به گزارش خبرنگار مهر، در مراسم شانزدهمین سال تولد انجمن نویسندگان کودک و نوجوان که عصر پنج شنبه، 17 بهمن ماه در محل کتابخانه انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و با محوریت سانسور برگزار شد، مهدی حجوانی، رییس هیئت مدیره نخستین دوره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با طرح این سوال که آیا سانسور به لحاظ دینی پذیرفتنی و از نظر قانونی بلااشکال است؟ تصریح کرد: در همه جای دنیا وقتی صحبت از کودکان و نوجوانان می‌شود، حساسیت‌ها افزایش می‌یابد. همه افراد با همه دیدگاه‌ها نسبت به کودکان و نوجوانان و تلطیف فضای آن معتقدند و بحث ممیزی را در این زمینه می‌پذیرند. اما باید بین سانسور و نظارت، تفاوتی قائل شد.
نویسنده کتاب «زیبایی‌شناسی ادبیات کودک» با اشاره به اینکه سانسوری که هم‌اکنون وجود دارد، اسلامی نیست گفت: سانسور حرکت دینی است، اما سانسور به شیوه‌ای که هم‌اکنون اعمال می‌شود نه دینی و نه اسلامی است. قرآن به مخالف خودش که شیطان است، اجازه داده نافرمانی کند، شاید از این منظر، جوامع غربی بیشتر بر اساس منطق قرآنی عمل کردند؛ چرا که در چنین جوامعی، منتقدان پرورش می‌یابند و به آنان احترام گذاشته می‌شود تا نقدهایشان را مطرح و عیوب را برطرف کنند.
حجوانی گفت: خداوند در قرآن به پیامبر (ص) می‌فرمایند که پیامبر (ص) مژده بده به کسانی که قول‌های مختلف را می‌شنوند و بهترین آنها را انتخاب می‌کنند. سیره پیامبر (ص) و تاریخ اسلام اینگونه است. بنده معتقدم سانسور هیچ مبنای قانونی ندارد. قانون ما قانون اساسی است و در اصل 24 قانون اساسی به طور خیلی کوتاه به این موضوع اشاره شده است که مطبوعات و نشریات در بیان عقاید آزاد هستند، مگر آنکه مخل مبانی اسلامی و حقوق عمومی جامعه باشند.
نویسنده کتاب «الف، دال، میم» به اینکه هنوز لایحه‌ای برای کتاب در نظر گرفته نشده اشاره و بیان کرد: اکنون 35 سال از تدوین قانون اساسی گذشته و هنوز چیزی به عنوان لایحه کتاب در جمهوری اسلامی مطرح نشده است، یعنی قانون تفصیل آن را بیان نکرده است.
نمکدوست: بیش از 60 کشور حق آزادی اطلاعات را به رسمیت شناخته‌اند
دکتر حسن نمکدوست، روزنامه‌نگار، یکی دیگر از کسانی بود که در جشن تولد انجمن نویسندگان کودک و نوجوان سخن گفت. او گفته‌های خود را با حق دسترسی آزاد به اطلاعات آغاز و بیان کرد: خیلی از ما این جمله را شنیده‌ایم که دانستن حق ماست، اما وقتی می‌خواهیم این مقوله را در عمل پیاده کنیم، با یک سری کلیدواژه‌های یکسان مواجه می‌شویم. بر کسی پوشیده نیست که حق دانستن و آزادی اطلاعات، از جمله مباحثی هستند که در موازات یکدیگر قرار دارند و همه آنها یک کلمه‌اند، مبنای این حق آن است که همه شهروندان می‌توانند بدانند که در حکومت چه می‌گذرد.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه به تاریخچه حق آزادی اطلاعات در سطح جهان اشاره کرد و گفت: مهد آزادی اطلاعات، کشور سوئد است. البته سوئدی‌ها معتقد نیستند که دموکراسی باعث شده که آزادی اطلاعات شکل بگیرد، بلکه معتقدند حق آزادی اطلاعات، لازمه رسیدن آنها به دموکراسی بوده است. در حال حاضر بیش از 60 کشور دنیا از جمله هند و ترکیه قانون حق آزادی اطلاعات را تصویب کرده‌اند. اما شیوه تامین این حق در قوانین مختلف متفاوت است، گاهی وقت‌ها به اسم حقی را از شهروندان سلب می‌کنند.
نمکدوست با اشاره به اینکه شهروندان حق دارند به تمام اسناد و مدارکی که بیانگر کارکرد حکومت است، دسترسی پیدا کنند گفت: در کشورهایی همچون کانادا، زمانی که بحث آزادی اطلاعات مطرح می‌شود، ممکن است بین شهروندان و بدنه حکومت در زمینه دسترسی به این حق اختلاف نظر پیش بیاید. در چنین کشورهایی تشکیلاتی است که در راس آنها مبارزان آزادی اطلاعات قرار دارند، اما در کشور ما اگرچه کمیسیونی برای تامین این حق شهروندی لحاظ شده است، ولی تاکید اعضای آن متشکل از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر اطلاعات، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات و... است که هیچ کدام‌شان رزومه‌ای برای مبارزه با آزادی اطلاعات ندارند.
