به گزارش خبرنگار مهر، برنامه تلویزیونی مناظره امروز جمعه 5 اردیبهشت به معضل کتابخوانی و مشکلات عرصه نشر کتاب اختصاص داشت. مهمانان این برنامه تلویزیونی را علی شجاعی صائین مدیر دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نادر قدیانی رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، علی اکبر تورانیان عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی، میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، حمید باباوند مدیرانتشارات همشهری، حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین هادویان استاد دانشگاه و دبیر علمی اداره کتاب تشکیل می دادند.
در این برنامه میثم نیلی مدیر انتشارات همشهری در فرصت 3 دقیقه ای ابتدایی خود با این سخن که صنعت نشر یک صنعت زیان ده است، مخالفت کرد و گفت: صنعت نشر یک صنعت کاملا اقتصادی است و اگر این گونه نبود این حجم انبوه از فعالیت در عرصه تولید کتاب را شاهد نبودیم البته لازمه سودده بودن صنعت نشر این است که ناشران کارشان را به طور دقیق انجام دهند و به طور حرفه ای عمل کنند. مطمئنا کتاب خوب مشتری خود و خواننده خود را دارد.
مدیر انتشارات همشهری در عین حال حمایت های دولتی از صنعت نشر کتاب را که در ادوار مختلف صورت گرفته است، غلط ارزیابی کرد و گفت: مسیری که همواره دولتها در حمایت از صنعت نشر طی کرده اند، غلط بوده است؛ در مقطعی دولت به خرید کتاب از ناشران روی آورده است، زمانی تصمیم گرفته حق التالیف ها را بالا ببرد. در مقطعی نمایشگاههای کتاب را برگزار کرده است.
باباوند با بیان اینکه همه اینها در شرایطی بوده که ظرفیت نشر ما یک ظرفیت 2 هزار نسخه ای است، گفت: ناشری که یک کتابش طی دو سال 2 هزار نسخه چاپ شده، حاضر نیست آن را در 20 هزار نسخه منتشر کند و ترجیح می دهد در همین تعداد اندک آن را توزیع کند.
وی با بیان اینکه چندین بار به معاونان فرهنگی دوره های مختلف وزارت ارشاد در خصوص مشکلات نشر تذکر داده که دولت باید فکری به حال توزیع کتاب بکند نه تولید آن، از اینکه از این توصیه ها راه به جایی نبرده، اظهار تاسف کرد و در پایان در پاسخ به سئوال مجری برنامه که به سئوال برنامه مبنی بر اینکه قیمت کتاب چه میزان در مطالعه شما تاثیرگذار است؟چه پاسخی می دهد، گفت: مبنای این سئوال غلط است چون کتابخوانی با علاقه اشخاص تعریف می شود و کتاب خریدن مبنای صحیحی برای کتابخوانی نیست.
علی اکبر تورانیان عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی هم در این برنامه از کاغذ به عنوان یک کالای استراتژیک بویژه در عرصه فرهنگ یاد کرد و گفت: دولت همانطور که از تهیه گندم برای مصرف در جامعه حمایت می کند، باید از کاغذ هم به عنوان ابزاری مهم در تولید محصول فرهنگی تاثیرگذاری مثل کتاب، حمایت کند.
وی افزایش قیمت کاغذ را چند سال اخیر موجب این مسئله عنوان کرد که دسترسی مخاطب بویژه قشر دانشجو به کتاب کمتر شود.
این عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی همچنین از اینکه به گفته او تیراژ کتاب از حدود 7 هزار نسخه در چند سال گذشته به 50 نسخه در مقطع کنونی رسیده است، ابزار تاسف کرد و گفت: این مسئله حتی باعث افت کار چاپخانه های کشور هم شده است. امروز ما با این مسئله روبرو هستیم که 4 دانشجو یک کتاب تهیه می کنند و این مسئله تاثیر منفی روی عملکرد دانشگاههای ما نیز گذاشته است.
وی گرانی کاغذ را در چند سال اخیر دلیل اصلی افزایش قیمت کتاب ذکر کرد و گفت: دولت باید توجه ویژه ای به این مسئله داشته باشد . ما همیشه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواسته ایم که به عنوان نهاد اصلی بسترساز در این خصوص ایفای نقش کند و با مافیای کاغذ مبارزه کند. در این برنامه زنده تلویزیونی همچنین علی شجاعی صائین مدیر دفتر کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد با ارائه آماری گفت: بر اساس اطلاعات خانه کتاب در سال 1392 تعداد 66 هزار 15 عنوان کتاب در کشور منتشر شده است. همچنین بر اساس اطلاعات این وبسایت خانه کتاب در حال حاضر 11 هزار و 700 ناشر دارای پروانه نشر هستند که از این تعداد حدودا 3 هزار ناشر ، کتاب منتشر می کنند.
به گفته این مقام مسئول در حوزه کتاب، این آمارها نشان دهنده آن است که صنعت نشر در کشور ما یک صنعت فعال و پویا است.
شجاعی صائین همچنین گفت: صنعت نشر ما نخستین بخشی از کشور بود که خود راسا پیشنهاد حذف یارانه در حوزه کتاب را داد و با در نظر گرفتن این نکته، باید گفت صنعت نشر ما بحران های جدی را پشت سر گذاشته است و من معدل و میانگین خوبی را برای مدیران بخش خصوصی حوزه کتاب در نظر می گیرم.
