به گزارش خبرنگار مهر، با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و سیستم های سینوپتیکی که این منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهند، آشکار است که خشکی از جمله ویژگی‌های این منطقه به حساب می‌آید و خشکسالی یکی از مهمترین و شایع ترین بلایای جوی اقلیمی است که کشورمان را متأثر می سازد.
از آن جا که خشکسالی، بخش های مختلف جامعه مانند منابع آب، کشاورزی، صنعت، اقتصاد، بهداشت و ... را تحت تأثیر قرار می‌دهد، لذا پایش و ارزشیابی این بلیه در آینده به منظور ارایه برنامه ریزی صحیح در بخش‌های مختلف جامعه، امری لازم و ضروری است؛ یکی از مهمترین این پیامدها افزایش وقوع بلایای جوّی- اقلیمی نظیر سیل، خشکسالی، چرخندهای حارّه‌ای، بالا آمدن سطح آب دریا، توفان گرد و غبار و ... است و شایع‌ترین آنها در ایران وقوع سیل و خشکسالی به شمار می رود.
شهرستان شاهرود و منطقه شرق استان سمنان نیز از چنین پیامدهایی بی بهره نمانده و هم اکنونی در بحران کم آبی به سر می برد به طوری که به گفته چیت چیان وزیر نیرو، شاهرود شهرستانی که زمانی بارش مناسبی داشت امروز با مشکلات کم آبی جدی مواجه شده است.
اجرای طرح های آبرسانی در اقصی نقاط استان سمنان یکی از راهکارهایی است که مسئولان به دنبال تحقق آن و در نهایت رفع برخی از تبعات جدی بحران کم آبی هستند. یکی از این پروژه ها طرح آبرسانی شهدای گمنام منطقه پشت بسطام شاهرود است که در صورت بهره برداری از این پروژه مشکل آب 23 روستای منطقه تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.
اجرای طرح آبرسانی شهدای گمنام تبعات خشکسالی 23 روستا را مرتفع می سازد
مطالعات لازم برای اجرای طرح آبرسانی منطقه پشت بسطام موسوم به شهدای گمنام، از سال 1383 توسط شرکت آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود آغاز شده و هدف از اجرای این طرح در ابتدای مطالعات تخصصی آبرسانی به 23 روستای منطقه شامل ابرسج، پرو، چهارطاق، حسین آباد، دولت آباد، ده خیر، زرگر، علی آباد، الکاهی، قاسم آباد، قهج علیا و سفلی، قلعه میرزا سلیمان، قلعه نو خراقان، کلامو، گرمن، میغان، نمد مال و ... اعلام شده است.
این روستاها تا پیش از اجرای این طرح از منابع آبی مختلفی شامل چشمه و آبهای زیر زمینی در قالب چاه مشروب می شدند که بنا بر ادعای اداره آبفار شهرستان شاهرود اجرایی شدن این طرح به ارتقای سطح سلامت آب آشامیدنی ساکنان این مناطق کمک شایانی خواهد کرد.
دوره طرح آبرسانی شهدای گمنام 25 سال و مبنای این مدت از ابتدای سال 1385 محاسبه شده و در سال مبداء 1385جمعیتی بالغ بر 21هزار نفر را پوشش می دهد از جمله شاخص ترین مشخصات فنی طرح نیز باید به حفر 9حلقه چاه عمیق در مناطق مختلف منطقه و خط لوله انتقال به طول 89کیلومتر با لوله 125تا 315 میلیمتری اشاره کرد.
در پروژه آبرسانی شهدای گمنام تعداد کل مخازن ذخیره و فشار شکن 12باب با حجم چهار هزار و 750 متر مکعب برای سال های آتی پیش بینی شده همچنین واحد های مختلف شامل دو ایستگاه پمپاژ با ظرفیت هفت تا 45 لیتر در ثانیه، دو واحد کلر زنی گازی و چهار واحد کلر زنی مایع و در نهایت سیستم تله متری برای کنترل چاه ها از راه دور، از جمله سایر مشخصات فنی این طرح هستند.
برای پیگیری بیشتر درباره طرح و همچنین بررسی سایر طرح های منطقه با محمد مهدی کریمی رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود به گفتگو نشستیم.
