به گزارش خبرنگار مهر، اول خرداد برابر با 22 می روز جهانی تنوع زیستی است. تنوع زیستی انواع حالتهای حیات بر روی کره زمین را دربر می گیرد؛ این مفهوم در برگیرنده انواع حیوانات، میکروارگانیسم ها، گیاهان و اکوسیستمهای در برگیرنده این موجودات است.
قطعا هدف از این نامگذاری اشاره به اهمیت این موضوع است، مسئله ای که به جرات می توان گفت با تمام اهمیتش در بخش هایی چون کشاورزی، سلامت انسان، تجارت، صنعت و فرهنگ در کشور ما مهجور مانده است.
ایران از سال ۱۳۷۵ به کنوانسیون تنوع زیستی سازمان ملل پیوست و متعهد شد در حفاظت از آن تلاش کند و امروز در حالی در آستانه روز جهانی تنوع زیستی قرار داریم که حال و روز آن در ایران خیلی خوب نیست.
اگر دایره دید خود را کمی محدود کرده و فقط نگاهی به تنوع زیستی در استان مرکزی بیندازیم خواهیم دید که وضعیت در این استان نیز نامساعد است، وضعیت نامناسب تالاب میقان، خشک شدن قره داغ ها و ... همه و همه هشدارهایی است برای اینکه کمی به تنوع زیستی اهمیت بیشتری داده شود تا آیندگان نیز از سیر تکاملی که نتیجه چهار میلیارد سال عمر زمین است، بهره ببرند.
کارشناس و محقق محیط زیست در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: تنوع زیستی یا غنای زیستی به تراکم، گوناگونی و زیر گونه ای جانوران و گیاهان که در یک منطقه زیست می کنند گفته می شود.
محیط زیست طبیعی از پارامترهای مهم تنوع زیستی
محمود کلنگری با بیان اینکه محیط زیست طبیعی از پارامترهای مهم تنوع زیستی است افزود: تنوع زیستی به تعداد گونه های گیاهی و جانوری در یک ساحت خاص چون قاره، کشور، استان و منطقه محدود می شود.
وی با بیان اینکه تنوع زیستی منافع زیادی در بخش های مختلف دارد، اظهار کرد: اهمیت تنوع زیستی در کشاورزی، سلامت، اقتصاد و علوم مختلف بر کسی پوشیده نیست.
کلنگری ادامه داد: مهم ترین اهمیت تنوع زیستی در ارتباط آن با سلامت جسم و روح انسان است، انسانی از طبیعت وارد زندگی شهرنشینی شد هنوز بعنوان موجود زنده به طبیعت وابستگی دارد بنابراین نگریستن به جلوه ها و رنگ های طبیعت صداهای آن ایجاد ساعاتی آرام و مفرح را در بر دارد.
وی گفت: دانشمندان دریافته اند که گوش کردن به صدای پرندگان و بوییدن گیاهان خوشبو در کاهش هورمون استرس در انسان موثر است.
الهام گرفتن از موجودات مختلف در علوم مختلف از منفعت های تنوع زیستی است
کلنگری در خصوص دیگر شاخص های تنوع زیستی گفت: یکی از منفعت های تنوع زیستی الهام گرفتن از موجودات مختلف در علوم مختلف است. بعنوان نمونه ربات ها بر اساس کارآیی بدن و عملکرد خاص حیوانات حرکت و قابلیت زیستشان طراحی انجام می شود یا در علوم نظامی گرفتن ایده هایی از ترشح بو از برخی پستانداران در زمان دفاع و همچنین استتار حیوانات نیز در پدافند غیرعامل قابل ذکر است.
وی ادامه داد: بسیاری از گونه های زیستی منشاء علوم و تحقیقات هستند، پیچیدگی رفتارشناسی و بافت شناسی شگفت انگیز آنها در درمان بسیاری از بیماری ها و در علوم پزشکی راهگشا بوده اند.
