به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام والمسلمین علی یونسی صبح امروز یکشنبه (چهاردهم دی ماه) در «دومین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی؛ گذشته و حال» در سخنانی با بیان اینکه حضور من در این همایش فقط به این معنی است که بگوییم دولت آقای دکتر روحانی حامی این قبیل حرکت‌های علمی و ملی است و وظیفه خود می‌داند که مراکز پژوهشی و علمی را تقویت کند، گفت: روزهای اولی که من کارم را در این دولت شروع کردم، درباره زبان‌های محلی و قومی و تقویت آنها اعلام موضع کردم که این باعث نگرانی بعضی از بزرگان علم و ادب و عاشقان و شیفتگان زبان فارسی شد. البته به مرور زمان، کم‌کم این نگرانی‌ها کاهش پیدا کرد.
وی سپس گفت: ما در صدد این نیستیم که زبان‌های قومی و محلی و گویش‌ها را در مقابل زبان ملی، عَلَم کنیم بلکه هدف این است که زبان ملی و زبان فارسی تقویت شود. تقویت آن راه‌های زیادی دارد که یکی از آنها حفظ و حراست از زبان‌ها و گویش‌های ایرانی است.
یونسی اضافه کرد: من خودم اعتقاد دارم که زبان فارسی برآیند زبان‌ها و گویش‌های مختلف ایرانی و تکامل یافته همه آنهاست؛ نه اینکه از بین چندین گویش، انتخاب شده باشد چون بعضی‌ها مایلند اینجوری بگویند. نه، اینطور نیست، بلکه زبان مثل حرف ذی حیات دیگری، حرکت، رشد، مرگ و انقراض دارد و البته در بین موجودات زنده، بعضی در حرکت تکاملی‌شان، رشد بیشتری پیدا می‌کنند و بر همه اعضای خانواده رُجحان می‌یابند.
دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی گفت: زبان فارسی حاصل و تکامل یافته همه گویش‌های ایرانی است. در تمام اعصاری که مردم ایران به این زبان فعلی دَری صحبت می‌کردند، همه گویش‌های ایرانی دیگر هم وجود داشت و حتما بیشتر از این تعداد فعلی بود ولی مردم کُرد، مردم لرد، مردم گیلک، مردم مازَنی و همه گویشوران به گویش‌های مختلف ایرانی، زبان خودشان را داشته‌اند ولی همه با یک زبان با هم ارتباط برقرار کرده‌اند.
وی سپس خطاب به حضار افزود: همه شما می‌دانید که مردم شیراز که همین الان هم با لهجه‌های مختلفی صحبت می‌کنند، در زمان حافظ هم لهجه‌های زیادی داشته‌اند. شاید حافظ هم اگر الان زنده بود، بلد نبود با لهجه تهرانی شما را صحبت کند و حتما اگر می‌خواست اینجا سخنرانی کند، مشکل داشت ولی آن زمان وقتی که شعر می‌گفت، همه دنیای ایرانی متوجه شعر او می‌شدند. شبه قاره هند از مرز شمال چین تا مدیترانه همه طوطیان شکرشکن می‌شدند. آن زمان مردم بنگال بهتر از ما زبان دَری یا قند پارسی را متوجه بودند.
یونسی تصریح کرد: عده‌ای تلاش می‌کنند که زبان ایرانی یا گویش‌ها را در مقابل زبان فارسی، عَلَم کنند؛ تلاش بی‌حاصلی که تا حالا جز کدورت و دشمنی حاصلی نداشته است. البته این حرکت‌ها همیشه بسیار محدود بوده ولی گاه به گونه‌ای نمایانش می‌کنند که گویا عمده مردم یک منطقه خواهان آن هستند. ما به زبان‌های مادری احترام می‌گذاریم و حذف آنها نه ممکن است نه به مصلحت. دولت‌ها هم باید سعی کنند که این زبان‌های مادری را حفظ کنند.
به گفته وی، زبان‌های مادری، فرزندان زبان فارسی و به تعبیر دقیق‌تر اصول، ریشه‌ها و پدران زبان فارسی هستند.
دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی ادامه داد: ما این حق قانونی را که در قانون اساسی ما آماده است، یک حق شهروندی را می‌دانیم که باید مدارس و دانشگاه‌های ما، همه گویش‌ها و زبان‌های ایرانی یا ایرانی شده را داشته باشد. ما زبان ترکی را زبان بیگانه نمی‌دانیم برای اینکه قرن‌ها در ایران زیسته و از مجاورت، با زبان فارسی قاطی شده است؛ ترکی آذری با ترکی استانبولی و سایر جاها، به شدت متفاوت است. اولا عمده اسامی آنها فارسی است دوما احساس و محتوای آنها فارسی است؛ ضمن اینکه بنیانگذاران و مشوقان زبان فارسی دَری، حکومت‌های ترک زبان غزنویان، سلجوقیان و عثمانی‌ها بوده‌اند.