طرح آبرسانی شهدای گمنام نیازمند یک و نیم میلیارد تومان بودجه است
رئیس اداره آبفار شهرستان شاهرود، در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به جزئیات طرح آبرسانی شهدای گمنام منطقه قلعه نو خرقان گفت: این طرح 23 روستا را تحت پوشش قرار می دهد و دارای سه خط انتقال آب است.
محمد مهدی کریمی افزود: در حال حاضر یکی از سه لاین انتقال آب با مشکل کم آبی مواجه است ولی امیدواریم حفر چاه کمکی در روستای علی آباد پشت بسطام مشکل این خط را نیز بر طرف کند.
وی بودجه طرح آبرسانی شهدای گمنام را 10میلیارد تومان اعلام و خاطرنشان کرد: هشت و نیم میلیارد تومان تا کنون برای این پروژه عظیم ملی صرف شده و برای تکمیل آن به یک و نیم میلیارد تومان دیگر بودجه نیاز است و امیدواریم با اتمام این طرح شاهد تحت پوشش قرار گرفتن 23 روستا در منطقه پشت بسطام باشیم.
16 روستای شرق استان سمنان با کم آبی شدید مواجه هستند
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود حفر سه حلقه چاه به جای صرف هزینه های گزاف و حفر چاه های متعدد، را از مزایای طرح آبرسانی شهدای گمنام دانست و تصریح کرد: برای حل مشکل 23 روستا بایست 23حلقه چاه حفر کرد این در حالی است که در این طرح با حفر سه یا چهار حلقه چاه می تواند مشکلات همه روستاهای منطقه را مرتفع ساخت.
کریمی در ادامه با اعلام این مطلب که 16 روستای شهرستان شاهرود و حومه دچار کم آبی شدید هستند عنوان کرد: در این شهرستان 74 روستا و در شهرستان میامی 43 روستا تحت پوشش طرح های اداره آبفار است که از این میان 16 روستا با مشکل کم آبی شدید مواجه هستند.
وی خشکسالی، دمای بالای هوا و کاهش نزولات آسمانی را از جمله مهمترین موارد کاهش منابع آبی در روستاهای شرق استان سمنان دانست و اذعان داشت: برنامه مدیریت بحران آب توسط اداره آبفار شهرستان تهیه و تنظیم و برای بررسی بیشتر به فرمانداری ویژه شهرستان شاهرود ارسال شده است.
با تقویت سیستم انتقال آب مشکلات ناشی از کمبود آب تا حدودی مرتفع شد
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود ابراز امیدواری کرد روزی برسد که شاهد برقراری اتاق دائمی ستاد بحران آب در فرمانداری شاهرود باشیم تا بتوانیم مسائل و معضلات کم آبی را با حضور مسئولان شهری، مطرح و پیگیری کنیم.
کریمی ادامه داد: بخش های زیادی از مناطقی که با مشکل جدی کمبود آب مواجه هستند از جمله روستاهایی نظیر حجاج، نور، گیور و همچنین بخش هایی از خارتوران در منطقه بیارجمند واقع شده اند و اداره آب و فاضلاب روستایی کاملا به این مشکلات آگاه است.
وی با یادآوری این نکته که روستاها و بخشی هایی چون عباس آباد کلاته فرهنگ، ارمیان، دشت شاد، نردین، طرود، ستوه و همچنین در منطقه بسطام روستای ابر و ابرسج نیز از دیگر موارد مواجهه روستاها با کمبود منابع آبی هستند بیان داشت: خوشبختانه در دو مورد اخیر با تقویت سیستم انتقال آب مشکلات ناشی از کمبود آب تا حد زیادی مرتفع شده است.
فرهنگ سازی صرفه جویی و جدی گرفتن بحران کم آبی مهمترین دغدغه مسئولان
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود با بیان این مطلب که برنامه های اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود در مجموع شامل برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و در نهایت بلند مدت است ابراز داشت: از جمله اقدامات کوتاه مدتی که برای مبارزه با کم آبی توسط اداره آبفار صورت گرفته، آب رسانی سیار توسط تانکرهای حمل آب شرب، انجام عملیات کلر زنی در محل روستاها و همچنین تعبیه مکان های آبگیری برای روستائیان بوده است.
کریمی برنامه میان مدت اداره آبفار، تجهیز شبکه آب رسانی، نصب شیرهای فلکه و تقویت شیرهای شبکه دانست و اظهار داشت: تقاضای تشکیل اتاق ثابت مدیریت بحران با موضوع کم آبی در فرمانداری ویژه شهرستان شاهرود، از دیگر اقدامات میان مدت اداره آبفار شهرستان است.
