خبرگزاری مهر- گروه جامعه: دادپزشک... نامی که برای نخستین بار حدود ۴ سال قبل رسانه ای شد. طرحی که در آن قوه قضائیه از طریق سازمان پزشکی قانونی کشور ملزم به اجرای آن شد و پزشکی قانونی طی تفاهم نامه ای با وزارت بهداشت آن را اجرایی کرد. در توضیح ساده تر این طرح باید گفت: وقتی فردی در بیمارستان یا مکان دیگری فوت می کند اگر این فوت طبیعی باشد مانند سکته قلبی یا مغزی، کانسر روده یا معده و غیره ... با تائید پزشک معالج گواهی مرگ و گواهی دفن صادر می شود اما اگر مرگ مشکوک باشد یعنی اینکه پزشک معالج در دسترس نبوده و یا پزشک معالج نداشته باشد و یا بر اثر حادثه یا جرمی فرد فوت شد باید جسد با نامه نیروی انتظامی و دستور قاضی به پزشکی قانونی ارجاع شود تا مورد کالبد شکافی قرار گیرد. این روند پرونده موجب طولانی شدن صدور گواهی مرگ و جواز دفن شده و برای خانواده متوفی مشکلاتی را بهمراه داشت. حالا با استقرار دادپزشک در بیمارستانهای مرجع در استانها و همچنین بهشت زهرای تهران دیگر نیاز به نامه نگاری یا ارجاع جسد به پزشکی قانونی نیست و موارد را دادپزشک مستقر در بهشت زهرای تهران بررسی و در موارد فوت طبیعی جواز دفن صادر می کند و موارد فوت غیر طبیعی به پزشکی قانونی ارجاع می شود.
سال ۱۳۹۰ طرح دادپزشک در پزشکی قانونی جدی شد
دکتر علی بخشی که در کارنامه کاری خود مدیرکل حوزه ریاست و روابط عمومی پزشکی قانونی کشور، مدیراجرایی پزشکی قانونی تهران را دارد و هم اکنون بعنوان مجری اجرای طرح دادپزشک در کشور مشغول خدمت است در گفتگو با خبرنگار مهر به برخی ابهامات و سوالات پاسخ داد. وی درپاسخ به اینکه چه فردی مبتکر اجرای طرح دادپزشک در کشور بود گفت: فرد خاصی در میان نیست و تمامی مدیران سازمان در این امر نقش داشتند اما نخستین بار سال ۱۳۹۰ بود که این طرح جدی شد البته نمونه های اجرای این طرح هم در خارج از کشور مانند آمریکا اجرا شده است.
دادپزشک نخستین نام پزشکی قانونی کشور بوده است
دکتر علی بخشی در مورد اینکه این نام از کجا اقتباس شده است گفت: دادپزشک نخستین نام پزشکی قانونی است. یعنی ۹۰ سال قبل به پزشکی قانونی دادپزشک می گفتند آن هم به این جهت بود که پزشکان هم کار پزشکی می کردند و هم به نوعی نقش حکمیت داشتند برای همین دادپزشک می گفتند.
فعالیت ۳۰۰ دادپزشک در کشور
در میان گفته های مدیر اجرایی طرح دادپزشک در کشور عنوان شد که وزارت بهداشت در اوایل با اجرای این طرح مشکلاتی داشت اما خصوصیات و ویژگی های اجرای این طرح اعم از طبقه بندی اجساد بر اثر مرگ های مشکوک و برخی اطلاعات خاص موجب شد تا رغبت بیشتری برای اجرای طرح از خود نشان دهد. ناگفته نماند که تا قبل از اجرای این طرح پزشکان اطلاعات کاملی از نحوه صدور جواز دفن نداشتند اما برگزاری کارگاه ها و آموزش های تکمیلی موجب شد تا هم اکنون ۳۰۰ پزشک در کشور نشان دادپزشک را کسب کنند.
چه پزشکانی می توانند دادپزشک شوند؟
از دکتر علی بخشی در مورد اینکه آیا هر پزشکی می تواند دادپزشک شود سوال کردیم که پاسخ داد: تنها پزشکانی می توانند دادپزشک باشند که در استخدام وزارت بهداشت یا پزشکی قانونی هستند که شامل متخصصین پزشکی قانونی داخل و خارج از سازمان، کارشناسان و پزشکان قانونی سازمان و پزشکانی که دوره آموزشی طرح را گذرانده اند هم می شود.
مدیر اجرایی طرح دادپزشک در پاسخ به اینکه اگر در بیمارستانی فردی فوت کرد و پزشک معالج نتوانست علت مرگ را تشخیص دهد تکلیف چیست گفت: اگر مرگي در یک مرکز درمانی به صورت طبيعي رخ دهد و مشکلي در جهت تعيين علت فوت وجود نداشته باشد، پزشک معالج مکلف است جواز دفن را صادر کند. پس از تماس، دادپزشکان کشيک با ارايه مشاوره به پزشکان مراکز درماني، آن ها را راهنمايي مي کنند تا جواز دفن را خودشان صادر کنند البته این تماس تلفنی با فرم های خاصی همراه است که باید تکمیل شود.
اگر پزشکان بيمارستان ها و ديگر مراکز درماني در اين مشاوره تلفني به نتيجه نرسند، متخصصان و کارشناسان دادپزشک براي همکاري با اين مراکز اقدام به معاينه جسد مي کنند تا در صورت فوت طبيعي از ارجاع بي مورد اجساد به پزشکي قانوني جلوگيري و نسبت به صدور جواز دفن اقدام و در غير اين صورت اجساد به پزشکي قانوني ارجاع شوند.
