خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و ادب- نمایشگاه کتاب تهران، به عنوان مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور، 27 ساله شده است. نمایشگاهی که بخشی از آن به کودک و نوجوان اختصاص یافته است. امسال 230 ناشر در چادرهایی که سالن کودک و نوجوان نام گرفته به ارائه تازه‌ترین کتاب‌های خود پرداخته‌اند. امسال و در بیست‌وهفتمین نمایشگاه کتاب تهران، مسئولیت سالن کودک و نوجوان به انجمن فرهنگی ناشران سپرده شده است.
عبدالعظیم فریدون، رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان رئیس کارگروه بخش کودک و نوجوان بیست‌وهفتمین نمایشگاه کتاب تهران است. خبرگزاری مهر به گفتگو با او پرداخته و پرسش خود را با نوع فعالیت‌های انجمن فرهنگی ناشران آغاز کرده است؛ فریدون با اشاره به این‌که بیش از 20 سال است که از فعالیت انجمن نامبرده می‌گذرد، می‌گوید: 20 سال پیش، تعداد معدودی از ناشران که ارتباط خوبی با یکدیگر داشتند، دور هم جمع شدند و انجمنی را پایه‌گذاری کردند که امروز 70 عضو دارد و این اعضا، 50درصد کتاب‌های کودک و نوجوان را تولید می‌کنند و بیشتر ناشران برگزیده سال را تشکیل می‌دهند.
چه تعداد ناشر در نمایشگاه امسال شرکت کرده‌اند؟
317ناشر در بخش کودک و نوجوان نمایشگاه نام‌نویسی کردند.
و تنها 70 ناشر عضو انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان هستند. چرا چتر حمایتی انجمن گسترده‌تر نمی‌شود؟
همه ناشران می‌توانند برای عضویت در انجمن فرهنگی ناشران کودک، اعلام آمادگی کنند.
شرایط انجمن برای عضویت چیست؟
کارهای ناشر به لحاظ کمی و کیفی مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ سابقه نشر و امتیازات و جوایزی هم که به دست آورده اهمیت دارد. اگر ناشری از 100درصد، 75 درصد امتیاز را از آن خود کند، عضو انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان می‌شود.
برای مثال انتشارات شباویز همه این امتیازات را دارد اما به عضویت انجمن فرهنگی ناران کودک در نیامده است؟
انجمن به کسی اجبار نمی‌کند که بیا و عضویت ما را بپذیر خود ناشران باید تقاضا دهند.
می‌دانم که شباویز خواسته که عضو انجمن فرهنگی ناشران شود و هیئت مدیره نپذیرفته؟
نه؛ انجمن فرهنگی ناشران به هیچ نشر خاصی تعلق ندارد و ما از همه ناشران می‌خواهیم که به عضویت انجمن فرهنگی ناشران درآیند.
انجمن فرهنگی ناشران کودک، چه امتیازاتی را در اختیار اعضای خود می‌گذارد؟
ما ارتباط اعضا با سازمان‌ها و مراکز فرهنگی را آسان‌تر می‌کنیم. برای وزارت ارشاد، آموزش و پرورش، نهاد کتابخانه‌های عمومی، صدا و سیما و... آسان‌تر است با یک انجمن صنفی ارتباط برقرار کنند تا با یک شخص حقیقی.
به لحاظ حقوقی انجمن فرهنگی ناشران تا چه اندازه از اعضای خود پشتیبانی می‌کند؟
اگر اعضا بخواهند به آنها مشاوره حقوقی می‌دهیم و اگر مشکلی برایشان پیش بیاید از آنها حمایت می‌کنیم.
اقتصاد نشر، یکی از مسایل مهمی است که باید ناشران بیاموزند. آیا انجمن، دوره‌های اموزشی برگزار می‌کند تا این موارد را اعضای خود آموزش دهد؟
تا به حال، هیچ دوره آموزشی در انجمن برگزار نشده اما امسال قرار است، کارگاه‌های آموزشی تشکیل دهیم؛ حتی مکان این کلاس‌ها و چارچوب‌های آن هم مشخص شده است.
یکی از راه‌های حمایت از ناشران، خرید کتاب از آنهاست. انجمن فرهنگی ناشران، هر سال «جشنواره کتاب برتر» را برگزار و برترین‌های اعضای خود را معرفی می‌کند آیا وزارت ارشاد، نهاد کتابخانه‌های عمومی و یا آموزش و پرورش این کتاب‌ها را خریداری کرده‌اند؟
هیچ کدام با انجمن فرهنگی ناشران برای خرید کتاب، ارتباط نداشته‌اند.
