به گزارش خبرنگار مهر، نظام آموزشی حوزه با وجود تربیت هزاران نخبه و عالم دینی، امروز در مواجهه با پدیده‌های نوظهور و مدرن، وارد چالشهای جدیدی شده است.
از یک سو عده‌ای معتقدند که منشا افول تحصیلی طلاب علوم دینی را می‌توان در کمرنگ شدن سنت‌های اصیل و کارآمد حوزه همچون پیش مطالعه، انس بین طلاب و استادان، مباحثه و... یافت. این افراد عمدتا از استادان شاخص حوزه‌های علمیه هستند که بارها نسبت به کمرنگ شدن این سنت‌ها در حوزه هشدار داده‌اند.
عده‌ای دیگر معتقدند که پیشرفت علوم و پیدایش مسائل جدید ایجاب می‌کند که طلاب علوم دینی همپای سایر نظام‌های آموزشی، راه مدرنیته را در پیش بگیرند.
اما به نظر می‌رسد تفکر بیشتر نخبگان حوزوی به در هم آمیختن سنت و مدرنیته باشد؛ روشی که ضمن حفظ سنت‌های اصیل حوزه، طلاب علوم دینی را به تبحر در پاسخگویی به مسائل روز و بکارگیری از تجهیزات مدرن رهنمون می‌کند.
آیت‌الله محسن فقیهی - عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار مهر معتقد است که نظام‌مند بودن حوزه دارای ویژگی‌هایی است که می‌تواند باعث تقویت حوزه و پیشبرد علم و تقوا میان طلاب علوم دینی شود.
آزادی طلاب در انتخاب استاد باید حفظ شود
وی تاکید کرد: این نظام آموزشی باید به گونه‌ای باشد که در عین اینکه درس‌ها و بحثها با نظم خاصی پیش می‌رود، آزادی طلاب علوم دینی حفظ شود.
این استاد حوزه در بیان تفاوت نظام آموزشی حوزه و دانشگاه، افزود: نظام آموزشی دانشگاه از نظم خاصی برخوردار است ولی دانشجویان در انتخاب استاد و دروس آزادی ندارند.
آیت‌الله فقیهی گفت: در نظام آموزشی دانشگاه، ساعت‌های درس و استاد مشخص است ولی در حوزه، اصل شرکت‌کردن در دروس لازم است. اینکه طلاب علوم دینی در چه ساعتی، چه درسی و کلاس کدام استادی شرکت کنند باید به اختیار طلبه باشد. یعنی طلبه‌ای که بخواهد درس بخواند این آزادی را باید داشته باشد که اگر بیان یا درس استادی را نمی‌پسندد استاد دیگری را انتخاب کند.
عضو جامعه مدرسین اظهار کرد که نظام حوزه با مسئله علم و اخلاق توام است و استاد هم باید جنبه علمی خوب داشته باشد و هم از بعد تقوایی قوی بهره‌مند باشد، بنابراین تفاوت شاگردان علوم دینی با شاگردان دیگر نظام‌های آموزشی این است که طلاب باید استادی را پیدا کنند که از نظر علمی و اخلاقی مورد اطمینانش باشد که بتوانند به او اعتقاد داشته باشند.
آیت‌الله فقیهی آزادی در انتخاب استاد را برای سطوح پایین حوزه، مهم دانست و افزود: این آزادی را باید در حوزه‌های علمیه حفظ کنیم که شاگردان امام صادق(ع) که سربازان امام زمان(عج) هستند بتوانند استاد خودشان را آن طور که می‌پسندند انتخاب کنند.
به گفته این استاد حوزه، آزادی در انتخاب استاد در برخی سطوح حوزه از جمله در پایه‌های اول و دوم تا رسائل و مکاسب وجود ندارد، یعنی طلبه‌ها در مدارسی شرکت می‌کنند که استادان حوزه انتخاب شده و در ساعت معینی درس می‌دهند و طلبه‌ها باید در این درس شرکت کنند.
وی با بیان اینکه این رویه تشکیل دروس در سطوح پایین از نقاط قوت نیست، اظهار کرد: نقطه قوت این است که طلبه‌های علوم دینی در انتخاب استاد و درس آزاد باشند.
آیت‌الله فقیهی گفت: این آزادی در سطوح بالا (رسائل، مکاسب و کفایه) وجود دارد و طلبه‌ها می‌توانند استادی که بیان و علم و تقوایش را می‌پسندند انتخاب کنند.
این عضو جامعه مدرسین حضور و غیاب در دروس سطوح بالای حوزه را اقدامی مفید دانست و تاکید کرد: اگر این نظم و آزادی در کنار هم باشد، برای طلبه‌های علوم دینی بسیار ارزشمند است.
وی آزادی طلبه‌ها در کنار نظام مند بودن آموزش را مورد تاکید قرار داد و اضافه کرد: باید در سطوح پایین حوزه هم استادانی به طلبه‌ها معرفی شوند و طلبه‌ها آزادانه در این درس‌ها شرکت کنند.
حوزه برای نظم دروس خارج برنامه‌ریزی کند
آیت‌الله فقیهی با بیان اینکه نظم دروس در سطوح خارج کم می‌شود، تاکید کرد: آن طور که باید و شاید کنترل دقیقی بر دروس خارج نمی‌شود. طلبه‌ای که سطوح عالی را خوب خوانده و امتحانات را قبول شده، وقت ترقی علمی و معنوی او به وجود می‌آید ولی در این ایام ممکن است به دلیل ازدواج و سرگرم زندگی شدن، از درس و بحث غافل شود، بنابراین حوزه علمیه و شورای عالی حوزه‌های علمیه باید برنامه‌ای داشته باشد که اینها مقید باشند با نظم خاصی در درس‌ها شرکت کنند.
وی بر لزوم برنامه‌ریزی برای منظم شدن دروس خارج تاکید کرد و افزود: هر چه نظم دروس و آزادی طلبه‌های علوم دینی برای انتخاب استاد و دروس بیشتر شود، می‌توانیم بهتر از وقت و فکر و استعداد طلبه‌ها استفاده کنیم.