نظام آموزشی حوزه با وجود تربیت هزاران نخبه و عالم دینی، امروز در مواجهه با پدیده‌های نوظهور و مدرن، وارد چالشهای جدیدی شده است.
از یک سو عده‌ای معتقدند که منشا افول تحصیلی طلاب علوم دینی را می‌توان در کمرنگ شدن سنت‌های اصیل و کارآمد حوزه همچون پیش مطالعه، انس بین طلاب و استادان، مباحثه و... یافت. این افراد عمدتا از استادان شاخص حوزه‌های علمیه هستند که بارها نسبت به کمرنگ شدن این سنت‌ها در حوزه هشدار داده‌اند.
عده‌ای دیگر معتقدند که پیشرفت علوم و پیدایش مسائل جدید ایجاب می‌کند که طلاب علوم دینی همپای سایر نظام‌های آموزشی، راه مدرنیته را در پیش بگیرند.
اما به نظر می‌رسد تفکر بیشتر نخبگان حوزوی به در هم آمیختن سنت و مدرنیته باشد؛ روشی که ضمن حفظ سنت‌های اصیل حوزه، طلاب علوم دینی را به تبحر در پاسخگویی به مسائل روز و بکارگیری از تجهیزات مدرن رهنمون می‌کند.
خبرگزاری مهر برای بررسی عمیق‌تر این پرونده، سلسله گفتگوهایی با طلاب، استادان و نخبگان حوزوی خواهد داشت تا مسائلی همچون دلایل کمرنگ شدن سنت‌های اصیل حوزه، گرایش طلاب علوم دینی به دریافت مدرک دانشگاهی، افت تحصیلی در حوزه‌های علمیه و موارد اینچنینی را واکاوی کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن غرویان در گفتگو با خبرنگار مهر درباره گرایش حوزویان به دریافت مدارک تحصیلی در حوزه اظهار کرد: ما نمی‌توانیم صد در صد در برابر مسائل جدید و مستحدثه مثل ضرورت مدرک در حوزه‌ها یا استفاده از ابزارهای جدید تکنولوژی آموزشی از جمله کامپیوتر و اینترنت مقاومت کنیم.
وی با بیان اینکه مقاومت‌هایی که تا الان در برابر این مسائل داشتیم نتیجه‌ای نداشته و عاقبت تسلیم شدیم، اضافه کرد: شاید بتوانیم مقداری در برابر مسائل جدید مقاومت کنیم ولی ضرورت‌های زمان، دیر یا زود خودش را بر ما تحمیل خواهد کرد.
این عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه معتقد است که نباید با این گونه مسائل به صورت آرمان گرایانه برخورد شود بلکه باید واقعیت‌ها را در نظر گرفت.
حجت‌الاسلام غرویان گفت: امروز طلبه‌ها از این وسائل جدید استفاده می‌کنند و نمی‌شود در همه جای کشور بحث مدرک مطرح باشد ولی به طلبه‌ها بگوییم شما دنبال مدرک نباشید.
به گفته این استاد حوزه علمیه، نظام آموزشی کشور نظام مدرکی است و طلاب علوم دینی نمی‌توانند از این برنامه‌ها و نظام‌های رایج و متعارف خارج شوند.
مدرک‌گرایی عامل اصلی ضعف حوزه نیست
وی ادامه داد: ما اشتباه گرفتیم؛ فکر می‌کنیم مدرک‌گرایی عامل اصلی ضعف حوزه علمیه است. ما می‌توانیم هم مدرک داشته باشیم و هم در کسب علم و بحث‌های درسی همانند علمای سابق عمل کنیم.
وی بر لزوم بررسی چرایی ضعف طلاب در پژوهش و تحصیل تاکید کرد و افزود: جاذبه‌های دیگری زندگی طلاب را جذب می‌کند. آنها خودشان را با فعالان دانشگاه‌ها و مراکز علمی دیگر مقایسه می‌کنند و می‌گویند این همه درس بخوانیم ولی حقوق و امکانات بیشتر را به کسانی می‌دهند که زحمت کمتری کشیده‌اند اما بهره بیشتری از مواهب زندگی می‌برند.
حجت‌الاسلام غرویان تاکید کرد که نیازهای معیشتی طلاب همانند سایر قشرهای جامعه باید برطرف شود و مسئولان و مدیران حوزه‌های علمیه باید توجه داشته باشند که زندگی طلبه‌ها را در حد متوسط تامین و شغل مناسب برای آنها فراهم کنند.
این استاد حوزه معتقد است که نظام‌های قدیم و جدید حوزه‌های علمیه قابل جمع است، یعنی هم مسائل جدید را می‌توان در حوزه رایج کرد و هم روش علمای گذشته که علم و تحقیق و پژوهش بوده را در نظر داشت.