به گزارش خبرنگار مهر، اکنون دوباره بعد از 6 سال ثبت جهانی شهر تاریخی شوش آن هم در سال 2015 باعث شده تا دوباره بحث حریم و عرصه این شهر تاریخی داغ شود. آن زمان مهدی رهبر مسئول پایگاه پژوهشی شوش اعلام کرده بود که من در بحبوجه جنگ تحمیلی عرصه ای 400 هکتاری را برای این شهر باستانی در نظر گرفتم و گفتم که به طور حتم این شهر به 400 هکتار محدود نمی شود.
پس از آن در سال 87 گروهی به سرپرستی محمد تقی عطایی، از سوی پژوهشکده باستان شناسی مامور به بازنگری این عرصه شد و به این نتیجه رسید که در محدوده 1200 هکتاری این شهر هنوز آثار تاریخی وجود دارد. این موضوع از سوی پژوهشکده و مسئولان وقت مورد تایید قرار گرفت ولی مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان خوزستان باعث شد تا کارهای ابلاغ این محدوده نهایی نشود و کار به جایی برسد که اکنون در سال 93 دوباره بحث حریم و عرصه شهر شوش با روی آمدن پرونده آن برای درج در فهرست میراث یونسکو داغ شود.
از این رو خبرگزاری مهر به بازخوانی برخی از اظهار نظرهای کارشناسی پیرامون مسئله عرصه و حریم شوش پرداخته است. اظهار نظرهایی که از سال 87 تا کنون مطرح بوده و هست. از اظهار نظر یک بام و دو هوای حمید بقایی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی گرفته که قصد داشت روی آثار تاریخی شوش هتل 7 ستاره بسازد و گاهی در موافقت با باستان شناسان صحبت می کرد و گاهی مخالفان را غیرکارشناس و خود را کارشناسی خبره می پنداشت تا رئیس پزوهشگاه میراث فرهنگی که مخالف کوچک شدن این شهر باستانی است.
بازخوانی برخی از اظهار نظرهای کارشناسان و مسئولان وقت درباره عرصه و حریم شوش از سال 87 تا کنون
| نام | سوابق | اظهار نظر درباره عرصه مجموعه باستانی شوش |
| رمی بوشارلا | باستانشناس و ایران شناس و رئیس بخش ایران شناسی مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) |
شوش شهری باستانی و بزرگ بوده و قطع به یقین، به عرصه 400 هکتاری که سال ها قبل مصوب شده محدود نمی شود 1200 هکتار عرصه قابل قبولی برای این محوطه باستانی است و می توان گفت که شوش باید هم چنین عظمتی داشته باشد. 400 هکتار برای محوطه ای مثل شوش ناچیز است. |
| میر عابدین کابلی
|
باستان شناس، کارشناس پیشکسوت و سرپرست هیأت ایرانی کاوشهای شوش |
عرصه 400 هکتاری برای شوش ناچیز است و شوش عظمتی بیش از این دارد. . مگر مي‌شود، چنين مركزي با اين عظمت و قدمت فقط شامل همين تكه‌اي بوده باشد كه اكنون در اختيار ميراث فرهنگي است؟ هیأتی در سال 1387با گمانه زنی های باستان شناسی عرصه جدیدی را شناسایی کردند که بزرگتر از 400 هکتار بوده و بهتر است سازمان با بررسی‌های کارشناسانه درباره این عرصه جدید تصمیم گیری کند.
