به گزارش خبرنگار مهر، گاز گرفتگي بر اثر استنشاق گاز مونوكسيد كربن روی می دهد، گازی بی رنگ و بو که مانع از رسيدن اكسيژن به مغز و بافت‌ها مي‌شود، میل ترکیبی گازمونوکسید کربن با هموگلوبین خون ۲۵۰ بار بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین است این یعنی در صورت قرار گرفتن فرد در محیطی که گاز مونوکسید کربن در آن وجود دارد این گاز سریعاً با خون ترکیب شده و مانع از رسیدن اکسیژن به مغز و بافت ها شده و مرگ فرد را در پی دارد.
به دلیل آن که افرادی که در معرض گاز مونوکسیدکربن قرار می گیرند با وجود این که احساس ناخوشی می کنند اما علت آن را متوجه نمی شوند و آرام آرام به خواب ابدی فرو می روند گازگرفتگی با مونوکسیدکربن را قاتل خاموش می نامند.
اين گاز به واسطه سوختن ناقص بخاري و آبگرمكن‌هاي نفتي و گازي، چراغ‌هاي خوراك پزي و ذغال ايجاد مي‌شود به همین دلیل است که با سرد شدن هوا، استفاده از وسايل گرمايشي غيراستاندارد، سهل‌انگاري مردم و بسته‌شدن لوله‌هاي بخاري و شومينه به‌دليل نداشتن كلاهك و بستن تمام درزهاي در و پنجره ها موارد گاز گرفتگي افزایش می یابد.
بر اساس آمارهای ارائه شده در ۱۰ سال گذشته بیش از هشت هزار ایرانی تنها به دلیل استنشاق گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست داده اند که در خراسان شمالی نیز سالانه تعدادی بر اثر این گازگرفتگی برای همیشه خاموش می شوند.
جالب است بدانیم در سال ۹۱ خراسان شمالی از نظر میزان مرگ ناشی از گازگرفتگی و مونوکسید کربن به نسبت جمعیت در کل کشور در رده اول قرار داشته است.
در آستانه فصلی سرد
مدیرکل پزشکی قانونی خراسان شمالی در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، با استناد آمارهاي موجود، ضمن هشدار نسبت به افزايش تلفات مسموميت با گاز مونوكسيدكربن در ماه های پایانی سال، بر رعايت نكات ايمني در نصب و به كارگيري وسايل گرمايشي در فصل پاييز و زمستان تأكيد می کند.
بابک سلحشور می افزاید: در خراسان شمالی از ابتدای سال جاری تا پایان دی ماه شش نفر بر اثر گازگرفتگی جان خود را از دست داده اند که از این تعداد پنج نفر مرد و یک نفر زن بوده اند.
وی با اشاره به این که این تعداد در مدت مشابه سال گذشته ۱۱ نفر بوده است، اظهار می کند: بررسی ماهانه مرگ ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در خراسان شمالی در سال جاری نشان می‌دهد که در ماه های فروردین، اردیبهشت، آذر و دی یک نفر و در آبان دو نفر بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسید کربن فوت کرده اند.
سلحشور در ادامه با اشاره به آمار کشوری مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن، می افزاید: در ۱۰ سال گذشته(۱۳۹۲-۱۳۸۳) هشت هزار و ۴۴۷ نفر از هموطنان به علت مرگ هاي ناشي از مسموميت با گاز مونوكسيدكربن جان خود را از دست داده اند.
وی اضافه می کند: در همين بازه زماني سال ۸۶ با هزار و ۲۴ نفر، بيشترين تعداد وقوع مرگ هاي ناشي از گازگرفتگي را داشته است.
سلحشور اظهار می دارد: همچنین بر اساس سالنامه آماری سازمان پزشکی قانونی کشور، در سال ۹۱ خراسان شمالی از نظر میزان مرگ ناشی از گاز مونوکسیدکربن به نسبت جمعیت، در کل کشور در رتبه اول قرار داشت که این رقم در سال ۹۲ با ۱۴ مورد مرگ ناشی از گازگرفتگی به رتبه هشتم رسید.
مدیر کل پزشکی با اشاره به سرعت تشخیص این مسمومیت در آزمایشگاه اداره کل پزشکی قانونی خراسان شمالی می گوید: در حال حاضر با تجهیزات موجود، تشخیص مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن به روش اسپکتروفوتومتری و در کمتر از یک ساعت انجام شده و نتیجه به مراجع قضایی اعلام می شود.
چند توصيه پيشگيرانه
سلحشور در ادامه با بیان این که در فصول سرد و ماه هایی که از وسایل گرما زا استفاده می شود، آمار گازگرفتگی افزایش می یابد، بر رعايت اصول ايمني در نصب وسايل گازسوز تاکید می کند.
وی می گوید: گاز مونوكسيدكربن گازي بدون رنگ و بو بوده و عمده ترين منبع توليد اين گاز سوختن ناقص نفت و گاز است اما اصولا در اثر احتراق هر نوع ماده سوختني خصوصاً در محيط‌هاي در بسته و فاقد اكسيژن ممكن است توليد شود.
سلحشور می افزاید: استفاده از آبگرمكن يا بخاري‌هاي مستعمل يا داراي نقص فني و فاقد دودكش يا داراي دودكش بدون عملكرد مناسب در منزل بيشترين موارد ابتلا به مسموميت را تشكيل مي دهند.