وی با تاکید بر اینکه فرهنگ سازی صرفه جویی و جدی گرفتن بحران کم آبی مهمترین دغدغه مسئولان است ابراز امیدواری کرد: ائمه جمعه و مسئولان اهمیت کم آبی و صرفه جویی را در سخنان خود به مردم گوش زد کنند.
برای حفر چاه منطقه محروم طرود و ستوه یک میلیارد تومان اعتبار نیاز است
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود حفر چاه برای تامین آب شرب روستاها را از جمله مهمترین اقدامات بلند مدت اداره آبفار معرفی کرد و گفت: برای نمونه، در روستای محروم طرود و مجتمع آب رسانی روستای ستوه حفر چاه و دسترسی به منابع مناسب آبی در صورت تحقق بودجه های مورد نیاز تا حد زیادی می توان مشکلات این منطقه را حل کرد.
کریمی با اعلام این خبر که حفر چاه های این منطقه انجام شده و اکنون برای انتقال آب چاه ها به طول هفت کیلومتر خط لوله آب و یک کیلومتر خط انتقال برق، به بودجه ای معادل یک میلیارد تومان نیاز است افزود: با یاری خدواند و پیگیری های استاندار سمنان امیدواریم بتوانیم این منابع مالی را نیز برای این طرح ها تامین کرده و تا پایان سال 1393 شاهد حل شدن مشکل آب طرود و ستوه و پنج روستای دیگر در آن منطقه باشیم.
وی با بیان این مطلب که مشکل آب روستای ابرسج از طریق بهسازی چاه و ترمیم دو چشمه به صورت موقت حل شده خاطرنشان کرد: حفر چاه در صورت تخصیص اعتبارات لازم می تواند مشکل این روستا و شماری دیگر از روستاهای منطقه را مرتفع سازد.
اصلاح شبکه و خرید چشمه در منطقه بیارجمند در دستور کار قرار دارد
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود با اشاره به این که در منطقه بیارجمند نیز اصلاح شبکه و خرید چشمه در دستور کار قرار گرفته تصریح کرد: در روستای زیور و منطقه خاروتوران در آینده با خرید قنات و چشمه از منابع طبیعی، آبرسانی انجام خواهد شد.
کریمی با یادآوری این مطلب که در میامی نیز طرح های بلند مدت قابل اجراست عنوان کرد: در روستای عباس آباد تامین آب از طریق چاه، با عقد تفاهم نامه ای میان منابع طبیعی و اداره آبفار به زودی تحقق خواهد یافت.
وی در پاسخ به برخی شبهات در خصوص آثار سوء طرح های آبرسانی بر منابع طبیعی و زیست محیطی منطقه اذعان داشت: برخی طرح ها در سطح کلان مدیریتی تصویب می شوند و اعمال نظر ادارت در سطح شهرستان ها در اختیارات ما نیست از جمله طرح آبرسانی شهدای گمنام منطقه پشت بسطام که طرحی ملی است و شهرستان نمی تواند اعمال نظر کند.
ساخت و سازهای حومه روستاها بدون هماهنگی با اداره آبفار انجام شده است
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود تاکید کرد: یکی از معضلات و مشکلات ما در این اداره، ساخت و ساز در حومه روستاها است که تماما بدون هماهنگی با کارشناسان ما انجام پذیرفته است.
کریمی ادامه داد: عده ای بدون در نظر داشتن ضریب جمعیتی و نیاز منابع آبی و بدون رعایت تناسبات لازمه نسبت به اعطای مجوز ساخت و ساز اقدام کرده اند که اداره آبفار را با مشکلاتی جدی روبرو ساخته مثلا روستایی با هزار نفر جمعیت سه شهرک دارد که جمعیت منازلش با جمعیت کل روستا برابری می کند و تامین آب را بسیار مشکل می سازد.
وی بازگشت مردم به روستاها را از جمله دیگر مشکلات اداره آبفار در زمینه ساخت و ساز بی رویه در روستاها دانست و ابراز داشت: فردی که در روستا خانه می سازد، انشعاب آب و گاز و برق دریافت می کند و سالی یکبار هم درب آن خانه را باز نمی کند جز اینکه مشکلی را بر مشکلات بیافزاید هیچ نفعی عاید هیچ ارگان دولتی نمی کند.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود ادامه داد: این ساخت و سازها با مجوز بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و مجموعه دهداری ها و بخشداری ها انجام شده که به هیچ وجه برای این تصمیمات از اداره آبفار نظرخواهی نشده است.