|
| حمید خطیب شهیدی | باستان شناس و عضو هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس | به نظر می‌رسد عرصه فعلی شهر باستانی شوش، برای این محوطه کوچک باشد و احتمالا این عرصه بزرگتر از آنچه که امروز می بینیم هست |
| مهدی رهبر | مدیر اسبق محوطه باستانی و پایگاه شوش و کارشناس پیشکسوت سازمان میراث فرهنگی | عرصه 400 هکتاری شهر باستانی شوش در حالی پس از پایان جنگ و به طور اضطراری مصوب شد که همان سال‌ها تپه‌های باستانی بیرون از این عرصه مورد گمانه زنی و کاوش قرار گرفت و آشکارا مشخص شد که عرصه شهر باستانی شوش بیش از 400 هکتار است. |
| دبیرخانه باستان شناسان جوان کشور |
بیانیه سال 87 |
اعضای این انجمن خواستار توقف هرگونه ساخت و ساز در عرصه شوش شدند و از مسئولان سازمان میراث فرهنگی خواستند که هرچه سریعتر عرصه 1200 هکتاری این محوطه که با کاوش های علمی مشخص شده است را تصویب کنند. |
| مهدی امیدفر |
باستان شناس و عضو سابق هیأت مدیره انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش |
یکبار با صرف زمان و هزینه در سال 87 ، برنامه تعیین عرصه و حریم شوش انجام شده و کلیت آن مورد قبول پژوهشکده باستان شناسی و صاحب نظران باستان شناسی کشور است، به چه دلیلی باید یک گروه جدید برای «تعدیل یا تجدید برنامه تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی شوش» تشکیل دهیم؟ آیا این مسأله به نوعی هدر دادن بودجه بیت المال نیست؟ تجدید نظر در برنامه تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی شوش، در صورتی ضروری است که یا برنامه پیشین از نظر علمی خدشه دار باشد و یا آنکه هیأت پیشین در جمعبندی نهایی، واقعیات موجود شوش را لحاظ نکرده باشد. |
| حمید بقایی | رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی | طرح تغيير حريم شهر تاريخي شوش مورد نقد و انتقاد بسياري از كارشناسان است و البته تعداد مخالفان آن به‌مراتب بيش‌تر از موافقان اين طرح است |
| سياوش صابري | مدير كل وقت دفتر حفظ و احياي بناها و محوطه‌هاي تاريخي | هر كاري كه به شناخت دقيق‌تر بينجامد، خوب است؛ ولي شناخت، روش علمي و مرجع علمي مشخصي دارد. در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز مرجع علمي براي اعلام عرصه دقيق يك محوطه تاريخي، پژوهشكده باستان‌شناسي است. |
| كاميار عبدی | مشاور عالی پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شوش، مسئول کاوش در شهر شوش و باستان شناس | خوشبختانه برنامه تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی شوش به موقع انجام شد اما صادق محمدی، رییس سابق میراث فرهنگی خوزستان، به خاطر منافع شخصی و درگیر نشدن شهر شوش حاضر به قبول نظر کارشناسی در این زمینه نشد. تمامی کارشناسان عضو هیأت علمی و فنّی شوش با تعیین عرصه و حریم جدید و بزرگتر شدن آن موافق بودند و فقط تنها صادق محمدی مخالف این موضوع بود. در حقیقت این بدعتی تازه در میراث فرهنگی به شمار می‌رود که مدیری نظر کارشناسان مربوطه را قبول نکند و آن را در خصوص موضوع مورد نظر رد می‌کند |
| مهرداد جوادي | مدير پيشين پايگاه ميراث شوش | عرصه شهر باستاني شوش بسيار بزرگتر از آن چيزي است كه اكنون ديده مي‌شود، زيرا براساس نقشه‌ها و عكس‌هاي قديمي مربوط به قبل از ايجاد خيابان‌هاي شهر شوش، مشخص است كه بخشي از محوطه‌ي تاريخي در سمت ديگر جاده اهواز ـ انديشمك قرار دارد. |