این فارغ التحصیل گیاه پزشکی افزود: بطور مثال خرس ها در هنگام خواب زمستانی ماده ای در بدنشان ترشح می شود که آن ها را در برابربیماری ها مقاوم می کند همچنین نیش زنبور در درمان رماتیسم یا پمادهایی که از جانوران دریایی ساخته می شوند همه نشان از تاثیر تنوع زیستی در بخش های مختلف زندگی انسان دارد.
کلنگری الهام از طبیعت در هنر را مهم عنوان و ادامه داد: اثر زیبایی شناسی تنوع زیستی در خلق آثار هنری چون نقاشی، طراحی، مجسمه سازی روز به روز بر ارزش بصری تنوع زیستی می افزاید.
جذب توریست و درآمدزایی از مهم ترین ارزش های تنوع زیستی در یک منطقه
وی جذب توریست و درآمدزایی را از مهم ترین ارزش های تنوع زیستی در یک منطقه عنوان و تصریح کرد: امروزه اکوتوریسم یکی از صنعت های مهم بشمار می آید زیرا جذب توریسم به واسطه طبیعت گردی از عوامل مهم در ارزآوری و اشتغالزایی مستقیم غیرمستقیم است.
کلنگری تاکید کرد: البته باید توسعه طبیعت گردی کنترل شده و طبق موازین دقیق علمی و زیست محیطی باشد تا آسیبی به تنوع زیستی منطقه وارد نشود.
وی یادآور شد: اکو سیستم و تنوع زیستی مثل حلقه های زنجیری می ماند که فقدان هرکدام باعث آسیب می شود، هر گونه گیاهی و حیوانی یک ژنوم منحصر بفرد و یک ارزش خاص دارد و در طی دوران مختلف به تکامل رسیده است و حذف هرکدام باعث آسیب به همه طبیعت می شود.
این کارشناس و پژوهشگر محیط زیست ادامه داد: در گذشته سرعت انقراض و گونه زایی در طبیعت نسبت برابری بوده است اما هم اکنون سرعت انقراض بسیار بالاتر رفته است و شرایط برای حذف اکو سیستم ها و خسارت بیشتر شده است.
کلنگری در خصوص تنوع زیستی در ایران گفت: ایران از لحاظ تنوع زیستی بسیار غنی است متنوع ترین گونه های گیاهی و جانوری در ایران وجود دارد به طوری که که کل گونه های موجود در ایران دو برابر تمامی قاره اروپا است.
وی تنوع اقلیم در ایران را دلیل این غنا دانست و افزود: بعنوان نمونه در ایران 517 گونه پرنده ثبت شده داریم که 50 گونه خاص و منحصر به خود ایران است.
در ایران زمینه برای تخریب اکوسیستم ها و تهدیدات تنوع زیستی بسیار است
کلنگری با بیان اینکه متاسفانه در ایران زمینه برای تخریب اکوسیستم ها و تهدیدات تنوع زیستی بسیار است، تصریح کرد: تخریب زیستگاه موجودات وحشی به واسطه کشاورزی و دامپروری سنتی، مظاهر صنعت از دکل برق تا معدن کاری، شکار و برداشت غیر اصولی از گیاهان عوامل تهدید آفرین برای تنوع زیستی هستند.
وی با اشاره به اینکه در زمینه تنوع زیستی و معرفی آن در ایران کار ویژه ای صورت نگرفته است خاطرنشان کرد: امروزه در دنیا صنعت طبیعت گردی و خصوصا پرنده نگری بسیار رونق دارد در حالیکه ضعف و عدم مدیریت در این بخش سهممان را از سودآوری این صنعت کم کرده است.
استان مرکزی دارای تنوع زیستی خوبی برای طبیعت گردی است
کلنگری استان مرکزی را نیز دارای تنوع زیستی خوبی دانست و گفت: تالاب میقان و منطقه هفتاد قله در استان مرکزی نیز دو منطقه ویژه با تنوع زیستی غنی هستند.
وی گفت: تالاب میقان یکی از مناطق مهم زیست پرندگان در ایران بشمار می آید و تاکنون 136 گونه پرندگان در داخل تالاب و زمین های اطراف آن شناسایی شده است که شامل گونه های مهاجر عبوری، تابستان گذر، زادآور، زمستان گذر یا ساکن است. وجود انواع پرندگان آبزی، کنار آبزی و نیز پرندگان شکاری در تالاب و حاشیه آن چشمگیر است.
