حجت الاسلام احمد غلامعلی عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره اهمیت روزهای پایانی ماه مبارک رمضان گفت: ماه مبارک رمضان یک فرصت خوب بود که ما می توانستیم در این ماه بهترین استفاه ها را داشته باشیم و از این رو بود که پیامبر(ص) وقتی دهه آخر ماه رمضان می شد در همه کارهایش شتاب می بخشید و همه عباداتش را بیشتر انجام می دادند مثلا در روایات هست که پیامبر(ص) تا شب بیستم هر شب 20 رکعت نماز نافله می خواندند و در دهه آخر 30 رکعت نماز نافله می خواندند و ائمه اطهار(ع) در پیروی از پیامبر(ص)، همین کار را انجام می دادند.
الگوگیری از روش پیامبر(ص) و ائمه(ع) در روزهای پایانی ماه رمضان
وی با اشاره به پیامکهای رمضانی تأکید کرد: یک پیامک زیبایی که در این ایام ارسال می شد، این بود که "خدا در ماه رمضان خداتر نشده بلکه ما بنده تر شدیم". انسان وقتی بنده تر بشود، زیباتر هم می شود و نکته لطیفش هم این است که اصلا اینکه اینقدر به ما گفتند که بنده شوید، به خاطر این نیست که خداوند عین سلاطین بر سر ما بزند و بگوید از من اطاعت کنید، از من اطاعت کنید، نه. بلکه خداوند می خواهد که ما همان کارهای خدایی را کنیم یعنی دست مان، دست خدایی شود، چشم‌مان، چشم خدایی شود و همانطور که خداوند کن فیکون می کند می خواهد به ما این قدرت را بدهد اما راه رسیدن به این قدرت این است که می گوید تو بنده من باش و وقتی به قرب و نزدیک من رسیدی و من تو را بالا بردم می بینی که کارهای ناشدنی برای تو شدنی، و آن چیزهای نادیدنی برای تو دیدنی می شود.
این پژوهشگر علوم حدیث تأکید کرد: بنابراین خداوند برای اینکه ما را به قرب خود برساند و به ما یکسری توانمندی های جدید عطا کند یک راه بیشتر ندارد و می گوید اگر بتوانی این حق بندگی را به جا آوری طبیعی است که بعد از آن هم من این اختیارات فوق العاده را می دهم که در اختیار دیگران نبوده است و کسی نمی توانسته انجام بدهد مگر اینکه این بندگی را داشته باشد. بنابراین این حالت در شبها و روزهای ماه مبارک رمضان به ویژه در روزهای پایانی خیلی بیشتر می شود و ائمه اطهار(ع) به قدری به این روزهای و شبهای پایانی رمضان اهمیت می دادند که از حلالهای عادی دوری می کردند تا از این مهمانی بیشترین استفاده را بکنند. لذا وظیفه ما به عنوان پیروان آنها باید چنین باشد، البته طبیعی است که ما شاید آنقدر حال نداشته باشیم که به مانند پیامبر 30 رکعت نماز نافله بخوانیم اما هرچقدر که می توانیم انجام دهیم و بهتر است حداقل نوافل عادی ظهر و عصر به ویژه نافله ظهر که به «صلاة الاوابین» معروف و در روایات بدان تأکید شده است، این نافله ها را انجام دهیم.
ویژگی میزبان ماه مبارک رمضان از زبان امام سجاد(ع)
حجت الاسلام غلامعلی با اشاره به دعای 45 صحیفه سجادیه، تصریح کرد: در اول دعا 3 تعبیر لطیف است، حضرت می فرماید: «اللّهُمّ يَا مَنْ لَا يَرْغَبُ فِي الْجَزَاءِ وَ يَا مَنْ لَا يَنْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ وَ يَا مَنْ لَا يُكَافِئُ عَبْدَهُ عَلَى السّوَاءِ....» شما یک مهمانی رفتید خیلی فرق می کند که میزبان با شما چه برخوردی کند، این مهمانی خدا که از اول ماه مبارک رمضان شروع شده تا این آخر که ما از آن داریم خارج می شویم، میزبانش چند خصلت دارد یکی اینکه بدون چشمداشت می بخشد و خیلی زیبا سفره را پر می کند. دوم اینکه میزبان پشیمان نمی شود و سوم شأن هر مهمان را به تناسب رعایت می کند یعنی اگر کسی در این مهمانی بهتر عمل کرده باشد به او بیشتر می دهد و اینگونه نیست که خداوند در این ماه همه را یکسان نگاه کند بلکه آن کسی که قرآن و نماز بیشتری خوانده و رضایت بیشتر الهی را کسب کرده است به تناسب از او پذیرایی می کند.
وی افزود: یک نکته لطیفی که مرحوم سیدبن طاووس درباره اعمال این روزهای آخر ماه رمضان بیان می کند، ارزیابی پرونده اعمال است. ببینیم که اول ماه مبارک چگونه بودیم و الان که از این ماه خارج می شویم چگونه هستیم. در اول ماه معرفت و شناختمان نسبت به خدا چگونه بوده و آیا به معرفت مان به خدا اضافه شده است یا خیر. دوم علاقه و اشتیاق مان و نشاط به عبادت در اول ماه چگونه بوده و الان چگونه است و سوم نسبت به تقدیر الهی و اینکه در همه کارهای خدا من راضی باشم اول ماه مبارک چگونه بودم و الان چگونه هستم؟ اگر خداوند مرا الان در سختی قرار دهد واقعا راضی هستم یا نه. ببینید ماه مبارک ما را تربیت می کند. و چهارم توکل من به خدا اول ماه مبارک چگونه بوده و الان چگونه است؟ آیا هنوز هم به گونه ای هستم که تنها به خدا تکیه کنم و یا اینکه می خواهم به دیگران به رئیس ام، به دوستم، به خانواده ام و... تکیه ای بکنم؟ ماه مبارک به من باید تمرین داده باشد که هر روز که می گذرد بر توکل من به خدا اضافه شده باشد.