وی در پاسخ به اینکه چرا دادپزشک تمامی اجساد در تهران را معاینه نمی کند گفت: در تهران تنها ۴۰ پزشک داریم در حالی که روزانه حدود ۲۰۰ فوتی در تهران ثبت می شوند و امکان معاینه تمام اجساد وجود ندارد برای همین پزشکان از مشاوره دادپزشکان استفاده می کنند.
دادپزشک ۱۲۰ هزار تومان/ صدور روزانه ۷ گواهی دفن در تهران
دکتر علی بخشی در پاسخ به اینکه آیا شهروندان می توانند در صورت فوت عزیزانشان برای گواهی مرگ و جواز دفن از دادپزشک درخواست معاینه کنند گفت: امکانش هست و باید به وسیله شماره تماس ۷۷۵۳۷۵۳۰ درخواست کنند. البته هزینه دادپزشک برای بیمارستانها و مراکز درمانی ۱۲۰ هزار تومان است.
وی اظهار داشت: در حال حاضر آمار موارد صدور جواز دفن توسط دادپزشک در تهران حدود هفت تا ده مورد در روز است.
دادپزشک حق کالبد شکافی ندارد
این مقام مسئول در مورد اینکه آیا دادپزشکان کالبد شکافی هم می کنند گفت: دادپزشک تن پیمایی می کند اما کالبد شکافی نمی تواند انجام دهد و برای این کار اول باید مرگ مشکوک باشد و با حکم قاضی باید جسد به مراکز پزشکی قانونی برای کالبد شکافی منتقل شود.
بررسی روزانه ۷ مورد مرگ مشکوک در تهران
دکتر علی بخشی با بیان اینکه روزانه با اجرای این طرح از انتقال ۷ مورد جسد به مراکز پزشکی قانونی جلوگیری می کنیم گفت: پیش از این تنها بهشت زهرای تهران گواهی فوت صادر می کرد و مرگ های مشکوک به پزشکی قانونی ارجاع می شد اما امروز گواهی دفن هم صادر می شود. این در حالی است که ۵۰ درصد مرگ های مشکوک که از طرف پزشکی قانونی ارجاع می شد مرگ طبیعی بودند.
صدور جواز دفن برای ۸۷۰۰ جسد در سال گذشته
به گزارش خبرنگار مهر، با اجراي طرح دادپزشك كه از ارديبهشت ماه سال گذشته در كشور آغاز شد، از بخش قابل توجهي از ارجاعات بي مورد به تالارهاي تشريح جلوگيري شده است به نحوي كه در سال گذشته هشت هزار و ۶۹۹ جسد توسط دادپزشك معاينه و براي آن‌ها جواز دفن صادر شد.
همچنین در حال حاضر بيش از ۳۰ مركز دادپزشك در ۲۵ استان كشور در حال خدمت رساني به مردم هستند كه به زودي تعداد آن‌ها افزايش يافته و در تمام استانها فعال خواهند شد. در تمامي استان‌هايي كه طرح دادپزشك در آن‌ها به اجرا درآمده است، حداقل يك مركز در سطح استان به تقاضاهاي موجود پاسخ مي دهد اما در برخي استان ها نظير استان تهران يا خوزستان و... مراکز دادپزشک متعدد در ساير شهرستان ها نيز فعال هستند.
استان هاي تهران و فارس و البرز بيشترين حجم معاينات در سال گذشته
به گزارش خبرنگار مهر؛ اولين استاني كه طرح دادپزشك در آن به اجرا درآمد استان تهران و مشخصاً شهر تهران بود. در اين شهر دادپزشك به طور رسمي از ارديبهشت سال ۱۳۹۳ كار خود را آغاز و اقدام به صدور جواز دفن در مرگ‌هاي طبيعي كرد. پس از آن و از تير ماه سال گذشته دادپزشك در شهرقدس، شهريار و ورامين نيز فعال شد. بر اساس آمارهاي موجود در سال گذشته در استان تهران يك هزار و ۹۶۵ جسد توسط دادپزشك معاينه و جواز دفن براي آن‌ها صادر شده است. از اين تعداد يك هزار و ۵۳۵ جسد مربوط به شهر تهران، ۲۴۴ جسد مربوط به شهرستان ورامين، ۱۴۰ جسد مربوط به شهريار و ۴۶ جسد مربوط به شهر قدس بوده است.
در اين مدت براي تمامي اجسادي كه توسط دادپزشك در استان تهران معاينه شدند، جواز دفن صادر شده و تنها ۵۷ جسد پس از معاينه اوليه توسط دادپزشك به علت ضرورت پس از اخذ دستور قضائي به مراكز پزشكي قانوني ارجاع شده است.
در سال گذشته هم پس از استان تهران بيشترين حجم معاينات دادپزشك در استان فارس به ثبت رسيده است که در اين مدت يك هزار و ۶۴۳ جسد توسط دادپزشك در استان فارس معاينه و براي آن‌ها جواز دفن صادر شده است. طرح دادپزشك از مهر ماه سال گذشته در اين استان به اجرا درآمد و در اين مدت توانست حجم قابل توجهي از ارجاعات به تالارهاي تشريح استان را كاهش دهد.
* گفتگو از سید هادی کسایی زاده