به گزارش خبرنگار مهر نشست «روایت قلم» با حضور جمعی از حماسه‌نگاران، پژوهشگران و سیاستگذاران کتاب دفاع مقدس شب گذشته در تالار مهر حوزه هنری برگزار شد.
در این مراسم معصومه رامهرمزی در سخنانی با اشاره به اینکه خاطره ام‌الکتاب و مصالح اصلی نوشتن درباره جنگ است، اظهار داشت: هرچه در جنگ رخ می‌دهد ریشه در خاطرات شاهدان عینی حماسه دارد و این امکان را فراهم می‌کند که از این موضوع کتاب و نمایشنامه و فیلم‌نامه نوشته شود.
وی افزود: ما کتاب‌های خوبی در عرصه خاطره‌نگاری جنگ داریم اما سوال اصلی این است که آیا این آثار و روند تولیدشان همگی یک روند رو به رشد بوده است؟ ما نزدیک به ۱۴ تا ۱۵ هزار عنوان کتاب در حوزه خاطرات دفاع مقدس داریم اما نیمی از آنها در حال حاضر در انبارها و آرشیوها در حال خاک خوردن است. محتوای کتاب‌ها خوب بوده اما آنقدر با آنها تجربی برخورد کرده‌ایم که دیگر نمی‌شود درباره این کتاب‌ها به صورت نظری و توام با اندیشه حرف زد.
رامهرمزی ادامه داد: باید این مساله را بررسی کنیم که چرا نگاه اندام‌واره‌ای که درباره کتاب‌های دفاع مقدس به دنبالش هستیم نتوانسته رشد کند. کتاب در حوزه دفاع مقدس زیاد نوشته شده اما بسیاری از آنها در حین داوری به راحتی کنار می‌رود و جزو پرتی‌ها می‌شود. علتش این است که خیلی از کتاب‌ها باید با عجله و شتاب و برای فلان کنگره و یا فلان جشنواره نوشته شود و این همان نابود کردن گنج دفاع مقدس است. ما مانند افرادی هستیم که در کارگاه طلاسازی کار می‌کنند گاهی انگشتر می‌سازیم و گاهی خرده طلا.
نویسنده کتاب «یکشنبه آخر» افزود: از من امسال خواسته شد که داور جایزه کتاب سال باشم اما نپذیرفتم. علتش هم این بود من مبانی نظری به‌روزی در این حوزه ندیدم. ما باید بدانیم که در خاطره دهه هشتاد دنبال چه هستیم کما اینکه باید بدانیم در خاطره دهه هفتاد و شصت باید دنبال چه باشیم. آیا معیار داوری ما تغییر نکرده است؟ الان باید فکر کنیم که سوژه کیست و چیست و تعریف تازه از آن بدهیم و تا این اتفاق نیفتاده نمی‌توان قضاوت درستی کرد.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود به موضوع نقش مبهم پدیدآورندگان خاطرات در ادبیات دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: ما نمی‌دانیم نقش پدید آورندگان در این ادبیات چیست. نامشان با چند نام دیگر روی جلد کتاب می‌آیند که معلوم نیست، چیست. بسیاری از آنها از وضعیت فعلی کار خود ناراضی هستند. قانون مولفان و مصنفان نیز بسیار قدیمی است و نمی‌تواند برآورده کننده حقوق آنها باشد.
رامهرمزی گفت: وقتی قرار است دوستانی در این‌باره سال‌ها زحمت بکشند و حاصلش یک کتاب شود، آیا نباید انگیزه‌ای داشته باشند؟ وقتی حقوق مادی و معنوی آنها را نمی‌دهیم چطور این انگیزه باقی بماند. من وقتی ماجرای ترجمه کتاب دا و حذف نام خانم حسینی را شنیدم گفتم وااسفا به این وضعیت. بسیاری از حاضران در جنگ با غفلت ما دیگر توان حرف زدن ندارند و نویسندگان نیز انگیزه‌ای برای ثبت و ضبط خاطرات ندارند. مگر چقدر از منافع مالی یک کتاب به نویسنده اختصاص می‌یابد؟ چرا در هنگام ترجمه و اقتباس و ساخت نسخه سینمایی اصلا به سراغ نویسنده نمی‌رویم. اینها همه هشدار عالمانه است که امیدواریم به آن توجه شود.
در خاطره‌نویسی دفاع مقدس به غنای خاصی رسیده‌ایم
در پایان این نشست نیز سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با اشاره به اینکه امام خمینی(ره) به ما یاد داد که جنگ تحمیلی یک نعمت است اظهار داشت: ادبیات جنگ امروز یکی از نعمات بر جای مانده از جنگ است. کتاب دفاع مقدس هم امروز تبدیل به یک ژانر در عرصه کتاب شده و تولیداتش دارای لایه‌های بسیاری است.
وی افزود: ما در خاطره‌نویسی دفاع مقدس به غنای خاصی رسیده‌ایم که اگر مورد ارزیابی قرارش دهیم خواهیم دید حوزه‌ای بسیار قابل بررسی است. خاطره‌نگاری مکتوب کتاب دفاع مقدس در تعامل با خاطره‌نگاری مکتوب است که می‌تواند در خاطره‌نگاری تأثیر بگذارد همانطور که ادبیات کشور چه در حوزه شعر و چه در حوزه داستان با دفاع مقدس یک بده بستان دارد. در حوزه اسنادنگاری دفاع مقدس هم اتفاقاتی افتاده و اسنادنگاری جنگ هم به استادنگاری محض غنا بخشیده است.
معاون فرهنگی وزیر ارشاد گفت: حوزه مکتوب دفاع مقدس به طور کلی توانسته به ضلع مقابل خود در حوزه مکتوب غنا ببخشد. باید دید ما چه بهره‌وری‌هایی از این موضوع داشته‌ایم و چه فرآورده‌هایی تولید کرده‌ایم و غیر از این باید این موضوع را از یک زاویه نگاه دیگر نیز بررسی کنیم که آن نگاه کاربردی و ترکیبی است. کارکرد اول کتاب‌های دفاع مقدس کارکرد شناختی است و این شناخت در لایه‌های انسان‌شناختی قرار دارد. کتاب‌های دفاع مقدس در لایه‌های عمیق انسان شناسی نفوذ می‌کند.
وی ادامه داد: کارکرد دوم این کتاب‌ها رفتاری است و کتاب‌های دفاع مقدس دارای این خاصیت هستند که مخاطب با آنها همذات پنداری می‌کند. کارکرد سوم این کتاب‌ها کارکرد عاطفی است که ویژگی کتاب‌های دفاع مقدس ترکیب کردن لذت و اندوه و فرح و غم است و به تعبیر من کتاب‌های دفاع مقدس دارای یک غم دلچسب و یک عاطفه دلچسب هستند که این دلچسبی را بر کتاب‌های دیگر نمی‌توان یافت. حال باید دید بعد از دو دهه گا‌م‌ها چطور برداشته شود تا این فرهنگ جهانی شود و برای اینکه تغییرات تکاملی را این فرهنگ پیدا کرد می‌توان نشست‌های جدی داشت تا به تکامل برسد.