در ماه مبارک رمضان کارهای سخت آسان می شود
این استاد دانشگاه قرآن و حدیث یادآور شد: نکته بعدی اینکه فرد ببیند در سپردن کارها به خدا چگونه است و توانسته مسائل و رازهای درونی اش را از دیگران بپوشاند و فقط با خدا همدم باشد؟ اگر اینگونه باشد معلوم است که ماه مبارک خوبی داشته و الا اگر همچنان سفره دلش را پیش این و آن پهن می کند، معلوم است، آنچنان از این مهمانی استفاده نکرده است. خداوند این مهمانی را برای ما برقرار کرد تا توکل و رضایت و محبت مان نسبت به خدا بیشتر شود. نکته دیگر اینکه خداوند در ماه مبارک کاری می کند که آن چیزهای سخت برای ما آسان شود؛ ما قبل از ماه مبارک رمضان وقتی می خواستیم غیبت نکنیم خیلی برایمان سخت بود و اگر می خواستیم آبرویمان را در راه خدا خرج کنیم برایمان سخت بود و اگر می خواستیم به ذکری پایبند باشیم برایمان سخت بود و اگر می خواستیم ریاست طلبی نداشته باشیم برایمان سخت بود پس باید ببینیم توانستیم در این ماه مبارک واقعا به گونه ای شویم که واقعا ریاست طلبی نداشته باشیم، دروغ و غیبت را راحت ترک کنیم؟
حجت الاسلام غلامعلی تصریح کرد: هر سال ماه مبارک رمضان می آید که ما این بیماری های روحی را در یک دوره یک ماهه و به تدریج درمان کنیم و این روزهای آخر بسنجیم که توانستیم این بیماری های روحی را درمان کنیم یا خیر. اگر در این درمان موفق بودیم، معلوم است که ما شادمان از بهبود هستیم و این شادمانی وقتی بیشتر می شود که خداوند در عیدفطر پاداش دهد و ما را در زمره یاران خودش قرار دهد.
عید فطر؛ تولد و فرصت دوباره است
وی در ادامه عید فطر را نوعی عید خلقت دوباره و عید شکافتن هستی و واقعیت ما و روز جایزه بزرگ توصیف کرد و افزود: یکی از کارهایی که ما در ماه مبارک بهتر است انجام دهیم، حالت وداع با این ماه است، که پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در یک دعای کوتاه به ما آموختند: " اللهم لاتجعله آخر العهد من صیامنا ایّاه فإن جعلته فجعلنی مرحوما ولا تجعلنی محروما" یعنی: خدایا آن را آخرین روزه داری ما قرار مده و اگر چنین قرار دادی مرا آمرزیده قرار ده و محرومم نگردان".
وی تأکید کرد: عید فطر برای روزه داران است و دلیل اش را به زیبایی اینگونه بیان کردند که وقتی هلال ماه رمضان را شما می بینید اینجا دیگر شیطان در بند قرار گرفته است و وقتی هلال ماه شوال را می بینید، ندا به مؤمنین داده می شود که "برخیزید و بشتابید به سوی جوائز خود که امروز روز جایزه هاست" پس عید فطر روز جایزه است. این جایزه ها جوائز فوق العاده ای است که سبب می شود آرزوهای ما کوچک شود و کارهای بزرگ در نزد ما کوچک شود و بتوانیم آنها را انجام دهیم و سبب می شود که درهای رحمت الهی را باز ببینیم و باعث می شود این حس امیدواری و برآورده شدن حاجات و یک روحیه خوب برای ما ایجاد شود و این نیست مگر خلقت جدیدی که در روح ما به وجود آمده است؛ گویی که ما در عید فطر دوباره متولد شده ایم و زندگی جدیدی را آغاز می کنیم که این زندگی جدید بیشتر در جنبه معنوی است.
اعمالی برای شب آخر ماه مبارک رمضان
این مدرس حوزه و دانشگاه در تبیین ویژگی های عیدفطر، به بیانات مقام معظم رهبری در این باره اشاره کرد و افزود: روز عید فطر دارای دو خصوصیت ممتازی است که اولین آن طهارت و لطافت درونی است که در دل و جان مؤمن به وجود آمده است و دوم اینکه روز عید فطر نمایش انسجام قلبی ملت است که در نماز عیدفطر نمایان می شود.
حجت الاسلام غلامعلی در پایان با اشاره به کتاب «اقبال الاعمال» سیدبن طاووس، اعمالی را توصیه کرد و گفت: ایشان می گوید که بهتر است که دو شب آخر ماه مبارک رمضان وداع کند و چند کار را بهتر است انجام دهد یکی دعای وداع را بخواند و دوم در شب آخر سوره انعام، کهف و یس را بخواند و سوم استغفار کند و حداقل 100 مرتبه بگوید: "استغفر الله و اتوب الیه" را در شب آخر ماه مبارک رمضان داشته باشد که ان شاء الله مورد غفران الهی قرار گیرد.