به گفته این پژوهشگر و استاد روزنامه‌نگاری، اندیشیدن در مورد سانسور امر مقدسی است، اما به نظرم در این روزها و سال‌ها در مورد این موضوع تداخلی پیش آمده است. موضوع اکتیو ما گرفتن حق است. شهروند آگاه، علاقه‌مند و درگیر، سه شرط شهروندی است که به آگاهی رسیده است. تلاش برای رفع سانسور مشروط به آگاهی است و تا وقتی آگاهی حاصل نشود، این مهم محقق نمی‌شود.
هجری: مشکل سانسور با صدور بیانیه حل نمی‌شود
مصطفی رحماندوست، شاعر و نویسنده کودک و نوجوان نیز ضمن ابراز خوشنودی از توسعه فعالیت سازمان‌های غیردولتی گفت: امیدوارم که این سازمان‌ها بتوانند به صورت موثرتری وارد عمل شوند و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، یکی از نهادهای غیردولتی است که امید می‌رود بتواند انتظارات اعضای خود را برآورده کند.
محسن هجری، دبیر و سخنگوی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان نیز، با اشاره به اینکه انجمن در سال 92 بیانیه‌ای درباره معضل سانسور در ادبیات کودک و نوجوان منتشر کرده است گفت: در این بیانیه دیدگاه‌های انجمن درباره پیامدهای منفی سانسور برای نویسندگان و پدیدآورندگان مطرح شد، اما معضل سانسوز عمیق‌تر از آن است که با دادن بیانیه و نامه، حل شود. به همین دلیل هیئت‌مدیره تصمیم گرفت معضل سانسور را به شکل جدی‌تری دنبال کند و حتی آن را در برنامه‌های سالگرد تأسیس انجمن منظور کند.
دبیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان ادامه داد: سانسور مشکلات زیادی برای اعضای انجمن به وجود آورده است که از جمله آن می‌توان به تأخیر در انتشار کتاب اشاره کرد. اختلاف نگاه دستگاه ممیزی با پدیدآورندگان دلیل عمده این مشکل است. در طول سال‌های گذشته به جای حاکمیت قانون، سلیقه افراد و جریان‌ها تعیین‌کننده بوده است.
هجری به ممنوعیت سانسور به لحاظ قانونی اشاره و بیان کرد: از یاد نبریم که در اصل 25 قانون اساسی جمهوری اسلامی، سانسور به طور مطلق ممنوع شمرده و تشخیص موارد استثنایی آن به قانون‌گذار محول شده است. در‌حالی‌که تاکنون مجلس شورای اسلامی مصوبه‌ای در این مورد نداشته و این شاید یکی از دلایل مهمی است که در طول این سال‌ها سلیقه ممیزان به جای قانون برای کتاب تعیین تکلیف کرده است.
وی با اشاره به اینکه سانسور می‌تواند به راحتی معیشت و نظام اقتصادی نویسنده را تحت‌شعاع قرار دهد، افزود: وقتی در چاپ یک کتاب تأخیر اتفاق می‌افتد، نویسنده و پدیدآورنده آن در گذران زندگی با مشکل روبه‌رو می‌شود.
نویسنده کتاب «چشم عقاب» با یادآوری این موضوع که کتاب‌ها در تجدید چاپ هم نیاز به مجوز چاپ دوباره دارند، گفت: با توجه به اینکه در تجدید چاپ کتاب، گرفتن دوباره مجوز لازم است، به دلیل اعمال سلیقه‌های گوناگون در ممیزی کتاب، بارها پیش آمده جلوی تجدید چاپ یک کتاب گرفته شود و حتی در مواردی کتابی از نمایشگاه کتاب جمع‌آوری شده است.
هجری با اشاره به اینکه سخت‌گیری در حوزه کتاب بیش از دیگر حوزه‌های فرهنگی است، عنوان کرد: بعضی از موضوعات که برای کتاب‌های کودک و نوجوان خط قرمز به حساب می‌آیند، در دیگر حوزه‌ها از جمله تلویزیون به راحتی نمایش داده می‌شود، در حالی که مخاطبان آن میلیونی هستند. با توجه به این تجربه‌ها، یکی از پرسش‌های نویسندگان و پدیدآورندگان کتاب این است که اگر روند ممیزی برخی مضامین به دلیل بدآموزی فرآیندی قانونی دارد، چرا تا این اندازه با برخوردهای سلیقه‌ای مواجهیم؟
قصه‌خوان‌های برگزیده انجمن نویسندگان کودک
معرفی برگزیدگان نشست قصه‌خوانی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان بخش دیگری از مراسم جشن تولد 16 سالگی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان بود. محمود برآبادی با بیان اینکه جلسه قصه‌خوانی سال‌هاست در انجمن تداوم دارد، بنفشه چاپاری را به علت نگارش کتاب «اسکلتی به نام اسکولتسی»، زیتا ملکی را به سبب نگارش «لابه‌لای ملحفه‌های سفید» و مهدی رجبی را به سبب نگارش داستان «راهروی تاریک» به عنوان برگزیدگان این دوره مسابقه قصه‌نویسی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان اعلام کرد. طاهره ایبد، نوید سیدعلی اکبر و محمود برآبادی داوران این جشنواره بودند.