خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و ادب: پنج دوره از برگزاری جشنواره داستان انقلاب می‌گذرد؛ جشنواره‌ای که رسالت آن تربیت و ترغیب نویسندگان کشور به نوشتن در مورد رویدادی است که بسیاری از محققان و تاریخ‌پژوهان از آن به عنوان مهم‌ترین رویداد قرن بیستم یاد می‌کنند.
ایده برگزاری جشنواره داستان انقلاب، تولید رمان در حوزه انقلاب اسلامی بود. ایده‌ای که امیرحسین فردی، بانی فقید این جشنواره در مورد آن سال‌های قبل گفته بود: سال‌ها به فکر ادبیات داستانی انقلاب بودم و می‌دیدم این نوع ادبیات دستخوش فراموشی شده است و کمتر کسی به سراغ آن می‌رود. تا اینکه سال 85 به فکر برگزاری جشنواره‌ای با موضوع ادبیات داستانی انقلاب اسلامی افتادم.
جشنواره داستان انقلاب در پنج دوره گذشته خود هر ساله معرف تعدادی رمان بزرگسال، نوجوانانه و داستان کوتاه بوده است که بنابر فراخوان هر دوره جشنواره قرار بر این بوده تا با انتشار و پرداخت حق‌التالیف آنها در انتشارات سوره مهر حمایت شود. با این حال کم نیستند برگزیدگانی از این جشنواره که چاپ آثار آنها در مؤسسات انتشاراتی دیگری انجام شده است.
رمان‌های «خورشید بر شانه راستشان می‌تابید» نوشته جواد افهمی، «موهای تو خانه ماهی‌هاست» نوشته محمدرضا شرفی خبوشان، «فصل پنجم؛ سکوت» نوشته محمدرضا بایرامی و «سیاه، سفید، خاکستری» نوشته یوسف قوجق آثار برگزیده این جشنواره هستند که بعضاً با تغییر نام، ناشرانی غیر از ناشر حامی جشنواره را برای خود برگزیده‌اند. جستجو در مورد آنچه بر انتشار این آثار رفته است، ما را به گفتگو با نویسندگان آنها ترغیب کرد.
قوجق: دوسال انتظار برایم قابل تحمل نبود
یوسف قوجق که با تالیف رمان «سیاه، سفید، خاکستری» سال گذشته عنوان برگزیده جشن داستان انقلاب را به دست آورد، در مورد انتشار اثرش با عنوان «لحظه‌ها جا می‌مانند» در موسسه شهرستان ادب می‌گوید: من رمانم را برای انتشار به ناشری دیگری دادم؛ چون سوره مهر به من اعلام کرد که به دلیل حجم آثار در نوبت انتشار، چاپ این کتاب در آنجا حداقل دو سال طول می‌کشد و این موضوع برای من سنگین بود. نویسنده هم آرزویی ندارد، جز اینکه کتابش زودتر چاپ شود و نتیجه آن را ببیند. طبیعی است که به دنبال راهی برای انتشار زودتر آن بودم و با شهرستان ادب به توافق رسیدم.
وی ادامه داد: ناشری مثل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم مثل سوره مهر ناشری دولتی است، اما زودتر کتاب را منتشر می‌کند. طبیعی است که در شرایط عادی نویسنده به چاپ کارش در زمان نزدیک‌تر راغب شود؛ کما اینکه در موسسه شهرستان ادب پروسه انتشار این رمان بیشتر از 6 ماه طول نکشید.
افهمی: قبلاً با ققنوس قرارداد داشتم
اما روایت جواد افهمی از چاپ رمان «خورشید بر شانه راستشان می‌تابید» که در چهارمین دوره جشنواره داستان انقلاب برگزیده شد و به جای انتشارات سوره مهر سر از نشر ققنوس در آورده بود، نکته دیگری را به گوش می‌رساند.
افهمی با اشاره به اینکه برای انتشار این رمان پیش از حضور در جشنواره داستان انقلاب با نشر ققنوس به توافق رسیده بوده، می‌گوید: اگر برای چاپ کتاب گزینه سومی در کنار دو گزینه ناشر دولتی و غیردولتی بود، من به سراغ آن می‌رفتم، چون هر دو گزینه قبلی به واقع برای کتاب پس از انتشار هیچ کاری نمی‌کنند. مثلا ناشری مثل سوره مهر در انتشار و توزیع خوب عمل می‌کند، اما از نویسنده تقاضاهایی دارد که بعضاً شاید حرفه‌ای نباشد.
