مدیر کل دفتر غلات و محصولات اساسی وزارت جهادکشاورزی در گفتگوی مشروح با مهر با بیان اینکه طرح خوداتکایی برنج آماده شده و منتظر تامین اعتبار است تا اجرای آن آغاز شود، اظهارداشت: برنج جزو ۸ طرح اقتصاد مقاومتی است که بناست در برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار گیرد و اعتبار مورد نیاز آن تامین شود.
کاوه خاکسار با بیان اینکه طرح مذکور با تمرکز در استانهای گیلان و مازندران و کاهش تدریجی سطح در سایر استان‌ها اجرا می شود، گفت: این طرح شامل پروژه هایی است که وزارت جهاد براساس آن با ارایه طرح ها و پروژه ها به افزایش تولید کمک کرده و برای اجرای آنها تسهیلات و حمایت های لازم را ارایه می دهد، برای مثال روی بذر مورد نیاز یارانه به کشاورزان پرداخت می کند ضمن اینکه حمایت های یاد شده تنها در دو استان گیلان و مازندران انجام می گیرد.
خاکسار با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی توصیه می کند برنج در استان‌هایی غیر از گیلان و مازندران کشت نشود، اظهارداشت: برنج گیاهی با مصرف آب بالاست که فقط در دو استان نام برده کشت آن توجیه دارد.
وی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی حتی کشاورزان دو استان گیلان و مازندران نیز با مشکل کمبود آب مواجه هستند، ادامه داد: بنابراین مشخص است استان‌هایی مانند خوزستان، فارس و اصفهان چه وضعیتی دارند.
این مقام مسئول افزود: قرار نیست ما به هر قیمتی تولید کنیم و به واسطه آن به محیط زیست لطمه زده و یا آن را از بین ببریم.
خاکسار، مصرف آب در هر هکتار برنج در استانهای شمالی را حدودا بین ۱۰ تا ۱۱ هزار مترمکعب عنوان کرد و گفت: حدود ۲ تا ۳ هزار متر مکعب از این میزان نیاز آبی از راه بارندگی تامین می شود، این در حالی است که هر هکتار برنج در استان‌هایی مانند خوزستان، اصفهان و فارس بین ۲۲ تا ۳۰ هزار هکتار مترمکعب آب مصرف می کند.
وی کارایی مصرف آب در برنج را بسیار پایین عنوان و اضافه کرد: به ازای یک مترمکعب آب در استانهای غیرشمالی حدود ۲۰۰ گرم برنج تولید می شود در حالی که این رقم در دنیا حدود ۵۰۰ گرم است.
خاکسار با بیان اینکه بهتر است در استانهای غیرشمالی الگوی کشت تغییر کند، گفت: کشاورزان باید محصولات دیگری را جایگزین کشت برنج کنند که از جمله این محصولات می توان به ارقام زودرس ذرت، کلزا، آفتابگردان و غیره اشاره کرد.
وی در مورد این موضوع که برخی کشاورزان اعتقاد دارند سودآوری کشت محصولات دیگر برای آنان به اندازه برنج نیست، اظهارداشت: کشت برنج به هر قیمتی معنا ندارد، وقتی آبی برای آبیاری محصول نباشد کشاورز چه کاری می تواند انجام دهد؟ ضمن اینکه وزارت جهادکشاورزی از کشاورزانی که تمایل به تغییر الگوی کشت دارند، در زمینه های مختلف حمایت خواهد کرد.
کاهش ۳۵ درصدی سطح زیرکشت برنج در کشور
این مقام مسئول در وزارت جهادکشاورزی اضافه کرد: با وجودی که اجرای طرح مذکور هنوز آغاز نشده است، کشاورزان استان گلستان و اکثر استانهای غیرشمالی به توصیه وزارت جهادکشاورزی عمل کرده و سطح زیر کشت برنج را کاهش داده‌اند به طوری که تاکنون حداقل بین ۳۰ تا ۳۵ درصد سطح زیر کشت این محصول در استانهای غیر شمالی کشور کاهش یافته است.
خاکسار گفت: علاوه بر توصیه وزارت جهادکشاورزی، کم آبی نیز در این موضوع نقش داشته است وقتی کشاورز می‌بیند آبی برای آبیاری ندارد و از کشت برنج هم حمایتی نمی شود، اقدام به کشت آن نمی‌کند.
خاکسار با بیان اینکه در طرح خوداتکایی برنج کاهش سطح زیر کشت پیش بینی شده است، اظهارداشت: ما در این طرح پروژه هایی داریم که سبب افزایش عملکرد در واحد سطح می‌شوند.
این مقام مسئول در مورد میزان تولید در گفت: کشت نشاء در استان گیلان به تازگی پایان یافته ودر استان مازندران نیز حدود ۹۸ درصد کشت انجام گرفته است، بنابراین در حال حاضر نمی توان در مورد میزان تولید اظهار نظر کرد، ضمن اینکه در روزهای آینده و با بررسی مزارع احتمالا بشود این موضوع را پیش بینی کرد.
خاکسار ادامه داد: اگر براساس سالیان گذشته بخواهیم اظهارنظر کنیم تولید حدود یک میلیون و ۷۰۰ تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن خواهد بود اما اگر شرایط آب وهوایی مناسب تری داشته باشیم عملکرد هم بیشتر خواهد بود.
واردات برنج باید مدیریت شود
وی در مورد تصمیم گیری برای میزان واردات برنج به کشور گفت: برای تصمیم گیری در این زمینه باید میزان دقیق برنج موجود در کشور استعلام، آمار و اطلاعات از نقاط مختلف اخذ و براساس آنها میزان نیاز به واردات مشخص شود.
