تغییرات سریع در سبک وشیوه زندگی در قرن معاصر باعث ایجاد تغییر در تعریف های گذشته خانواده شده است و همین امر باعث شده است تا در مواردی سالمندان به حاشیه رانده شوند و گاه دچار مشکلات و آسیب هایی در حوزه سلامت روان گردند.
مدیر گروه بهداشت خانواده مرکز بهداشت استان مرکزی با اشاره به حرکت سریع سالمندی در استان مرکزی به مهر گفت: استان مرکزی هم اکنون حرکتی سریع به سمت سالمندی دارد که حساسیت و نگاه ویژه مسئولان را در خصوص مسائل این قشر می طلبد.
مهین السادات عظیمی افزود: طبق سرشماری سال 1390 کل جمعیت استان یک میلیون و 413 هزار 959 نفر بوده است که از این تعداد 141 هزار و 156 نفر سالمند بوده اند که جمعیت سالمند نسبتی 9 و 98 دهم درصد نسبت به کل جمعیت استان داشته است.
وی ادامه داد: با توجه به همین آمار این عدد، از کل جمعیت شش میلیون و 205 هزار و 998 نفری سالمند کشور که هشت و 25 درصد جمعیت کل کشور بوده، بالاتر است.
بیشترین آمار این سرشماری در استان مربوط به شهرستان تفرش
عظیمی با تاکید بر قبول واقعیت سالمندی در استان مرکزی گفت: بیشترین آمار این سرشماری در استان مربوط به شهرستان تفرش است با 17 و سه دهم درصد جمعیت سالمند بوده است.
وی با اشاره به اینکه درصد سالمندان روستایی بیشتر از سالمندان شهری است، افزود: در بعضی از روستاها نیز این درصد از درصد سالمندان روستایی شهرستان نیز بیشتر است بطور مثال شهرستان تفرش 21.5 درصد سالمند روستایی دارد ولی در روستای نقوصان این شهرستان درصد سالمندی 60درصد است یعنی از هر 10 نفر شش نفر سالمند هستند.
عظیمی ادامه داد: سالمندی دورانی از زندگی است که نیاز به توجهات و فراهم آوردن امکاناتی مناسب برای این سنین است.
وی گفت: توجه به مسئله سالمند نیاز به حساس سازی در جامعه دارد در حالیکه هنوز زیرساخت هایی چون مناسب سازی شهر و ایجاد فضاهای رفاهی، تفریحی بریا آنان فراهم نیست، چه برسد به کلینیک تخصصی، بخش ویژه بستری و طب فیزیکی که نیازش در این حوزه هر روز بیشتر می شود.
مدیر گروه بهداشت خانواده مرکز بهداشت استان اضافه کرد: با توجه به سبک زندگی امروز، خانواده ها دیگر تمامی امکانات برای نگهداری از سالمندان را ندارند و بسیاری از نیازهای این قشر بدون پاسخ می ماند.
عظیمی تصریح کرد: سالمندان نیاز به روابط عاطفی و دوستی با هم نسلان خود دارند و این نیازی است که پول و خانواده به تنهایی نمی تواند آن را رفع کند.
وی ادامه داد: ضرورت تاسیس مراکز نگهداری روزانه سالمندان برای کنار هم بودن و تامین نیازهای درمانی و عاطفیشان یکی از این راهکارهاست.
ضرورت تاسیس مراکز نگهداری روزانه سالمندان برای کنار هم بودن
عظیمی ادامه داد: این تصور که فقط افراد بی بضاعت یا ناتوان باید در خانه سالمندان حضور داشته باشند نگاه غلطی است که به این مسئله شده است، افراد سالمند متمول و سالم نیز می توانند با حضور در این مراکز خدمات مورد نیاز را دریافت کنند.
وی با اشاره به حرکت به سمت کم شدن مراکز شبانه روزی نگهداری سالمندان گفت: البته برخی سالمندان بدون خانواده یا نیازمند شرایط ویژه پرستاری باید در مراکز شبانه نگهداری سالمندان خدمات دریافت کنند؛ ولی مراکز روزانه ای که هم سالمندان را کنار هم جمع کند و هم آن ها را از خانواده دور نکند می تواند اولویت مسئولان قرار بگیرد.