| جلیل گلشن | رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و باستان شناس | در کمیته مربوط به حریم شوش از پژوهشگاه نظر خواهی نکرده اند اما من مخالف محدود شدن حریم شهر شوش هستم چون وسعت این شهر آنطور که قبلا هم بررسی شده بیش از 400 هکتار است. |
| محمد تقی عطایی | سرپرست هیأت تعیین عرصه و پیشنهاد حرایم محوطه تاریخی شوش | محو و نابود کردن عرصه یک میراث سترگ، کاری خُرد نیست و نباید خرج بی مسؤولیتی مدیرانی شود که شناخت درستی از موضوع و توان کافی برای انجام وظایف واقعی خود ندارند و برای سرپوش گذاشتن به این ضعف ها به دنبال کارهای نمایشی هستند. مجموعه باستانی شوش بیش از 400 هکتار است. «هیات تعیین عرصه شوش» در گزارش مفصلی مستندات علمی آن را در اختیار پژوهشکده باستان شناسی کشور، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان، اداره میراث فرهنگی شوش و پایگاه میراث فرهنگی شوش قرار داده است. هم اکنون نیز حاصل آن برنامه علمی در دست انتشار است. |
| محمود موسوی |
کارشناس پیشکسوت سازمان میراث و رییس اسبق مرکز پژوهشهای باستان شناسی |
به نظرم دست‌اندركاران و مسؤولان، اهميت شهر شوش را به‌درستي نمي‌دانند، وگرنه به خود اجازه نمي‌دانند در حريم اول يا دوم و در چند صد متري آثار براي ويراني و امحاي آثار باقي‌مانده از شوش قدم بردارند. حريم مصوبي كه اكنون وجود دارد، حريمي است كه توسط هيأت فرانسوي و براساس كاوش در شهر‌هايي مانند صنعت‌گران، شاهي و آپادانا تعيين شده است. درست است كه اين حريم به ثبت رسيده، ولي به اين امر، موكول شده است كه در اراضي حسين‌آباد در قسمت جنوبي حريم، بررسي‌هاي ديگري انجام شوند و براساس آنها، حريم دوباره تغيير كند. |
| صادق محمدی | رییس اسبق اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان | جلسه‌اي كه (با حضور حمید بقایی قائم مقام میراث و باستانشناسان) برگزار شد درباره حريم محوطه‌ي تاريخي شوش بود و طبق برنامه‌ريزي انجام‌شده و باستان‌شناساني كه در جلسه حضور داشتند، قرار شد حريمي كه اكنون موجود و محصور است و فرانسوي‌ها مشخص كرده بودند، به‌عنوان حريم محوطه‌ي تاريخي شوش تعيين شود. در واقع همان محوطه 400 هكتاري به‌عنوان حريم شوش محسوب مي‌شود. در اين جلسه، حريم جديد مصوب نشد و به اين ترتيب، بحث حريم 1200 هكتاري شوش منتفي است (آبان 1387) |
| شهرام زارع | باستانشناس و عضو گروه تعیین عرصه و حریم شوش | برخلاف تفسیر آقای محمدی، اعلام مي کنم که در جلسه (قائم مقام میراث با باستانشناسان)، هيچ سندي توسط باستانشناسان حاضر در جلسه مبني بر اين‌که «عرصه مجموعهي باستاني شوش 400 هکتار است» تنظيم نشد و اساسا چنين توافقي هم صورت نگرفت. مجموعهي باستاني شوش، يک محوطه بسيار مهم جهاني است و تصميم‌گيري درباره‌ي محدوده عرصه و حريم آن تنها از عهده باستانشناسان و کاوشگراني برمي‌آيد که سال‌هاي طولاني در اين محوطه پژوهش کرده‌اند. |
اکنون همانطور که مدیرکل ثبت آثار تاریخی کشور نیز به خبرنگار مهر گفته قرار است تا پرونده عرصه و حریم این شهر باستانی دوباره بازنگری و این هفته تکلیف آن نهایی شود. باید دید آیا مسئولان سازمان میراث فرهنگی همچون مدیران دوره های گذشته پا روی نظرات کارشناسی باستان شناسان و فعالان این حوزه خواهند گذاشت و یا اینکه مشکلات شهری حریم 1200 هکتاری را با تدابیر مخصوص به خود حل کرده و پرونده شهر شوش را با 1200 هکتار به ثبت جهانی می رسانند؟ شاید این پرونده بار دیگر مسئولیت محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور که خود را مدیر بحران ها می داند سنگین تر می کند.
................
گزارش از فاطیما کریمی