرکت می کند؛ نظرهایی که به هم نزدیک هستند و تفاوت اساسی و بنیادی میان آنها وجود ندارد بنابراین در چنین فضایی خود به خود میدانی برای به چالش کشیدن برنامه های یکدیگر وجود ندارد.
این مدرس علوم ارتباطات به بخش دوم مناظره اشاره و عنوان کرد: در قسمت دوم مناظره عملا با نظرخواهی از کاندیداها مواجه بودیم. هر هشت نفر نظر خود را درباره سوالات و عکس های ارایه شده بیان می کردند. اگر افراد دیدگاه واحد راجع به موضوع داشته باشند چالشی ایجاد نمی شود و موضوع به طرف سلیقه ها و روش ها سوق پیدا می کند. در اینجا هم ما نتوانستیم نوعی جراحی در مقابله با مشکلات موجود را ببینیم. همه نامزدها می گفتند مشکلات وجود دارد و به نوعی کلی‌گویی بود. اما برای چگونه حل کردن این مشکلات فرصتی نبود. خود شرکت‌کنندگان هم تکراری بودن گفته ها را تایید می کردند.
مناظره باید دو به دو و حول یک محور مشخص باشد
وی در پاسخ به چرایی این وضعیت توضیح داد: همان طور که گفته شد طراحی سوال و چیدمان برنامه به گونه ای بود که فرصتی برای مناظره نمی داد. حتی اگر هشت نفر دیدگاه های متضادی هم راجع به موضوع داشتند با توجه به تعدادشان و همچنین تعدد سوال ها اگر چندین ساعت هم زمان داشتند نمی توانستند مناظره کنند. مناظره باید دو به دو و حول یک محور مشخص انجام شود.
صدیقی درباره اجرای حیدری خاطرنشان کرد: اگر چه در این مناظره از یک مجری توانمند استفاده شده بود اما چون مناظره در برنامه‌ریزی اولیه از مناظره دور شده بود خود مجری نیز عملا خنثی بود. با اینکه گرم بود و سعی داشت فعالیت کند اما بیشتر خط نگه‌دار بود. در مناظره واقعی و دو نفره مصاحبه‌کننده وقت نگه‌دار نیست بلکه باید بستر چالش را ایجاد کند.
این روزنامه‌نگار همچنین درباره بخش دوم مناظره و چالشی شدن این قسمت برای نامزدها نیز خاطرنشان کرد: قرار نیست این برنامه ما را سرگرم کند. تصاویری هم که نمایش داده شد از محتوای درونی قوی و غنی برخوردار نبودند. بعد از اظهار نظر یک دو نفر دیگر حرفی برای گفتن وجود نداشت و باقی نامزدها مجبور بودند یک ایده را تکرار کنند. تنها عکسی که از این لحاظ غنای تصویری لازم را داشت تصویر بهره‌برداری از یک معدن بود. البته این قسمت از برنامه مخاطب را با مجموعه ای از تفاوت سلیقه ها آشنا کرد اما بیشتر سرگرم شدیم و بیننده برای سرگرم شدن پای یک مناظره نمی نشیند. بلکه مخاطب می خواهد با دیدگاه ها و برنامه های کاندیداها آشنا شود.
این کارشناس رسانه اضافه کرد: بعضی از تصاویر می توانست نگاه های متفاوتی را ایجاد کند اما همه مواظب بودند حرفی نگویند که به کسی بر بخورد. مراقب بودند خطا نکنند و یا پالس خطایی ندهند.
چرا این مناظره از بد‌اخلاقی‌های سال 88 مبرا بود؟
صدیقی همچنین در واکنش به این نکته که این مناظره از بداخلاقی های مناظره 88 به دور بود، عنوان کرد: بله صد در صد این اتفاق رخ نداد چون فرصتی هم برای این امر بوجود نیامد زیرا همچنان که گفته شد نظرخواهی بود. در واقع طراحی این برنامه عامل عمده ای در کنترل اخلاق بود و همچنین تجربه ای که شرکت کنندگان از مناظره سال 88 داشتند. مورد سوم در حفظ اخلاق این بود که گرایش های این هشت نفر چندان تضادی نداشت و نگاه آنها نسبت به پدیده ها به هم نزدیک بود.
این مدرس علوم ارتباطات درباره اینکه چگونه می توان مناظره های بعدی را بهتر انجام داد؟ بیان کرد: اگر قرار است مناظره برگزار شود باید موضوع مشخصی را به چالش بگذاریم حتی بین دو نفر که از یک جریان فکری هستند و اجازه دهیم این گفتگو عمق پیدا کند و عنصر درگیری و کشمکش در آن باشد. در مناظره باید جزئیات و برنامه ها دیده شوند و موضوع مشخصی را درون‌کاوی کند.
صدیقی در پایان با اشاره به اجرای حیدری اظهار کرد: مجری برنامه در چارچوبی که برایش تعیین شده بود به خوبی برنامه را مدیریت کرد. گاهی آرام و در زمان لازم پرشتاب بود و بحث را کنترل و هدایت می کرد. درواقع می توان به او نمره 18 از 20 داد.