این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» منتشر شده است. «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است.
به گزارش خبرنگار مهر، یک کارشناس فرهنگی در رابطه با عوامل بروز حاشیه نشینی در اطراف شهرها به خبرنگار مهر می گوید: امروزه با توسعه شهرها و افزایش جمعیت شاهد بروز پدیده حاشیه نشینی پیرامون شهرها هستیم که خود معضلات فراوانی در پی داشته و دارد.
دلیران می افزاید: البته در بیشتر مواقع فراموش می شود که توسعه شهرها باید با هدف، برنامه ریزی و به شکلی سازماندهی شده پیش برود تا در پایان با کوهی از ناامنی ها و مشکلات مواجه نشویم.
وی ادامه می دهد: در توسعه شهرنشینی عوامل گوناگونی دخالت دارند که یکی از آنها مهاجرت بی رویه از دیگر مناطق به ویژه از ناحیه روستاها است که این مهاجرتها نیز خود دلایل فراوانی دارند.
این کارشناس فرهنگی معتقد است اگر مناطق حاشیه نشین شهری رها شود و هیچگونه نظارتی بر روند شکل گیری آنها که متاسفانه امروزه نیز رو به افزایش است، انجام نگیرد در آینده نمی توان آنگونه که باید مسائل مربوط به این مناطق را بررسی کرد.
تشکیل جامعه کوچک و متفاوت در حاشیه بروجرد
دلیران می گوید: یکی از دغدغه های جدی مسئولان که می بایست در اولویت کاری قرار بگیرد بررسی مناطق حاشیه نشین و رسیدگی به مشکلات آنها است زیرا شاهد بروز آسیب های اجتماعی مختلفی در اینگونه مناطق بوده و هستیم.
وی می افزاید: پدیده حاشیه نشینی معضلی است که ناخواسته در اطراف شهرها شکل گرفته است و امروزه چاره ای جز پذیرش صورت مسئله و چاره اندیشی در این زمینه نیست و مدیران و دست اندرکاران باید برای ساماندهی این مناطق نهایت تلاش را داشته باشند.
وی فقر فرهنگی، بهداشتی، اجتماعی و ... را از عمده ترین مشکلات مناطق حاشیه نشین دانسته و امیدوار است با نظارت بیشتر و توجه ویژه مسئولان امر نسبت به کنترل و جلوگیری از توسعه این مناطق اقدام کنند.
این کارشناس فرهنگی ادامه می دهد: در مناطق حاشیه نشین که درصد قابل توجهی از جمعیت شهری را در بر می گیرد با جامعه ای متفاوت از مناطق مرکزی شهری مواجه می شویم که برنامه ریزان و متولیان باید انجام امور فرهنگی و پیشگیری از بروز آسب های اجتماعی در این مناطق را در اولویت قرار دهند.
وی شناسایی و دسته بندی اقشار مختلف در مناطق حاشیه نشین، برآورد سطح سواد خانواده ها، بررسی سطح درآمد خانوارها، ارزیابی سطح توقعات و خواسته های مردم این مناطق و... را از مهمترین اقدامات می داند که می توان با دستیابی به اطلاعات کافی مشکلات را نیز برطرف کرد.
وی همچنین آموزش رایگان و ارتقاء سطح فرهنگی و سواد اجتماعی خانواده ها را از دیگر اقدامات لازم در راستای جلوگیری از بروز آسیبهای اجتماعی در مناطق حاشیه نشین عنوان می کند.
بروجرد تقسیم بندی می شود/ اولویت بندی بررسی مشکلات
معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری ویژه بروجرد نیز در این رابطه در گفتگو با مهر می گوید: در کمیسیون اجتماعی شهرستان مصوب شده است که بروجرد را به ۱۰ منطقه تقسیم بندی کنیم تا بهتر بتوانیم در راستای رفع مشکلات گام برداریم.
احمد گودرزیان ادامه می دهد: در این تقسیم بندی مقرر شده که مناطق بیشتر از نظر فرهنگی مورد ارزیابی قرار بگیرند تا حداقل امکانات مورد نیاز در اختیار مناطق آسیب دیده با درصد بیشتر قرار گیرد.
گودرزیان معتقد است بیشتر آسیب های اجتماعی مانند بزهکاری، مواد مخدر، تکدی گری و ...در مناطق حاشیه نشین شهر اتفاق می افتد و این تقسیم بندی به ارتقای امنیت اجتماعی مناطق حاشیه نشین می انجامد.
وی می افزاید: عدم آشنایی به قوانین اجتماعی، فقر فرهنگی و پایین بودن سواد اجتماعی افراد در اینگونه مناطق مشاهده می شود که مهاجرت و ورود افراد با هویت های نامعلوم نیز مزید بر علت شده است.
ارائه خدمات ویژه به مناطق حاشیه نشین
گودرزیان تاکید می کند: در حال حاضر ساماندهی چند منطقه مشخص از بروجرد را به عنوان پایلوت در دستور کار قرار داده ایم و در کمیسیون اجتماعی ماه آینده به تصویب می رسانیم.
معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری ویژه بروجرد به مشکلات بهداشتی مناطق حاشیه نشین نیز اشاره می کند و می افزاید: متاسفانه در قسمت جنوب شهر بروجرد وجود احشام و دام و رها سازی فضولات حیوانی نیز مشکلی است که رسیدگی و پاکسازی این محله ها از وجود دام در دستور کار قرار گرفته است.
وی بهبود مبلمان شهری، ارائه خدمات آب و برق وگاز، ایجاد مراکز بهداشتی، مذهبی و تفریحی در مناطق حاشیه نشین را جز اقدامات در نظر گرفته شده در قالب طرح منطقه بندی دهگانه شهر عنوان می کند و معتقد است ارائه این خدمات موجب ارتقاء سطح اجتماعی و فرهنگی مردم حاشیه نشین بروجرد می شود.
به هر روی به نظر می رسد آنچه بیش از ساختار کالبدی و فیزیکی حاشیه نشینی شهرها را متاثر کرده وضعیت سطح فرهنگی و اجتماعی خانواده های حاشیه نشین است که در ایجاد آسیب های اجتماعی در این مناطق خود را نشان می دهد، موضوعی که در صورت عدم ساماندهی و توجه جدی می تواند به سایر نقاط شهر به عنوان یک موجود زنده سرایت کرده و این بیماری تبعات جبران ناپذیری در تغییر ساختار اجتماعی و فرهنگی شهر به دنبال داشته باشد.