خاکسار با تاکید بر اینکه واردات برنج به کشور باید مدیریت شود، تصریح کرد: مسئله مهم در واردات این محصول این است که در زمان برداشت برنج، یا نباید واردات انجام شود و یا اگر انجام می‌شود نباید اجازه توزیع پیدا کند، چراکه تولید داخل و کشاورزان کشور تحت هیچ شرایطی نباید لطمه ای ببینند.
وی اظهارداشت: با توجه به مازاد برنجی که قبلا وارد شده فعلا نیاز به واردات جدید نداریم و وزارت جهادکشاورزی از سال گذشته تاکنون اجازه ثبت سفارش جدید نداده است.
این مقام مسئول در زمینه گرانی قیمت برنج های داخلی نسبت به انواع خارجی آنها در بازار اظهارداشت: کیفیت برنج‌های ایرانی، طعم و عطر آنها قابل مقایسه با برنج‌های خارجی نیست، ضمن اینکه قیمت تمام شده تولید برنج ایرانی بسیار زیاد است.
خاکسار افزود: در طرح خوداتکایی برنج ما در نظر داریم هزینه کشاورزان را کاهش دهیم و یکی از راه‌هایی که می‌شود این کار را انجام داد، استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند استفاده از ارقام جدید و مکانیزه کردن کشاورزی است.
وی ادامه داد: باید افزایش عملکرد در واحد سطح اتفاق بیفتد و درآمد کشاورزان بالا برود که این در کنار کاهش هزینه های تولید کشت را برای آنان اقتصادی می کند.
خاکسار اضافه کرد: با توجه به امر تحقیقات کاربردی و انتقال یافته ها به مزارع کشاورزان ما قادر خواهیم بود با افزایش تولید، قیمت برنج را در سطح معینی نگه داریم تا افزایش نیابد، در غیر این صورت تورمی که در کشور وجود دارد بر روی قیمت این محصول نیز تاثیرگذار خواهد بود.
وی، متوسط قیمت برنج در کشور را ۷۸۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: ما هر هفته قیمت این محصول را در استانهای مختلف رصد می کنیم.
خاکسار به پرسشی مبنی بر اینکه اقدامات مذکور قیمت برنج را چقدر کاهش می دهد؟ پاسخ داد: این موضوع بستگی به افزایش عملکرد دارد، هرچه عملکرد بالاتر برود تولید و درآمد کشاورزان نیز به تناسب آن بالاتر می رود.
مصرف سرانه برنج در کشور ۳۸ کیلوگرم است
وی با بیان اینکه با اجرای طرح خوداتکایی برنج، ضریب خوداتکایی کشور حدود ۷۰ درصد خواهد بود، گفت: با اجرای این طرح، میزان تولید برنج در کشور تا افق ۱۴۰۴ به حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن می رسد، این در حالی است که سطح زیر کشت این محصول نیز ۱۲۰ هزار هکتار کاهش پیدا می کند.
این مقام مسئول در وزارت جهادکشاورزی در مورد میزان مصرف سرانه برنج در کشور نیز گفت: محاسبات و بررسی های انجام شده نشان می‌دهد که میزان مصرف سرانه ۳۸کیلوگرم است.
خاکسار، لزوم اصلاح الگوی مصرف برنج در کشور را مورد تاکید قرار داد و گفت: ما باید مصرف برنج را بهینه کنیم و این کار نیازمند توصیه های لازم از طرف کارشناسان تغذیه در وزارت بهداشت است، ما باید در الگوی مصرف برنج تغییراتی ایجاد کنیم.
وی با بیان اینکه مصرف برنج در کشور باید بهینه باشد، اضافه کرد: در کشور ما به ویژه در اماکن عمومی از جمله رستوران‌ها دور ریز برنج بسیار زیاد است و مصرف آن مدیریت نمی شود.
خاکسار افزود: به هرحال اگر به اندازه نیاز کشور تولید انجام نشود، وزارت جهادکشاورزی به عنوان متولی تولید و تنظیم بازار محصولات مجبور به تامین نیاز از جای دیگری است، چراکه برنج باید به اندازه کافی و با قیمت مناسب در دسترس همگان باشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر وزارتخانه باید هوای تولیدکنندگان را هم داشته باشد، چراکه اگر آنان ضرر کنند از چند نظر خطرناک است؛ اول اینکه اگر تولیدکننده ضرر کند، تولید را رها می‌کند. از طرفی هم اراضی شالیزاری شمال مستعد تغییر کاربری هستند. اگر کشاورزی چند سال پیاپی زیان کند تولید را رها می کند و زمین کشاورزی او تبدیل به ویلا می‌شود که این خطرناک ترین اتفاق برای کشور است.
خاکسار در مورد انتقادات مطرح شده از سوی برخی مسئولان و کارشناسان مبنی بر اینکه اجرای قانون انتزاع اقدامی ناصحیح بوده و وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید نباید وظیفه واردات را هم عهده دار باشد، تصریح کرد: ما در تولید یک میزان حداکثر داریم. به عنوان مثال، زمانی که ظرفیت تولید محصولی در کشور ۱۰۰ واحد است، نباید انتظار تولید ۱۰۰۰ واحد را داشت، بنابراین انتظارها باید واقعی باشد.
وی ادامه داد: به اعتقاد بنده اجرای این قانون اقدام صحیحی بوده است، چرا که یک دستگاه باید این مسئولیت را بر عهده می گرفت و شرایط فعلی منطقی تر و سامان یافته تر است؛ هرچند این کار برای وزارت جهاد بسیار مشکل است، چون همزمان باید نیاز تولیدکننده و مصرف کننده را در نظر بگیرد و بین آنها تعادل ایجاد کند.