مدیر اداره کتاب که در دولت محمود احمدی نژاد از جمله مدیران فرهنگی کشور بود با شش سال مدیریت خانه کتاب را برعهده داشت، در ادامه به نقد برخی از سیاست های به اجرا درآمده در آن دوره پرداخت و گفت: من هم با این مسئله موافقم که سیاست های حمایتی گذشته، ساختاری نبوده است و به سطح روبنا محدود شده بود و در سالیان گذشته که این سیاست ها به سمت صفر میل کرده بود. ما در تولید محصولات فرهنگی کشور از جمله کتاب، دچار مشکلات اساسی هستیم و فضای مناسبی را برای این حجم از تقاضای فرهنگی فراهم نکرده ایم. ما باید در نظام فرهنگی ارزش گذاری خودمان یک بازبینی صورت دهیم تا فضا برای تولیدات فرهنگی فراهم تر شود.
شجاعی صائین نبود مکان مناسب برای برگزاری نمایشگاههای بزرگ در حوزه کتاب از جمله نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را از دیگر مشکلات این عرصه برشمرد و یادآور شد: ما در سالهای گذشته هزینه های زیادی برای برپایی نمایشگاههای کتاب کرده ایم، نظام اطلاع رسانی درخور توجهی هم برای آگاهی مخاطبان از تازه های نشر نداریم. باید سیاست های حمایتی نهادهای ذیربط و وزارتخانه هایی مثل وزارت آموزش پرورش و آموزش عالی به این سمت سرازیر شوند.
در این جلسه همچنین نادر قدیانی رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به در پیش بودن بیست و هفتمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گفت: سالی اولی که این نمایشگاه برگزار شد 112 ناشر حضور داشتند و الان بیش از 2 هزار ناشر ؛ ولی به نظر می رسد در همان اول مدیریت واحدی که بتواند 27 سال آینده را پیش بینی کند، وجود نداشت.
وی نیز مصلای بزرگ تهران را مکانی نامناسب برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران ذکر کرد و از رئیس شورای شهر و نیز شهردار تهران خواست تا با سرعت بیشتری مجموعه شهر آفتاب را برای برگزاری این نمایشگاه مهیا کنند.
قدیانی در واکنش به سخنان مدیر دفتر کتاب هم گفت: اگر روزی ما ناشران تقاضا کردیم سوبسید کاغذ را بردارند، هرگز نگفتیم سوبسید را از صنعت نشر به سمت ناشران دولتی هدایت کنند که باعث فساد مالی شده است و آمارهای آقای شجاعی صائین هم گویای این وضعیت است.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به برخی مشکلات عرصه نشر در کشور هم پرداخت و ادامه داد: حمایت های دولتی از ناشران خصوصی روز به روز کمتر شده، مجوزهای الکترونیکی که برای کتابها وعده آن داده شده بود محقق شده ، بودجه 100 میلیاردی صنعت نشر به سمت دیگر حوزه ها از جمله سینما انتقال یافت. ما از کمیسیون فرهنگی مجلس گله‌مندیم چرا که چندین بار درخواست ملاقات حضور ی برای طرح مشکلاتمان را ارائه کردیم اما نپذیرفتند. ما از سازمان امور مالیاتی هم گله داریم چون به رغم قانون مصوبه مجلس مبنی بر معافیت ناشران و کتابفروشان از پرداخت مالیات، همچنان مبادرت به اخذ مالیات از آنها می کنند.
همچنین میثم نیلی مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی با اشاره به آمار انتشار 60 تا 70 هزار عنوان کتاب در سال در ایران گفت: به دلیل فقدان زیرساخت های اطلاع رسانی، من ِ مخاطب اطلاع صحیحی از این حجم انبوه کتاب ندارم. این مسئله مردم است اما مسئله ناشران نبود زیرساخت های لازم در این خصوص است . 11 هزار و 700 ناشر در کشور فعالیت دارند در حالی که تنها 3 هزار کتابفروشی در ایران دایر است که بسیاری از آنها هم تبدیل شده اند به لوازم التحریر فروشی و این یعنی اینکه ما ویترین کتاب نداریم.
نیلی افزود: دولت اگر بخواهد از ناشران حمایت کند باید زیرساخت های توزیع را در کشور فراهم کند چون مشکل ناشران مشکلات زیر ساختی حوزه تولید کتاب است . در این خصوص ما باید در زمینه تولید کاغذ در کشور خودکفا شویم. تا وقتی که صنعت کاغذ ما یک صنعتی وابسته است، ما همچنان با تلاطم این قیمت ها روبرو خواهیم بود.
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی نیز از اینکه نامه نگاری های این مجمع با مسئولان فرهنگی دولت گذشته به جایی نرسیده است، اظهار تاسف کرد.
در این برنامه تلویزیونی همچنین غلامحسین هادویان استاد دانشگاه و دبیر علمی دفتر کتاب از حمایت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از حوزه کتاب پرداخت و گفت: برگزاری نمایشگاههای کتاب در سطح ملی، برگزاری نمایشگاههای استانی کتاب ، کمک های مالی به ناشران و خرید کتاب از آنها، حمایت از آثار ارزشمند و ارائه بن کتاب به مخاطبان کتاب از جمله این حمایت ها بوده است.
وی در عین حال بر لزوم وحدت رویه و همراهی دیگر دستگاههای فرهنگی مسئول برای حل مشکلات کتاب در کشور تاکید کرد.
بخش بعدی مناظره متعاقبا منتشر می شود .