عظیمی گفت: سالمندان بعنوان قشر مهمی از جامعه نیاز به تامین بهداشت جسم و سلامت روح و روان دارند به طوریکه تاثیر آن بر دیگر بخش های جامعه مشهود است.
جامعه شناس و مدرس دانشگاه نیز در گفتگو با مهر گفت: سالمندی زودرس عارضه نظام های توسعه یافته است.
حسین هادوی افزود: سالمندی در دو بخش سن و توانمندی تعریف می شود بنابراین ناتوانی روزدتر از موعد نیز سالمندی به شمار می آید.
عارضه سالمندی در جوامع صنعتی اجتناب ناپذیر است
وی با اشاره به اینکه عارضه سالمندی در جوامع صنعتی اجتناب ناپذیر است، اظهار کرد: اراک شهری صنعتی و ترانزیتی است و عوامل اصلی فرسودگی و پیر شدن را در خود دارد، بنابراین مردم ساکن آن زودتر از کارافتاده و از بین می روند.
هادوی با اشاره به پایین آمدن سن ناتوانی و سالمندی در شهرهایی چون اراک تاکید کرد: این موضوع و مسئله مهمی است که باید از سوی مسئولان پذیرفته شود و با نگاه واقع بینانه مدیریت شود.
وی با بیان اینکه جوامع مدرن به سوی نظام های سرمایه داری در حرکت است، اظهار کرد: یکی از ویژگی های نظام های بورژوازی و سرمایه داری تقسیم کار اجتماعی است که تاثیرش را بر تمام زوایای زندگی می گذارد و اگر مهم تلقی نشود ایجاد خلل می کند.
هادوی با بیان اینکه در شکل زندگی مدرن تعریف ها نیز تغییر می کند، تصریح کرد: در شکل زندگی جدید که فعالیت ها در زمینه اجتماعی و اقتصادی جاری تر است تعریف خانواده؛ تربیت و سالمند نیز تغییر کرده است.
وی با بیان اینکه ذات جامعه جدید خشن است، گفت: جوامع جدید به دنبال ایده های جدید زیست هستند بنابراین با برخی از نگاه های سنتی و گذشتگان خود دچار تعارض می شوند و چالش هایی ایجاد می کنند.
هادوی ادامه داد: بنابر همین تعارضات در یک حرکت گسترده اجتماعی سالمندان دیگر در کانون اصلی خانواده نمی توانند مسئولیت های قبلی چون آموزش و تربیت فرزندان به عهده بگیرند.
جمعیت سالمندان در ایران رو به افزایش است
این استاد جامعه شناسی با بیان اینکه جمعیت سالمندان در ایران رو به افزایش است، اظهار کرد: باید پذیرفت که خانواده امروز به دلیل تعریف جدید شکل روابط کار، دیگر نمی تواند همچون گذشته مسئولیت هایی که بر عهده داشت را بپذیرد و باید برای جمعیت سالمند چاره اندیشی کرد.
هادوی با اشاره به اینکه انسان موجودی اجتماعی است، تصریح کرد: با توجه به همین تعریف ها و همچنین ضرورت زندگی اجتماعی برای انسان ها افراد سالمند نیز نباید از شکل زندگی اجتماعی کنار گذاشته شود و باید در روابط اجتماعی حضور داشته باشند.
وی افزود: بر همین اساس گسترش خانه سالمندان در آینده رو به افزایش است، که اگر فعالیت این نهاد حرفه ای تر شود می تواند محیطی مناسب برای ادامه شکل زندگی اجتماعی و حضور آنان در کنار یکدیگر باشد.
هادوی ادامه داد: با توجه به سفارش حفظ جایگاه سالمندان در خانواده و عطف توجه اسلام به آن باید نهادها و بنیادهای حمایتی برای توجه و نگهداری مناسب آن ها ایجاد شود.
در مطالعه‌هاي جمعيت‌شناختي، سالمندي جمعيت به اين معناست كه نسبت افراد سالخورده به كل جمعيت، در حال افزايش باشد. هم اکنون کشور ما به این عارضه روبرو است که باید در کنار ترغیب خانواده ها به فرزندآوری شرایط مناسب برای زندگی آرام و همراه با آسایش سالمندان فراهم شود.
...
گزارش : سمیه انصاری فر