انجمن فرهنگی ناشران تا چه اندازه با این نهادها و سازمان‌های دولتی برای خرید کتاب ارتباط برقرار کرده است؟
ببینید، اصلا مدیریت واحدی وجود ندارد. آموزش و پرورش، هر سال جشنواره کتاب‌های رشد را برگزار می‌کند. خود این وزارتخانه تا چه اندازه، کتاب‌هایی را می‌خرد که در جشنواره رشد برگزیده و معرفی شده‌اند؟ هیچ. انتشارات منادی تربیت، که وابسته به آموزش و پرورش است، کتاب‌های برگزیده رشد را نمی‌خرد؛ بعد 32 سال، امسال آموزش و پرورش اعلام کرد که منادی تربیت فقط کتاب‌های جشنواره رشد را انتخاب و خریداری کند و همه اینها به نبود مدیریت واحد برمی‌گردد. ما جزیره‌ای رفتار می‌کنیم. جالب این‌که اعضای یک جزیره هم یکدیگر را قبول ندارند.
سالن کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب تا چه اندازه مناسب برای بچه‌هاست؟
اولا مصلی، محل مناسبی برای برگزاری نمایشگاه نیست. یعنی از تسهیلاتی که در زمینه رفت و آمد به این مکان وجود دارد بگذریم؛ برگزاری نمایشگاه در این مکان هیچ تفاوتی با دریاچه قم ندارد. دوم این‌که کودک، مختصات خاص خود را دارد و سالن کودک، متفاوت با سالن کتاب‌های دانشگاهی نیست. اگر آن چند ناشر بزرگ هم نباشند، فضای اینجا هیچ تفاوتی با نمایشگاه خشکبار ندارد. چادرها زشت و کثیف است و کف سالن، آلوده. با این شرایط چگونه می‌توان بچه‌ها را به کتاب علاقه‌مند کرد؟ من نمی‌دانم.
وقتی شما در جایگاه رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران، این مسئولیت را پذیرفتید، آگاه به همه این مسایل بودید. می‌دانستید فضا نامناسب است و تناسبی با کودک و نوجوان ندارد.
ما همکاران خود را می‌شناسیم و مشکلات آنها را می‌دانیم. پس بهتر می‌توانیم به آنها در برگزاری نمایشگاه بهتر کمک کنیم. اما آن سوی ماجرا این است که وقتی سالن کودک و نوجوان، دست وزارت ارشاد بود کسی نمی‌پرسید چرا این‌طور و آن‌طور است اما حالا همه انتظار معجزه دارند.
غرفه‌ها به ترتیب الفبا چیده شده‌اند اما مثلا در سالن 25، «س» و«میم» کنار هم قرار گرفته است
ما سالن 24 که بدترین سالن نمایشگاه بود را در اختیار ناشران بزرگ و شناخته شده گذاشتیم. ناشران دیگر را هم براساس حروف الفبا، غرفه‌بندی کردیم. اگر می‌بینید«س» و«میم» کنار هم هستند به این خاطر است که برخی ناشران کوچک ثبت‌نام کردند و نیامدند برخی دیگر، دیرتر از زمان تعیین شده نام‌نویسی کردند پس جا آنها را به این ناشران متاخر واگذار کردیم.
روز اول و دوم نمایشگاه، تبلیغ سه ناشر در فضای عمومی سالن کودک و نوجوان به چشم می‌خورد و این مساله باعث اعتراض ناشران دیگر شده بود.
در سال‌های گذشته تنها دو یا سه ناشر می‌تواستند هزینه تبلیغات را پرداخت کنند. امسال، هزینه را به حداقل رساندیم و برای همه ناشران کودک پیامک فرستادیم.
اما ناشران کودک معترض‌اند که در جریان این تبلیغات قرار نگرفته‌اند
هر کدام از ناشران، چنین ادعایی می‌کند اشتباه است. من با سند و مدرک می‌گویم که همه در جریان قرار گرفتند اما تصورشان، تبلیغ با هزینه‌های بالا بود. مطمئنم سال آینده تعداد زیادی از ناشران، غرفه خود را تبلیغ می‌کنند.
نمایشگاه کتاب ما به یک فروشگاه بزرگ کتاب تبدیل شده است... شما به عنوان رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و مدیر انتشارات محراب قلم، دلایل این مساله را در چه مواردی جستجو می‌کنید؟
دلایل را باید در وضعیت اقتصادی جامعه جستجو کرد. با این تورم و شرایط اقتصادی، نخستین چیزی که از سبد خانوار حذف می‌شود کتاب است.
یکی از اتفاقاتی که امسال در سالن کودک و نوجوان افتاده، وجود سرای اهل قلم کودک و نوجوان است.
بله و نویسندگان و شاعران و پدیدآورندگان کتاب کودک و نوجوان می‌توانند به راحتی به این سرا مراجعه و در مباحث آن شرکت کنند.
اما هیچ امکاناتی در این سرا وجود ندارد.
امسال، نخستین سالی است که سرای اهل قلم کودک و نوجوان به این بخش منتقل شده است. سال‌های آینده این کاستی‌ها برطرف می‌شود.
گفتگو از زهره نیلی