این فعال حیات وحش تصریح کرد: تعدادی از پرندگان این منطقه چون خروس کولی شکم سیاه، عقاب خالدار بزرگ، سنقر سفید و گیلانشاه بال سفید در معرض خطر و انقراض قرار دارند.
کلنگری با بیان اینکه در این تالاب و جزایر کوچک اطراف آن 50 گونه گیاهی شناسایی شده، تصریح کرد: این گیاهان به طور عمده با خاک های گچی، نمک سولفات سدیم و منیزیم سازگار شده اند.
وی ادامه داد: درمنطقه حفاظت شده 70 قله اراک که حدود 97 هزارهکتاروسعت دارد بدلیل شرایط مساعدآب و هوایی و پوشش گیاهی مناسب حدود چهار هزار راس انواع حیوانات شامل کل، بز، قوچ ومیش، گربه وحشی، گراز، گرگ، روباه ، شغال و 60 نوع پرنده زیست می کنند.
کلنگری با اشاره به اینکه این دو منطقه نیز از تهدیدات دور نمانده اند افزود: برداشت بی رویه سولفات سدیم در تالاب میقان، تامین نشدن حق آبه آن از تهدیداتی است که تالاب را نشانه گرفته است، همچنین در معرض انقراض قرار گرفتن گونه های جانوری از جمله پلنگ استان مرکزی و پازن تهدیدات تنوع زیستی در استان مرکزی است.
تهدیدات ممکن است گیاه قره داغ بومی ترین گیاه استان را نیز در بر بگیرد
وی با اشاره به اینکه ادامه تهدیدات ممکن است گیاه قره داغ بومی ترین گیاه استان را نیز در بر بگیرد گفت: بزرگترین جنگل قره داغ یا قهرمان کویر کشور هم اکنون در تالاب میقان قرار دارد.
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه قره داغ گیاهی با خواص دارویی نیز هست، افزود: گیاه قره داغ موجب تثبیت شن های روان در کویر می شود و مامنی برای حیات وحش و گونه های جانوری منطقه است، قطعا نبود آن باعث آسیب به جوندگان و به طبع آن پرندگان شکاری و مارها می شود
مدیر کل محیط زیست استان مرکزی نیز در گفتگو با مهر با اشاره به وجود تنوع خوب گونه های گیاهی و جانوری در استان مرکزی گفت: استان مرکزی به لحاظ وجود گونه های مختلف زیستی، رتبه سوم کشوری را به خود اختصاص داده است.
امیر انصاری با بیان اینکه از حدود 1140 گونه جانوری حاضر در کشور حدود 305 گونه در استان مرکزی زندگی می کنند اظهارداشت: استان مرکزی با وجود 139 گونه گیاهی حدود 14 درصد گونه گیاهی کشور را در خود جای داده است.
وی با اشاره به تنوع خوب زیست محیطی استان مرکزی ابراز کرد: استان مرکزی علی رغم قرار گرفتن در منطقه خشک کشور به لحاظ وجود گونه های گیاهی و جانوری مختلف، تنوع زیست محیطی خوبی را در کشور دارا است که استفاده مناسب از این تنوع به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست کمک شایانی را می نماید.
برخی از داده ها موهبت ها و نعمت هایی است که نیاز به توجه بیشتر و شایان تری دارد، تنوع زیستی امانتی است که باید با فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و توجه بیشتر مسئولان با کمترین آسیب به نسل های بعدی تحویل داده شود.
سیاره ما خانه همه موجودات زنده است، موجوداتی که همیشه در ارتباط متقابل با یکدیگر هستند و در جریان این ارتباط به تکامل رسیده اند. روند این تکامل تنوع زیستی را پدید آورده است مسئله ای که نیاز به توجه بیشتر از پیش را الزامی کرده است.
.....
گزارش: سمیه انصاری فر