این متخصص اظهار می کند: از آن جا كه تمايل اين گاز براي تركيب با هموگلوبين خون، ۲۵۰ برابر بيش از اكسيژن است لذا با بالا رفتن درصد آن در هواي اتاق، به سرعت باعث ايجاد مسموميت خواهد شد و اكسيژن رساني به بافت هاي مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال مي کند كه به علت بي رنگ و بي بو بودن اين گاز، ممكن است وجود آن در محيط تا زمان ايجاد علايم مسموميت شديد مورد توجه واقع نشود.
گاز مونوكسيدكربن گازي بدون رنگ و بو بوده و عمده ترين منبع توليد اين گاز سوختن ناقص نفت و گاز است اما اصولا در اثر احتراق هر نوع ماده سوختني خصوصاً در محيط‌هاي در بسته و فاقد اكسيژن ممكن است توليد شود.سلحشور ضمن هشدار به بیماران قلبی می افزاید: علايم مسموميت حاد با اين گاز شامل سردرد، سرگيجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شكمي و سپس حالت بيهوشي، تشنج و اغما است که در بيماران مبتلا به ناراحتي هاي قلبي ممكن است تشديد بيماري يك علامت هشدار دهنده باشد.
وی می گوید: از ساير علايم مسموميت مي توان به سفتي عضلات، افزايش تعداد تنفس، كاهش فشار خون و گاه تنگي مردمك ها اشاره كرد.
سلحشور اظهار می کند: بايد توجه داشت كه اگر فردي در اثر ابتلا به مسموميت با گاز مونوكسيدكربن جان خود را از دست ندهد ممكن است دچار نواقص عصبي و رواني پيشرفته نظير فلج عضوي يا اختلال قواي مغزي شود اما مسموميت شديد با اين گاز مي‌تواند كشنده باشد.
اقدامات پیشگیرانه در برابر گازگرفتگی
یک کارشناس آموزش مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار می کند: استفاده نکردن از بخاري هاي مستعمل و فرسوده بدون دودكش يا داراي دودكش نامناسب و غير استاندارد یکی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه در زمینه مقابله با گازگرفتگی است چرا که باید توجه داشت استفاده از بخاري‌هاي بدون دودكش به هيچ وجه از توليد گاز مونوكسيد كربن جلوگيري نمي‌كند.
حسین شاه محمدی می افزاید: روشن نکردن آتش در فضاي بسته و محدود كه تهويه كافي و مناسب ندارد نظير اتاق، گاراژ و ...، روشن نگذاشتن موتور اتومبيل در فضاي بسته گاراژ و داشتن وسيله انتهايي ضد باد (كلاهك) در تمام دودکش ها از دیگر اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از گازگرفتگی محسوب می شوند.
وی می گوید: باید توجه داشت که هر وسيله گازسوز داراي يک دودکش مستقل و منتهي به فضاي بيرون باشد و لذا به کارگيري آب گرمکن هاي ديواري در فضاهاي بسته يا مکان هاي فاقد جريان هوا مجاز نيست.
شاه محمدی می افزاید: اگر لوله دودکش بخاري سرد است دليل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهاي سمي از دودکش است در اين صورت بايد ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتي از در يا پنجره تهويه در محيط ايجاد شود.
به گفته وی درصورتي که از بخاري هاي گازسوز به منظور گرمايش محيط استفاده مي شود حتماً مختصري تهويه از طريق در يا پنجره در فضا ايجاد شده و از درز بندي و بستن کامل منافذ خودداري شود.
شاه محمدی اظهار می کند: همچنین ضمن ايجاد تهويه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نيز روشن کردن شعله‌هاي اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محيط داخل خانه می بایست جداً خودداري شود.
وی می گوید: افراد باید در صورت احساس علايم سردرد و سرگيجه و تهوع در مكاني كه احتمال وقوع مسموميت وجود دارد فوراً آن مكان را ترك کرده و به فضاي آزاد پناه رفته و در اسرع وقت به پزشك مراجعه کنند.
وی می افزاید: در صورت تداوم علايم فوق براي چند روز متوالي احتمال مسموميت خفيف با اين گاز وجود دارد كه بهتر است در اين مورد با پزشك مشورت شود.
شاه محمدی همچنین از رانندگان وسايل نقليه سنگين نیز می خواهد که از روشن کردن گاز پيک نيک در اتاق وسيله نقليه جدا خودداري کنند.
این کارشناس در مورد اقدامات مناسب در هنگام برخورد با موارد مسموميت با گاز مونوكسيدكربن اظهار می کند: در صورت مواجهه با مصدومان می بایست سريعاً آن ها را از محيط خارج کرده و پس از خارج ساختن مصدوم از محيط آلوده فوراً با اورژانس تماس گرفت.
شاه محمدی می گوید: تا زمان رسیدن اورژانس می بایست علائم حياتي مصدومان را کنترل کرده و از باز بودن راه هاي هوايي مصدوم اطمينان حاصل کنیم.
سخن آخر
هواشناسی خراسان شمالی اعلام کرده موج جدید سرما در راه است این موضوع زنگ خطر در زمینه گازگرفتگی را به صدا درآورده است چرا که بر اساس تجارب گذشته هر گاه با سرمای ناگهانی هوا روبرو بوده ایم آمار تلفات گازگرفتگی نیز افزایش می یابد.
بسیاری از افراد در شب های سرد زمستان ناآگاهانه با بستن منافذ ورود و خروج هوا و یا استفاده از اجاق خوراک پزی برای گرم کردن منزل، خود را یک قدم به هم آغوشی با قاتل خاموش نزدیک تر می کنند.