ما تنها و تنها از تهاجم فرهنگی سخن می‌گوییم و در تمام این سال ها نتوانسته‌ایم رستم و سهراب و مرتضی آوینی و ... را به کودک و نوجوان و جوان خود معرفی کنیم. شرکت والت دیسنی از داستان رودابه و گیسوی کمندش الهام می‌گیرد تا «راپونزل وقلم جادویی» را بسازد، ما کجای کاریم، بماند!

به گزارش خبرنگار مهر، دومین نمایشگاه نوشت افزار ایرانی- اسلامی، با حضور 20 برند مختلف از پنجم تا دهم شهریور ماه در سالن حجاب کانون پرورش فکری در حال برگزاری است و خانواده‌ها می‌توانند برای خرید آنچه لازم دارند از دفتر و کوله و کیف و مداد و تراش، به این نمایشگاه مراجعه کنند.

نمایشگاهی که کوشیده تا نوشت‌افزاری را در اختیار دانش‌آموزان و دانشجویان قرار دهد که هماهنگ با فرهنگ و تاریخ سرزمین‌شان است. برگزارکنندگان این نمایشگاه بر این باورند کودک ایرانی باید با اسطوره‌های خود آشنا باشد و رستم و سهراب و آرش کمانگیر را بشناسد از سوی دیگر لازم است با مفاخر ملی و مذهبی خود چون مختار و شهید بابایی و قیصر امین‌پور و شهید باکری و ... آشنا باشد.

اما در این میان استقبال با دفترهایی است که شخصیت‌های شناخته شده کودکان بر جلدشان نقش بسته‌اند از کلاه قرمزی و پسرخاله و ببعی و سنجد گرفته تا سعید معروف و بازیگران مجموعه تلویزیونی پایتخت و اینجاست که به نقش مهم تبلیغات و رسانه ملی پی می‌بریم و باز به این نکته می‌رسیم که فرهنگ‌سازی و سرمایه‌گذاری در این زمینه تا چه اندازه ضروری است.

«قاصدک» از جمله تولیدکنندگانی است که خود به خلق شخصیت‌هایی چون «ثمین» و «ثنا» برای دختران و «سینا» برای پسران پرداخته تا آنان را با پوشش و سبک زندگی ایرانی- اسلامی آشنا کند. گرچه ثنا و ثمین، روسری خود را به روش لبنانی‌ها بسته‌اند و نه ایرانی‌ها...

قاصدک با بیش از  25 طرح متفاوت در نمایشگاه «ایران نوشت» شرکت کرده است. دفترچه‌هایی هم برای دختران و هم برای پسران طراحی شده‌اند تا آنها را با سبک زندگی ایرانی- اسلامی، نوع پوشش، اماکن تاریخی و مذهبی، سفر، جشن تکلیف و... آشنا کنند.

هادی جنگجو، مسئول غرفه قاصدک، استقبال از نمایشگاه امسال را بهتر از سال گذشته می‌داند و به خبرنگار مهر می‌گوید: ما نباید انتظار داشته باشیم به این زودی با شخصیت‌های مطرح کارتونی چون میکی‌ماوس و باب اسفنجی رقابت کنیم چون هنوز شخصیت‌های خود را، آنگونه که باید و شاید معرفی نکرده‌ایم. اما «قاصدک» بر آن است تا نرم‌افزار و انیمیشن تولید و کارآکترهای خود را به بچه‌ها معرفی کند.

قاصدک، به جز دفتر، کیف و جامدادی و تراش و مداد رنگی هم تولید کرده و امیدوار است که مردم، به مرور به جای خرید نوشت‌افزاری که با فرهنگ ما هیچ هماهنگی‌ای ندارد، به خرید نوشت‌افزاری بپردازند که ایرانی است و ما را با مفاخر ملی و مذهبی‌مان آشنا می‌کند.

دفترهایی برای دانشجویان هنر و نه کودکان

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، یکی دیگر از برندهایی است که در نمایشگاه نوشت افزار شرکت کرده با طرح‌هایی که بیشتر به کار دانشجویان و علاقه‌مندان به هنر می‌آید و نه بچه‌ها. دفترهایی که بر جلد آنها، نقوش اسلیمی و طرح‌هایی برگرفته از لباس عشایر و ایل بختیاری و عروسک‌های بومی ایران نقش بسته است.

پیش از این، کوروش پارسا‌نژاد، مدیر هنری نوشت افزارهای ایرانی اسلامی کانون پرورش فکری در مراسم رونمایی از نوشت‌افزارها که 26 مرداد ماه برگزار شده بود، درباره گرافیک ایرانی گفته بود: هنر شرقی یک هنر ماکسیمال است به این معنی که ایرانی‌ها از تمام انرژی موجود در صفحه‌ای که در اختیار داشته‌اند استفاده می‌کردند و این به «ترس از خلوتی» در ایران باستان برمی‌گردد زیرا ایرانیان باستان معتقد بودند خلوتی باعث ورود شیطان می‌شود به همین خاطر در طراحی به ویژه در طراحی قالی از خلوت استفاده نمی‌کردند. در قالی ایرانی، همیشه حاشیه‌ای هست تا شیطان وارد نشود و فضای خالی وجود ندارد. این اعتقاد چه پیش از اسلام و چه بعد از آن در بین ایرانیان وجود داشته است.

