به گزارش خبرنگار مهر ،35 جلسه حاصل عمر شورای عالی جوانان از بدو تشکیل تا به امروز است. شورایی که اساسنامه اش در سال 71 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و وظیفه اش بررسی نقش و عملکرد نهادها و سازمانهایی است که در امور جوانان مسئولیت دارند و نیز ایجاد هماهنگی بین دستگاههایی است که وظایف آنها به نحوی با مسائل جوانان مربوط می‌شود.
سالهای طلایی، سالهای رکود
بیشتر مصوبات و جلسات این شورا مربوط به دو مقطع است. یکی دولت دوم اصلاحات و دیگری سالهای نخست ایجاد شورای عالی جوانان در دولت سازندگی. این شورا بین سالهای 82 تا 84 ، 14 بار تشکیل جلسه داده است. همچنین بین سالهای 71 تا 74، یازده جلسه برگزار شده و 26 مصوبه در حوزه جوانان داشته است.
اما سالهای رکود هم کم نبوده به طوریکه شورای عالی جوانان در سالهای 75، 77، 79، 80، 81 و 88 جلسه ای نداشته است و در سالهای دیگر نیز تنها یک جلسه برگزار کرده است. شورای عالی جوانان در دولتهای هفتم و هشتم 15 بار تشکیل جلسه داد که در این جلسات سندهای ساماندهی امور جوانان به تصویب رسید. سندهایی که دولت در برنامه چهارم توسعه مکلف به تهیه آن شده بود.آغاز به کار دولت نهم با تعطیلی یک ساله این شورا همراه بود و همین تعطیلی یکساله و نیمه در دولت دهم تکرار شد. دولت یازدهم نیز بر اساس همین سنت رفتار کرد و در سال نخست دولت جلسه شورای عالی جوانان را برگزار نکرد.
تعطیلی طولانی مدت و برگزار نشدن جلسه های شورای عالی جوانان در حالی است که حل مشکلاتی همچون اشتغال، مسکن و ازدواج به عنوان مهمترین دغدغه امروز جوانان هنوز درگرو اتخاذ تصمیمهای جدی است. اهمیت این موضوع سبب شده تا دولت بارها رسیدگی به امور جوانان را جزو اهداف و سیاستهای اصلی خود اعلام کند.
دلیل عدم تشکیل ویا تشکیل نامنظم با فاصله زمانی طولانی جلسات شورای عالی جوانان که مهمترین و اصلی ترین شورای تصمیم گیری مسائل جوانان در کشور است از دو حال خارج نیست یا اینکه موضوع و مشکلی برای رسیدگی در این شورا وجود ندارد و یا مسئولان نسبت به امور جوانان بی تفاوت اند و با وجود شعارهای مختلف در واقعیت چندان دغدغه ای ندارند.
ساختار شورای عالی جوانان
اهداف تشکیل شورا
شورای عالی جوانان از زیرمجموعه های شورای عالی انقلاب فرهنگی با اهدافی مانند رشد متعادل و همه جانبه شخصیت جوانان بر اساس اصول، اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی، تأمین نیازهای فکری، اجتماعی، جسمی، روحی و تلطیف و هدایت عواطف و احساسات جوانان، فراهم کردن زمینه‌های مشارکت جوانان در حیات اجتماعی و پیشبرد جامعه و دفاع از وطن، جمهوری اسلامی ایران و حفظ و تقویت نشاط و شادابی جوانان برای عظمت و سربلندی ایران اسلامی تشکیل شد.
در اساسنامه این شورا، وظایفی مانند بررسی نقش و عملکرد نهادها و سازمانهایی که در امور جوانان مسئولیت دارند و نیز ایجاد هماهنگی در دستگاههایی که وظایف آنها به نحوی با مسائل جوانان مربوط می‌شود، پشتیبانی از تحقیقات در مورد خصوصیات روحی، اخلاقی، فکری و عاطفی جوانان و اهتمام در بهره‌گیری از آنها در برنامه‌های جوانان و کمک به تربیت نیروی متخصص برای این منظور و معرفی شخصیتهای متعالی برای زندگی انسان و به خصوص نسل جوان تبیین شده است.