وی سپس با طرح این پرسش که چرا این حکومت‌ها وقتی بر سر کار آمدند، زبان فارسی را که زبان خودشان نبود، برای اداره مملکت انتخاب کردند؟ گفت: این یک تحمیل نبود چون اگر تحمیل بود، آنها که حاکم بودند باید آن را تحمیل می‌کردند ولی چون چاره‌ای جز این نداشتند و می‌بایست بر مردمانی که به زبان فارسی حرف می‌زدند، حکومت می‌کردند، همین زبان را انتخاب کردند.
یونسی همچنین گفت: کاری که فردوسی انجام داد، ایجاد و یا احیای زبان فارسی نبود، چون زبان فارسی خودش وجودش داشت، کار فردوسی این بود که سد بزرگی برای ورود واژه‌های جدید به زبان فارسی ایجاد کرد. بالاخره زبان فارسی از سوی زبان عربی مورد تهاجم قرار گرفته بود و می‌بایست اصالت خود را حفظ می‌کرد. مردم ایران در زمان فردوسی هم به زبان فارسی حرف می‌زدند و البته لهجه‌های خودشان را هم داشتند.
دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی با بیان اینکه در حال حاضر قرابت زبانی مثل زبان کردی با زبان لری بیشتر از قرابت با زبان گیلکی است، گفت: مشترکات همه زبان‌های ایرانی خیلی بیشتر از تفاوت‌های آنهاست و جاهایی مثل فرهنگستان زبان فارسی و مراکز تحقیقاتی مثل مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش باید تلاش کنند که نیازهای زبان فارسی را که مثل هر زبان دیگری در ادامه حیاتش به وجود می‌آید، برطرف کند.
وی با بیان اینکه خطر انقراض زبان‌ها و گویش‌های ایرانی وجود دارد، تاکید کرد: هر زبان ایرانی بخشی از فرهنگ ماست که با انقراض آن، آن فرهنگ هم منقرض می‌شود؛ ما الان نسبت به زبان فارسی باستانی بیگانه‌ایم و تعداد بسیار کمی هستند که خط گذشته و زبان گذشته را بلد باشند.
یونسی همچنین یادآور شد: انقراض گویش‌ها و زبان‌های ایرانی و نفوذ ادبیات و واژگان انگلیسی و غیرانگلیسی به زبان فارسی، یک خطر جدی است. به نظر من ما واژه‌های جدید را در زبان فارسی، باید از همین زبان‌ها و گویش‌های ایرانی استخراج کنیم. اینها گنیجه عظیمی هستند که می‌توانند همیشه به یاری زبان فارسی بیایند. خوشبختانه گویشوران صاحب نظر در این زبان‌ها زیادند و من از اساتید تقاضا می‌کنم که از این گویشوران در این زبان‌ها بیشتر استفاده کنند.
دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی با تاکید بر اینکه البته این مساله احتیاج به مدیریت دارد، گفت: به نظر من بین همه زبان‌های ایرانی، زبانی که می‌تواند بیشترین کمک را به زبان فارسی کند، کردی است؛ برای اینکه زبان کردی حرکت مستقلی از سایر زبان‌ها داشته و مثل دیگر زبان‌های ایرانی راکد نمانده و تنوع زیادی در آن است. به علاوه در کشورهای مختلف تکلم می‌شود و تحقیقات زیادی هم در این کشورها درباره آن شده است.
وی در همین رابطه یادآور شد: کردها همیشه بخشی از ایران بوده‌اند و همه کردها خود را ایرانی‌تبار می‌دانند. زبان کردی هم بخشی از زبان ایرانی است و می‌تواند در پوشش و رفع نیازهای زبان ملی ما کمک کند. به عنوان مثال ما در زبان فارسی واژه «فرزانه» را داریم که چیزی است معادل «علامه» و ما احساس خوبی از شنیدن آن داریم. این کلمه ترکیبی است از دو کلمه کردی «فر» و «زانه» که «فر» یعنی خیلی و «زانه» یعنی دانا و این ترکیب یعنی کسی که خیلی می‌داند. می‌شود در این خصوص مثال‌های زیادی زد و از کلمات کردی که در فارسی به کار می‌رود، بیشتر استفاده کرد.