اصلاح و تقویت شبکه آبرسانی تنها راه چاره رفع بحران خشکسالی
کریمی با تاکید بر این که اصلاح و تقویت شبکه آبرسانی تنها راه چاره رفع بحران خشکسالی فعلی روستاهاست اظهار داشت: طی جلساتی که با بنیاد مسکن داشته ایم سعی شده حداقل انشعاب آب را برای افرادی که داخل محدوده طرح هادی روستاها اقدام به ساخت و ساز کرده اند، فراهم شود.
وی یادآور شد: طرح هادی توسط دهیاری ها و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان، و بر اساس نظر کارشناسی، تعیین می شود و با احتساب نرخ توسعه روستا تحت عنوان محدوده هر روستا معین می شوند.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود مشکل آبرسانی و تامین آب آشامیدنی برای دامداری ها و صنایع را از دغدغه های این اداره دانست و گفت: روستا با دام اجین شده و روستایی که دامداری ندارد، اصلا روستا نیست، از طرف دیگر وظیفه آبفار نیز در وهله نخست تامین آب آشامیدنی مجتمع های انسانی است و پس از آن اماکن اداری و صنعتی و احشام و دام ها در مراحل بعدی قرار می گیرند.
برخورد شدید با ساخت و سازهای غیر قانونی و انشعابات غیر مجاز
کریمی درباره این که چرا به دامداری ها آب آشامیدنی داده نمی شود افزود: طبق دستور العمل آبفار، ما مجبوریم فقط در اماکن و روستاهایی که آب مورد نیاز مردم بیش از نیاز مصرفی است، این آب را در اختیار دام ها قرار دهیم و در غیر این صورت نمی توانیم به دامداری ها آبرسانی کنیم.
وی با اشاره به اینکه با ساخت و سازهای غیر قانونی و انشعابات غیر مجاز شدیدا برخورد می شود خاطر نشان کرد: تلاش بر این بوده با پیمایش و نظارت بر شبکه های انشعاب آب روستایی به تخلفات رسیدگی کنیم اما همکاری آبفار با دهیاری ها و شورا های اسلامی روستایی می تواند در کاهش این تخلفات بسیار تاثیر گذار باشد و با اختصاص بودجه می توان جلوی انشعابات غیر قانونی را بهتر گرفت.
رئیس اداره آبفار شهرستان شاهرود عدم پرداخت قبوض را از سوی مشترکان روستایی یکی دیگر از مشکلات اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان شاهرود خواند و تصریح کرد: انشعاب آب برخلاف سایر انشعاب ها به علت واقع شدن زیر زمین هزینه های بسیاری را برای قطع و وصل مجدد نیاز دارد که بعضا حفر زمین، قطع انشعاب به علت بدهی و پوشاندن مجدد آن از مقدار بدهی اشخاص بیشتر هم می شود به همین خاطر تنها نمی توان نسبت به قطع کردن انشعاب اقدام کرد بلکه باید فرهنگ سازی انجام شود.
ذخیره سازی آب مازاد زمستان برای مصرف برهه های زمانی مواجهه با کمبود آب
کریمی عنوان کرد: وظیفه آبفار تامین آب شرب و همچنین انتقال فاضلاب های روستایی به بیرون است، اما در حال حاضر بیشتر تامین آب مد نظر این اداره است و تنها یک پروژه در روستای ابر در بخش انتقال فاضلاب به اجرا در آمده است.
وی در خاتمه با اشاره به اینکه در طول سال و در دو دوره به صورت طبیعی شاهد کمبود آب هستیم اذعان داشت: از 15اسفند تا 15فروردین زمانی که مردم خانه تکانی و شهری ها به روستاها مراجعه می کنند و از ابتدای خرداد ماه تا پایان شهریور ماه که فصل گرمای طبیعی است این بحران بیشتر نمایان است که برای جلوگیری می توان آب مازاد زمستان برای مصرف در این دو برهه زمانی و اوج کمبود آب آشامیدنی در روستاها را ذخیره کرد.
................................................
گزارش از محمد حسین عابدی