همچنین زمینه‌سازی مناسب برای ابراز شخصیت جوانان و مطالعه راههای مبارزه با سنتهای ناروا و عوامل برخوردهای تحقیرکننده جوانان، مساعدت برای ایجاد و توسعه کانونها و مراکز اجتماعی و فعالیت خلاق جوانان و حمایت از خلاقیتهای فرهنگی، هنری، علمی و ورزشی برای جوانان و مطالعه و بررسی زمینه‌های مناسب برای اشتغال و ازدواج جوانان و حمایت از ایجاد و توسعه واحدهای مشاوره از دیگر وظایفی است که به عهده این شورا نهاده شده است.
شورای عالی جوانان به ریاست رئیس جمهور و در غیاب وی با معاون اول رئیس جمهور تشکیل می‌شود و اعضای هئیت دولت مانند وزرای آموزش و پرورش، علوم ، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، کار و امور اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشور، رئیس سازمان صدا و سیما، معاون رئیس جمهور در امور زنان در آن عضویت دارند. انتظار می رفت شورای عالی جوانان با چنین ترکیبی تاثیر بسیار زیادی در بهبود و ساماندهی وضعیت موجود و اتخاذ سیاستها و تصمیمهای موثری در حل مشکلات جوانان داشته باشد در حالی که این شورا در پنج سال گذشته تنها 3 جلسه تشکیل داده که حاصل آن 10 مصوبه بوده است. تصمیم گیری برای برنامه های اوقات فراغت، تصویب آیین نامه جشنواره علی اکبر، مجمع خیرین و فعالان امر ازدواج و... برخی موضوعات بررسی شده در این جلسات بوده است.
کارنامه شورای عالی جوانان در دولتهای گذشته
شورای عالی جوانان از ابتدای تشکیل تا سال 76 ، 11 جلسه تشکیل داد که مهمترین مصوبه آن تصویب منشور تربیتی نسل جوان بود و در بین سالهای 76 تا 84 یعنی دولت هفتم و هشتم 15 جلسه داشت.
در این جلسه ها 12 سند در حوزه جوانان مانند سند اشتغال، سند ازدواج، سند ارتقا رفاه و تامین اجتماعی، سند اوقات فراغت و هویت دینی تهیه شد. اسنادی که در برنامه چهارم توسعه، تدوین آنها و ابلاغ به سازمانها برای اجرا پیش بینی شده بود.
در واقع جلسه های شورای عالی جوانان که در سالهای پایانی دولت هشتم برگزار شد بسیار پر رونق و پرکار بود به طوری که اسناد مهمی از ساماندهی امور جوانان در آن بررسی و به تصویب رسید. در این میان دولت نهم و دهم کار چندانی برای تهیه اسناد فرادستی در حوزه جوانان نداشت. شورای عالی جوانان در این سال ها به صورت جلسه های تکراری که تنها به بخشهایی از ساماندهی اوقات فراغت و پیش بینی تسهیلاتی برای ازدواج جوانان مانند سفر به مشهد و یا افزایش وام ازدواج می پرداخت برگزار شد که همین طرح های تکراری هم با موفقیت چندانی در اجرا همراه نشد. در این جلسات مشکلات جوانان در حوزه های مختلف مانند اشتغال جایی نداشت.
سنت بی توجهی به شورای عالی جوانان
با روی کار آمدن دولت یازدهم انتظار می رفت این شورای جان تازه ای بگیرد و جلسات آن منظم و دایمی برگزار شود. اما چند ماهی گذشت و بیشتر شوراهای عالی از جمله برخی شوراهای عالی منحل شده مانند شورای عالی محیط زیست تشکیل جلسه داده اما خبری از شورای عالی جوانان نشد. تا آن جا که فعالان حوزه جوانان تشکیل این شورا را به عنوان یکی از مطالبات اصلی در حوزه جوانان خواستار شدند.
مهرداد بذرپاش رئیس فراکسیون جوانان مجلس در تذکری در صحن علنی مجلس می گوید: مشکل جوانان سازمان و وزارتخانه نیست، شورای عالی جوانان را فعال کنید، این شورا یک ظرفیت قانونی موثر دارد که البته در حال حاضر بر زمین مانده است.
او در گفتگویی نیزبه لایحه تکالیف دستگاهها در حوزه جوانان اشاره می کند و می گوید: اگراین لایحه تبدیل به قانون شود می‌تواند ضمانت اجرای خوبی در حوزه جوانان باشد، و بخشی از بلاتکلیفی فعالیت دستگاهها در حوزه جوانان را مرتفع کند اما باز هم با این توصیفات باید شورای عالی جوانان زنده شود.
