به گزارش خبرنگار مهر، نشست رسانه‌ها و شهروندی فرهنگی به عنوان اولین برنامه از ورک‌شاپ‌ها و سلسله‌نشست‌های فرهنگ و رسانه، دیروز پنجشنبه ۲۷ آذر با سخنرانی مهدی سمتی استاد دانشگاه ارتباطات ایلینویز شرقی آمریکا، در محل هتل ارم در تهران برگزار شد.
سمتی در این برنامه گفت: شهروندی فرهنگی، بحثی است که با توجه به گسترش شبکه‌های اجتماعی و تحولات جوامع غربی به ویژه مصرف‌گرایی در زمینه رسانه و ارتباطات سیاسی، مطرح می‌شود. این مساله در عصری که به آن، عصر مهاجران یا حرکت جمعیت‌ها می‌گوییم، مطرح می‌شود و بیشتر توسط کشورهای غربی طرح می‌شود ولی پیامدهایش برای جامعه ما هم قابل مشاهده است. یک سری از این بحث‌ها برای ما صحت دارند و بحث‌های دیگری هم هستند که بخشی از آن‌ها را می‌شود در جامعه ما دید.
این استاد دانشگاه ارتباطات ایلینویز شرقی آمریکا افزود: در «شهروندی سیاسی»، صحبت از این است که شما شهروند می‌شوید؛ در قبال تعهداتی که دولت نسبت به شما دارد و برایتان امنیت ایجاد می‌کند. در عوض شما هم حق یک سری کارها را دارید و حق یک سری کارها مانند اِعمال خشونت علیه دولت را ندارید. در «شهروندی فرهنگی»، از یک زاویه، دغدغه حفظ آثار فرهنگی و حتی حفظ کردن یک سری آداب و رسومی وجود دارد که دولت فکر می‌کند ارزش دارند. در این نوع شهروندی، گفته می‌شود که فرد می‌تواند کامل نباشد و با گفتمان رسانه‌ها کامل شود. در غرب مساله مهاجرت، علاقه به شهروندی فرهنگی را تشدید کرده است.
این محقق در ادامه گفت: از دهه ۱۹۸۰ اتفاقاتی رخ داد که حاکی از ضعیف شدن دموکراسی در غرب بود. در تعاریف شهروندی، گفته می‌شود که شهروند کسی است که آگاه باشد یا کسی که عامدانه مسائل جامعه را دنبال کرده و می‌خواهد آگاه باشد. این روزها در جوامع غربی، بدگمانی و بی‌تفاوتی نسبت به سیاست زیاد شده است. تنها عاملی که رشد مثبت داشته، توجه به مسائل خاص مانند محیط زیست است. خُب دلیل این اتفاقات چیست؟ عده‌ای تلویزیون را مقصر می‌دانند و عده‌ای موسیقی پاپ و عوامل دیگر را.
سمتی در بخش دیگری از سخنانش گفت: یکی از بحث‌هایی که در جوامع غربی مطرح می‌شود، این است که سیاست و فرهنگ مردمی، دو روی یک سکه هستند. هم سیاست و هم فرهنگ مردمی در پی ساختن مخاطب خاص هستند. این روزها، درگیری ما با سیاست، بیشتر در حوزه خصوصی رخ می‌دهد؛ به عنوان مثال در منزل و فضاهای غیرعمومی. این روزها موبایل در ایران، فقط وسیله تلفن و مکالمه نیست. چرا تلفن‌های هوشمند را می‌خواهیم؟ برای اینکه به ما فرصت می‌دهند تحرک داشته باشیم و ارتباطمان را با مسائل سیاسی و اجتماعی قطع نکنیم. زمانی بود که وقتی از دفتر کارمان به سمت منزل می‌رفتیم، مسائل کاری را در دفتر رها می‌کردیم اما امروز کارمان به منزلمان هم کشیده می‌شود. سیاست هم به همین ترتیب به فضاهای خصوصی زندگی ما کشیده شده است.
این استاد دانشگاه ارتباطات ایلینویز شرقی آمریکا گفت: در میان شبکه‌های آمریکایی، «فاکس‌نیوز» در جناح راست قرار می‌گیرد، یک شبکه دیگر به عنوان جناج چپ و «CCN» هم در جناح میانه قرار می‌گیرد. CCN سعی می‌کند سیاسی نباشد و مشی بی‌طرفانه‌ای داشته باشد. حدس بزنید مخاطب کدام‌یک از این شبکه‌ها کمتر است؟ بله CCN. این روزها اطلاعات همه جا هست و جوامع از اطلاعات اشباع شده‌اند. یعنی کسی، اطلاعات کم نمی‌آورد. ممکن است سعی کنید در مورد موضوعی اطلاعات کسب نکنید ولی نمی‌شود، چون در معرض اطلاعات قرار گرفته‌اید. مثلاً من سعی می‌کنم دنبال اخبار مربوط به خواننده‌های سطح چندم نباشم ولی نمی‌شود چون خبرها مرتب می‌آیند.
وی ادامه داد: این روزها نظر دادن خصوصی، مهم شده است. نمونه‌اش را در شبکه‌های اجتماعی چون فیس بوک یا توئیتر می‌بینیم. چنین شبکه‌هایی اصلاً برای شخص و فرد ساخته شده‌اند و هیچ نوع فیلترینگی از نظر محتوا ندارند یعنی فرد می‌تواند هر چه خواست در آن‌ها بنویسد. یعنی کاملا آزاد هستند. چنین پدیده‌هایی باعث شده که تعریف شهروندی تغییر کند. چند روز پیش در جایی برای ناهار دعوت شده بودم و دیدم چند خانم دارند شوخی می‌کنند و می‌خندند. متوجه شدم که دارند پیام‌های کوتاه می‌خوانند که حاوی مطالب سیاسی بود. مسائلی که آن خانم‌ها به آن‌ها می‌خندیدند، سیاسی بودند ولی الفبایشان از الفبای سیاست رسمی دور بود.
سمتی در ادامه گفت: فضاهایی مانند فیس بوک یا توئیتر، هم جنبه عمومی بودن دارند هم خصوصی بودن. تعریف شهروندی، مطرح کردن ارزش‌های شخصی است. در اینجا نهایتاً می‌توان گفت شهروند فعال، مخاطب فعال است. یعنی هویت شهروند بودن با مخاطب بودن یکی شده و یا حداقل اینکه دو روی یک سکه هستند.
این استاد دانشگاه ارتباطات ایلینویز شرقی آمریکا در پایان سخنانش با اشاره به مسئله ارتباط جنجال‌برانگیز بیل کلینتون رئیس جمهور سابق آمریکا با منشی خود مونیکا لوینسکی، گفت: چند سال پیش وقتی این خبر در آمریکا منتشر شد، نخبگان سیاسی و روزنامه‌نگاران حرف بُحران قانون اساسی را می‌زدند و طوری موضع گرفتند که گویی قرار بود تا چند روز دیگر کلینتون از کاخ سفید اخراج شود ولی وقتی با مردم صحبت می‌کردی، مسئله، حل‌شده به نظر می‌رسید و همه می‌گفتند قرار نیست اتفاقی بیافتد.