برکناری محمد مرسی رئیس جمهوری مصر و سرنگونی حکومت وابسته به اخوان المسلمین که روابط گرم و حسنه ای با جنبش حماس داشت، به اعتقاد کارشناسان، سبب نگرانی رهبران این جنبش شده است.
یک روزنامه عرب زبان چاپ لندن در مطلبی نوشته بود جنبش حماس در پی سرنگونی محمد مرسی با بحران سختی روبروست. این روزنامه از واژه ماه عسل میان جنبش حماس و اخوان المسلمین با به قدرت رسیدن محمد مرسی در مصر خبر داده بد که البته یک سال بیشتر دوام نیاورد.
پیروزی محمد مرسی در انتخابات ریاست جمهوری یک سال پیش مصر، سبب شادی و پایکوبی طرفداران جنبش حماس در نوار غزه شد، چرا که تصور می کردند این پیروزی سبب رفع کامل محاصره ظالمانه این منطقه از سوی رژیم صهیونیستی خواهد شد.
هر چند اسماعیل هنیه نخست وزیر دولت منتخب فلسطین در سخنانی در غزه گفته بود که حماسی ها از واقعیتهای جدید مصر نگران نیستند، اما واقعیت چیز دیگری را نشان می دهد، چرا که حماس پس از انقلاب مصر، روابط ویژه ای با این کشور داشت، چرا که این انقلاب به سرنگونی حسنی مبارکی منجر شده بود که رابطه تیره ای با حماس داشت و با این جنبش به یک عنوان یک پدیده امنیتی برخورد می کرد.
به هر حال شادی هواداران و مقامات حماس، با برکناری محمد مرسی توسط ارتش در نتیجه اعتراضات گسترده مخالفانش، یک سال بیشتر دوام نیاورد.
القدس العربی با اشاره به اشتباهات جنبش حماس، اولین اشتباه راهبردی این جنبش را تکیه صرف بر اخوان المسلمین مصر و قطع رابطه با همپیمانان قدیمی خود در دمشق، تهران و حزب الله دانست، چرا که رهبران حماس(به استثنای برخی از جمله محمود الزهار) گمان می کردند مرسی و حکومت اخوانی ها دست کم چهار سال در قدرت باقی خواهند ماند، در حالی که این اتفاق رخ نداد، اشتباه دوم حماسی ها از نظر القدس العربی، اشتباه محاسباتی آنها در خصوص سوریه و پیش بینی غلط آنها در خصوص قدرت نظام سوریه و اینکه به زعم آنها در مدت کوتاهی سقوط خواهد کرد، که این در عمل نیز این پیش بینی غلط از آب درآمد.
به استثنای حاکمان قطر که روابط حسنه و نزدیکی با اخوان المسلمین داشته و دارند و مرسی از حمایت گسترده آنها برخوردار بود، عربستان، امارات و نیز بحرین از جمله اولین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بودند که از برکناری مرسی و قدرت گرفتن ارتش مصر استقبال کردند و به عدلی منصور تبریک گفتند.
القدس العربی یکی دیگر از پیامدهای سقوط مرسی برای حماس را نفرت دولت جدید مصر از جنبش حماس به سبب همپیمانی راهبردی آن با اخوان المسلمین مصر می داند، به گونه ای که هم اکنون این مسئله به صورت اتخاذ برخی تدابیر و در راس آنها بستن گذرگاه رفح در حال اجرایی شدن در مصر است.
حماس و سقوط مرسی
حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل در این باره می گوید سرنگونی دولت منتخب مصر که منجر به برکناری محمد مرسی شد، موضع مبارزاتی حماس را بیش از گذشته تحت تاثیر قرار داد. حماس که پس از پیروزی اخوان المسلمین در انتخابات ریاست جمهوری مصر با فضای جدیدی در این کشور روبرو شد به تدریج سیاست های خود را تغییر داد و به سمت جریان های سلفی تکفیری متمایل شد.
به گفته هانی زاده، پشتیبانی رهبران حماس از گروه های مسلح تروریستی در سوریه و نزدیکی رهبران سیاسی این جنبش به قطر و ترکیه بخشی از اشتباهات رهبران حماس تلقی می شود.
اساسا یکی از مشکلات بزرگ ملت فلسطین این است که رهبران جنبش های اسلامی و ملی فلسطین نمی توانند در شرایط حساس و لحظات بحرانی تصمیم سیاسی مناسبی اتخاذ کنند.
در سال 1990 زمانی که رژیم بعث سابق عراق، کویت را اشغال کرد جنبش فتح به رهبری یاسر عرفات در کنار رژیم صدام قرار گرفت در حالی که رهبران کویت تا قبل ازسال 1990 بیشترین کمک مالی را ملت فلسطین می کردند.
کویت که سالانه مبلغ 400 میلیون دلار در اختیار جنبش فتح قرار می داد پس از جانبداری عرفات از رژیم عراق، کمک های مالی خود را به فلسطین قطع کرد .شرایط سیاسی و فشارهای خارجی سبب شد تا مرحوم یاسر عرفات در سال 1993 تن به قبول موافقتنامه اسلو بدهد.
این کارشناس می گوید اکنون حماس همان راهی را که جنبش فتح در سال 1990در زمان اشغال کویت طی کرد در حال طی کردن است و با گرایش به سمت قطر و ترکیه دوستان قدیم خود را از دست داد.
به گفته هانی زاده، حماس با این تلقی که پیروزی اخوان المسلمین به تقویت جایگاه این جنبش منجر خواهد شد،نتوانست سیاست حکیمانه ای اتخاذ کند و به تدریج از دوستان قدیمی خود مانند سوریه و حزب الله فاصله گرفت.
بنابراین، سرنگونی مرسی در درجه اول به تضعیف جایگاه حماس و کاهش نقش مبارزاتی این جنبش کمک خواهد کرد، زیرا حماس همه پلها را پشت سر خود خراب کرد.
هانی زاده ابراز عقیده می کند حماس جنبش اخوان المسلمین را امتداد عقیدتی خود می داند، اما با پیروزی مرسی در انتخابات ریاست جمهوری مصر، اخوان المسلمین هیچ کمکی به ملت فلسطین نکردند. اکنون سرنگونی مرسی ضربه سختی بر حماس وارد خواهد کرد، زیرا رهبران این جنبش در جریان حوادث سوریه علیه دولت این کشور و جنبش حماس موضع گیری منفی کردند.
گزارش : رضا مهری