وی در توضیح این ادعا ادامه می‌دهد: زمانی که من رمان «سوران سرد» را در سوره مهر منتشر کردم، چاپ دوم کتاب با 40 مورد ممیزی از سوی وزارت ارشاد مواجه شد. پیگیری من و صحبتم با مدیر اداره کتاب منجر به حذف 36 مورد از آنها شد و چهار مورد اصلاح را هم من پذیرفتم. من و مدیر اداره کتاب باهم کنار آمدیم، اما ناشر اصرار داشت که نظر قبلی ارشاد تأمین شود.
شرفی خبوشان: موافقت مرحوم فردی را جلب کرده بودم
روایت محمدرضا شرفی خبوشان هم از انتشار اثر برگزیده شده او در جشنواره داستان انقلاب حکایت از مذاکره و توافق وی با نشر عصر داستان پیش از برگزاری جشنواره دارد؛ با این تفاوت که به گفته وی، این نویسنده برای انتشار این کتاب توانسته بود موافقت ضمنی مرحوم فردی برای چاپ اثر توسط ناشری غیر از سوره مهر را به دست آورد.
وی همچنین تاکید دارد که برای من به عنوان نویسنده، توزیع کتاب مهم است و ایجاد سازوکاری برای نقد کتاب. الان هم بسیاری از ناشران دولتی از جمله سوره مهر پخشی قوی دارند، ولی خب من برای این کتاب و بر اساس قول اخلاقی که داده بودم به سراغ ناشر دیگری رفتم.
ناصری: الزام نداریم، اما شرایط ما خاص خودش است
اما در کنار این اظهارات، سخنان محمد ناصری، دبیر اجرایی چند دوره از جشنواره داستان انقلاب، حاکی از آن است که شرایط متفاوت و البته حرفه‌ای سوره مهر برای انتشار آثار برگزیده این جشنواره از سوی برخی از نویسندگان حاضر در آن پذیرفته نشده است.
ناصری در این باره می‌گوید: تا دوره چهارم جشنواره ما نگاهی به این مسئله نداشتیم که نویسندگان برگزیده جشنواره بخواهند در کدام موسسه نشر کتابشان را به چاپ برسانند و این مسئله آزاد بود. در دوه پنجم اما مرحوم فردی در جلسه‌ای که با مدیر انتشارات سوره مهر داشت، تصمیم گرفتند که آقای حمزه‌زاده در نشستی برای نویسندگان مزایای انتشار اثر در سوره مهر، اعم از مزایای چاپ، قرارداد و حق‌الزحمه را شرح دهد که البته این هم موضوعی الزام‌آور نبود، ولی فکر می‌کنم در حد کارشناسی باقی ماند.
ناصری در ادامه با اشاره به شرایط انتشار آثار برگزیده جشنواره در سوره مهر گفت: بسیاری از آثار برگزیده در جشنواره با ملاحظاتی از سوی داوران انتخاب می‌شدند. این ملاحظات گاهی برطرف شدن برخی اغلاط تاریخی و گاه برخی موضوعات محتوایی و عبارات در اثر بود تا بتواند برای چاپ مهیا شوند. این مسئله باعث شد که برخی از دوستان نویسنده از این موضوع سر باز زنند و به سراغ ناشرانی بروند که چندان اعتقاد به این موضوع ندارند. مسئله دیگر، اصلاحاتی بود که خود دوستان نویسنده می‌خواستند در اثرشان اعمال کنند و بعد هم اثر را با برند جشنواره داستان انقلاب منتشر کنند که خب این مسئله هم برای ما قابل توجه و گاهی غیرقابل پذیرش بود.
وی در پایان تاکید کرد: علی‌رغم تمام این ماجراها الزامی برای انتشار آثار برگزیده جشنواره در سوره مهر وجود نداشت و سعی ما این بود که تنها نویسندگان را به نوشتن در مورد انقلاب تشویق کنیم.
-------------------------------
گزارش از: حمید نورشمسی