اما ظاهرا مخاطبان، آنگونه که باید و شاید از گرافیک و هنر ایرانی استقبال نکرده‌اند. آیدین جلالی، مسئول غرفه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، پرفروش‌ترین دفترچه‌ها را دفترهایی با طرح دارا و سارا می‌داند چون سال‌هاست که کانون این دو عروسک را معرفی کرده و امروز بچه‌هایی که مخاطب کانون هستند این دو را می‌شناسند.

قیمت دفترهای کانون، مناسب‌تر از باقی تولیدکنندگان است. مشتریان دفترهای 80 برگ را با پرداخت 1500 تا 3400 تومان می‌توانند خریداری کنند. کوله‌هایی با نقش دارا و سارا و به قیمت 24 هزار تومان به چشم می‌خورد اما از جامدادی و تراش و پاک‌کن‌هایی که طرح این دو عروسک برآن نقش بسته، خبری نیست. جلالی به خبرنگار مهر می‌گوید: ما تنها تولیدات کانون را ارائه کرده‌ایم. جامدادی و تراش را فرد دیگری با برند دارا و سارا تولید می‌کند.


90 درصد نوشت‌افزار ما را چین تولید می‌کند

«آزاده» پرفروش‌ترین غرفه است. هم مادران و هم بچه‌ها، کلاه قرمزی و پسرخاله و ببعی و آقای همساده و فامیل دور را می‌شناسند همان‌طور که با سنجد و عروسک‌های شکرستان آشنا هستند و این اقبال کمی نیست. سوال اینجاست که چرا انحصار همه این شخصیت‌های شناخته شده و محبوب بچه‌ها باید در انحصار یک شرکت باشد؟

علی حدیدی، مدیر «آزاده» تولیدکننده دفاتر و نوشت‌افزارهای ایرانی در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: «در شرایط موجود تنها 20 درصد محصولات در ایران و 80 درصد، خارج از ایران تولید می‌شود. تولیدکنندگان باید بدانند چه کالایی را با چه سبک و سیاقی سفارش دهند. بله! واقعیت این است که 90 درصد نوشت‌افزار ما را چین تولید می‌کند و محصولات ما هم چینی است که با نقوش و شخصیت‌های ایرانی همراه شده است.

«آزاده» تولیدکننده‌ای است که حق انتشار تصاویر مربوط به شخصیت‌های معروفی چون سنجد و مجموعه عروسک‌های کلاه قرمزی و شکرستان در انحصار اوست. این موضوع، گلایه برخی تولیدکنندگان نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر را به همراه داشته اما حدیدی می‌گوید: ما آبرو و اعتبار 22 ساله خود را برای این کار هزینه کرده و مهم‌تر از آن حاضر شده‌ایم ریسک کنیم و همه کارها و طرح‌ها را کنار بگذاریم و تنها به انتشار شخصیت‌های ایرانی بپردازیم. ما حق کپی رایت را هم به رسمیت شناخته‌ایم و کار باکیفیتی تولید کرده‌ایم. در حوزه نشر کتاب هم، چنین است. یک ناشر به طور انحصاری، کارهای استاد فرشچیان را منتشر می‌کند و ناشران دیگر نمی‌توانند اعتراض کنند.

او ادامه می‌دهد: من به تنهایی نمی‌توانم فرهنگ‌سازی کنم. صدا و سیما، آموزش و پرورش و همه نهادهای مرتبط باید به کمک یکدیگر بیایند و حلقه‌های این زنجیر را کامل کنند. تا فیلم یا پویانمایی خوبی ساخته نشود و  توزیع خوبی وجود نداشته باشد، کار من به نتیجه نمی‌رسد.

به غرفه‌های خالی نگاه می‌کنم و با خود می‌گویم امروز دومین روز از یک نمایشگاه پنج روزه است و هنوز این غرفه چیده نشده، نه کسی مسئولیت آن را بر عهده دارد نه نوشت‌افزاری در آن چیده شده است؛ بعضی غرفه‌ها هم هنوز در مرحله چیدمان هستند و تو با خود فکر می‌کنی آیا روزی فرا می‌رسد که بچه‌های ما همان اندازه که میکی ماوس و باب اسفنجی را می‌شناسند با رستم و سهراب و مرتضی آوینی و قیصر امین‌پور آشنا باشند و با اشتیاق، دفترهایی را تهیه کنند که چهره این افراد بر آن نقش بسته است؟!

غربیانی که دغدغه تهاجم فرهنگی ندارند، چندین و چند فیلم و پویانمایی و بازی رایانه‌ای بر اساس شخصیت هرکول ساخته‌اند اما ما تنها و تنها از تهاجم فرهنگی و به فنا رفتن فرهنگ ایرانی سخن می‌گوییم و در تمام این سال‌ها نتوانسته‌ایم رستم را به کودک و نوجوان و جوان خود معرفی کنیم. شرکت والت‌دیسنی از داستان رودابه و گیسوی کمندش الهام می‌گیرد تا «راپونزل و قلم جادویی» را بسازد، ما کجای کاریم، بماند!

.................................

گزارش از زهره نیلی