بذرپاش که یکی از نقاط ضعف مدیریتش در سازمان ملی جوانان عدم توجه به تشکیل شورای عالی جوانان بود حالا در مقام رئیس فراکسیون جوانان مجلس تاکید می کند: ایجاد سازمانی مستقل برای جوانان امر مطلوبی است، به این شرط که آن سازمان اختیارات کافی و ضمانت اجرایی برای تحقق برنامه‌هایش داشته باشد.
در گذشته سازمان ملی جوانان به این علت که ضمانت اجرایی کافی برای پیگیری مصوبات خود نداشت عملا نمی‌توانست کار زیادی انجام دهد. این نکته را باید مدنظر قرار داد که موضوع جوانان یک موضوع خاص در یک سازمان اجرایی مشخص نیست. موضوعاتی مانند اشتغال، مسکن، ازدواج، فرهنگ، هویت، مشارکت اجتماعی، نشاط و سرگرمی، تفریح و آموزش همه و همه در حوزه جوانان است و یک سازمان هر چقدر هم بزرگ باشد به تنهایی نمی‌تواند از عهده این مسائل بر آید.
او ادامه می دهد:حوزه جوانان یک کار فرابخشی است که اگر بگوییم 70درصد تصمیمات دولت معطوف به جوانان است سخن گزافی نگفته‌ایم. همه دولت متکفل امورجوانان است و وزیر ورزش و جوانان باید پیگیری‌کننده تحقق امور باشد اما ما یک ظرفیت مغفول مانده در حوزه جوانان داریم که آن هم شورای عالی جوانان است که بعد از گذشت یک سال، اخیرا رئیس‌جمهور حکم دبیری آن را برای وزیر صادر کرده است؛ این شورا فرا قوه‌ای است یعنی سازمانها و نهادهای خارج از دولت مثل صدا و سیما، بسیج و... در آن عضو هستند و باید فرماندهی میدان کار در حوزه جوانان را در دست بگیرند. وزارتخانه‌ها و نهادها و سازمانهایی که در این شورا عضو هستند با تقسیم کار می‌توانند امور محوله را پیگیری کنند.
به همین دلیل باید گفت فعال‌سازی شورای‌عالی جوانان ده‌ها برابر یک سازمان توان اجرایی و هم افزایی دارد و فعال‌سازی آن بسیار مهم‌تر از تشکیل سازمان ملی جوانان است.
اول مهرماه تشکیل نخستین جلسه شورای عالی جوانان
اما پاسخ دولتی ها به منتقدان چیست ؟ محمود گودرزی، وزیر ورزش وجوانان در نخستین اظهار نظر خود درباره تشکیل نشدن شورای عالی جوانان می گوید: از زمان تشکیل دولت یازدهم کمتر از یک سال می گذرد و از سوی دیگر من به مدت 5 ماه است که در وزارت ورزش و جوانان مشغول به کار شده ام. در این مدت نیز تلاش هایی برای تشکیل شد اما به دلیل کثرت برنامه‌ها این امر محقق نشد و امیدواریم که به زودی این شورا برگزار شود.
وعده وزیر محقق نمی شود و او برای دومین بار در نشست خبری هفته دولت در رابطه با تشکیل نشدن دو شورای عالی جوانان و شورای عالی ورزش توضیح می دهد: در حقیقت هیچ دلیل خاصی برای عدم تشکیل شورای عالی جوانان وجود نداشت و من از دکتر گلزاری خواسته‌ام که این شورا را تشکیل دهم و اخیرا نیز دفتر معاون اول رییس جمهور اعلام کرده‌اند که برای تشکیل این شورا آمادگی دارد اما با توجه به عضویت 18 وزیر در این شورا هماهنگی مقداری زمان‌بر است.
وزیر ورزش و جوانان با بیان این که عدم تشکیل شورای عالی جوانان در سایه مباحثی مربوط به عدم تشکیل شورای عالی ورزش قرار داشت، می گوید: این مشکلات در خصوص شورای عالی ورزش حل شده و امیدواریم شورای عالی جوانان نیز به زودی تشکیل شود.
انگار طلسم برگزار نشدن جلسات شورای عالی جوانان شکسته شده است. هفته گذشته محمود گلزاری، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان ازبرگزاری نخستین جلسه شورای عالی جوانان به ریاست رئیس جمهور یا معاون اول وی در اول مهرماه خبر می دهد و می گوید: در این جلسه که بالاترین مرجع تصمیم گیری و برنامه ریزی برای جوانان است بیش از 15 وزیر حاضر می شوند.
معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با بیان اینکه دستگاهها و ارگانهای دولتی می بایست در مورد نیازهای جوانان در حوزه اشتغال، مسکن، هویت، سبک زندگی و آسیبهای اجتماعی فعالتر عمل کنند می گوید: وزارت ورزش و جوانان به تنهایی نمی تواند مسائل و مشکلات جوانان را حل کند.
اولویت های نخستین جلسه
فریدون عموزاده خلیلی، عضو شورای راهبردی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در این رابطه می گوید: دغدغه‌ها و چالش‌هایی که درمورد جوانان وجود دارد، مشخص است. یعنی کماکان آمار نشان می‌دهد که بحث اشتغال
و ازدواج از اصلی‌ترین چالش‌های جوانان است. بحث مسکن، مشارکت اجتماعی یا مثلا خدمت وظیفه عمومی، تحصیلات، و... جزو چالش‌هایی است که برای نسل جوان وجود دارد و قاعدتا، هر نهادی که بخواهد برای مسائل جوانان تصمیم‌گیری کند و به ساماندهی این مسائل بپردازد، باید این چالش‌ها را بشناسد.
او تاخیر بلند مدت در برگزاری جلسات شورای عالیجوانان را زیان‌بار ارزیابی می کند و می گوید: این تاخیر به طور قطع خسارت‌های زیادی را به حل مسائل جوانان وارد کرده است. مسائل جوانان مسائل بین بخشی و فرابخشی است و به عنوان نمونه برای حل مشکلات در حوزه مسکن یا اشتغال باید ده‌ها وزارتخانه و شهرداری‌ها و تشکل‌های مختلف پای کار بیایند. پس این شورا اگر هم بعد از این همه سال تشکیل شود، برای اثرگذاری نیازمند برگزاری مرتب و مداوم جلسات است تا بتواند در حل این مشکلات نقش داشته باشد.
عمو زاده خلیلی با بیان این که پنجاه درصد حل مسأله فهم درست آن است می گوید: من نمی‌گویم که اگر این شورا تشکیل می‌شد دیگر هیچ مشکلی در حوزه جوانان نداشتیم و همه مشکلات ریز و درشت جوان‌ها حل می‌شد.ممکن بود هیچکدام از مشکلات هم حل نشود اما حداقلش این بود که سبب می‌شد فهم درستی از صورت مسأله داشته باشیم.
او اضافه می کند: تصور من این است که اصولا فهم جامعی از صورت مسأله در این 8 سال وجود نداشته است. امروز مسائله مبتلا به جوانان بنا به روزآمدی‌ها و پیشرفت‌ها، با 10 سال گذشته تفاوت دارد و به عنوان مثال، طرح آسیبهای فضای مجازی در امروز نسبت به 10 سال پیش بسیار متفاوت است و باید نسبت به آن تصور و تصویر روشنی داشته باشیم. سئوال من این است که وقتی این جلسات تشکیل نشده یا به قول شما یکی دوبار تشکیل شده، نهادی که باید مسائل جوانان را مورد ارزیابی قرار می‌داده و آنها را آنالیز می‌کرده، این کار را انجام نداده، از کجا باید این مسائل را دنبال کرد؟ مثلا اگر وزارتخانه‌ای از بعد مخابرات و ارتباطات مسئله فضای مجازی را بررسی کند، این مسائل در کدام مرکز باید در حضور نمایندگان نهادها و تشکل‌های دیگر مطرح شود؟ با تشکیل شورای عالی جوانان است که می توان به جمع بندی یکسانی از فعالیت های جزیزه ای نهادهای مختلف رسید.
دو روز دیگر نخستین جلسه شورای عالی جوانان تشکیل می شود.هر چند بسیاری از فعالان این حوزه به تحقق این وعده وزیر امیدوار نیستند اما درصورت تشکیل این شورا باید دید دولت یازدهم هم پا جای پای دولت گذشته می گذارد و جلسات این شورا را هر یک سال یک بار برگزار می کند یا بر بر اساس قانون دست کم هر سه ماه یک بار یک جلسه شورای عالی جوانان برگزار می شود .