به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این نشست ها که در دوبخش برگزار شد مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس ادبیات فارسی را آکنده از مَثَل، اصطلاحات و کنایاتی دانست که گاهی از فرهنگ مردم برگرفته شده است.
بهزاد مریدی با بیان اینکه عباراتی در نثر یا مصراعی در شعر ورد زبان مردم گشته است، بیان کرد: امروز از حافظ و کلام نغز وی، از اندیشه بلندش و از تعابیر بی مانندش سخنها می رود که به یقین جان افزاست.
حافظ به نیکویی از زبان مردم وام گرفته است/دریای عشق مرید به مراد، نمایانتر شود
وی سخن را بر بیتهایی استوار گرداند و گفت: حافظ به نیکویی از زبان مردم وام گرفته و در قالب بیتی زیبا آورده است، یا بیتی و مصراعی است از حافظ که مردم به نیکویی بر زبان می رانند.
مریدی افزود: در هم پیچیدگی شعر حافظ با فرهنگ مردم در بسیاری از غزل های دیوان او به روشنی آشکار است.
مدیرکل ارشاد فارس در ادامه با بیان اینکه تا امروز چنان که باید در این مقوله تحقیق عمیق رخ نداده، گفت: جز پژوهش هایی مختصر اهتمامی نشده است. این امر چنان حائز اهمیت و درخور است که نه همت فردی، که برنامه ریزی گروهی می طلبد.
وی تاکید کرد: باید در راستای توسعه چنین پژوهش هایی، تمامی آثار کهن را واکاوی عالمانه کرد و آثاری را آفرید تا دلیل نشستن شعرهای نغز حافظ بر حافظه مردم حافظ دوست بیش از پیش نمایان و این دریای عشق مرید به مراد، نمایانتر شود.
در این همایش، دکتر منیژه عبدالهی به ارائه گزارشی از نشست های علمی یادروز حافظ پرداخت و گفت: خوشبختانه در یکسال گذشته تلاش های جدی در موضوع حافظ روی داده است که برگزاری دهه فرهنگ مشتی نمونه خروار است.
در پیوند با حافظ پژوهی مقاله های فراوانی ارائه شد/چاپ ۲۵ عنوان کتاب در زمینه حافظ شناسی
دبیر نشست های علمی یادروز حافظ این رخداد و برنامه های پیوند یافته با این شاعر بلندمرتبه را مسرت بخش عنوان کرد و گفت: امسال در پیوند با حافظ پژوهی مقاله های فراوانی ارائه شده است.
وی به چاپ آثاری در باب حافظ اشاره کرد و گفت: چاپ ۲۵ عنوان کتاب در زمینه حافظ شناسی موید این موضوع است که پانزده عنوان آن چاپ نخست و ۱۰ عنوان نیز چاپ مجدد است.
عبدالهی از چاپ دوباره هشت عنوان کتاب در حوزه واژگان حافظ خبر داد و گفت: در حوزه بررسی های تطبیقی دوازده عنوان کتاب چاپ شده و ناشران شهرستانی نیز در حوزه آثار تحقیقی در باب حافظ حضوری پررنگ داشته اند.
در ادامه نیز بخش نخست نشست های علمی یادروز حافظ آغاز شد که محمدرضا خالصی در این نشست با موضوع «سمیولوژی عشق در اندیشه علاج و حافظ» گفت: ارجمندترین سخن صوفیان سخن عشق است و آنها بزرگترین مبلغان عشق اند.
این استاد دانشگاه، بیان کرد: آنچه حافظ به عنوان عشق ارایه می کند مدیون عشق حلاجی است.
بسیاری از محققین حضور عشق در تصوف را منزلگه آثار و اشعار حافظ دانسته و بر آبشخور این شاعر از اندیشه های حلاج تاکید می ورزند.
واکاوی کرانمندی و بیکرانگی انسان در نگاه حافظ / صفحه نخست زیست انسان در زمین گناه است
در ادامه نشست تخصصی نخست برنامه های دهه فرهنگ به مناسبت یادروز حافظ، دکتر جواد اعتمادی گلریز به موضوع «کرانمندی و بیکرانگی انسان در نگاه حافظ» سخن به میان آورد و گفت: سخن درباره انسان شناسی حافظ در این نگاه برپایه آموزه های اخلاقی و معنوی او بنا می شود.
وی با تاکید بر شواهد شعری اندر شعر حافظ، گفت: انسان موجوی نسبی ساکن زمین است که خطا و گناه جزو جدایی ناپدیر زندگی اوست.
اعتمادی گلریز با تاکید بر اینکه داستان آدم در دیوان حافظ فراوان است و این مهم در انسان شناسی حافظ مشهود، عنوان کرد: صفحه نخست زیست انسان در زمین گناه است و حافظ بر این نکته تاکید دارد که انسان بر روی زمین همواره گناه می کند و این اندیشه که چرا از حافظ انتظار دارید عاری از خطا و گناه باشد.
این حافظ شناس ادامه داد: آدمی موجودی نیست که خطا نکند و تظاهر کرده و خطاپوشی می کند و در خفا گناه می کند. لذا در ترکیب مفهوم پیرمغان نیز این می گنجد. از این رو، ابیات حافظ نیز در این باب فراوان است. به نحوی که حافظ به سهو و خطا اعتبار بخشیده و آدمی در آثار او موجودی نیست که عاری از سهو وخطا باشد.
اعتمادی گلریز هرگونه تلاشی برای اینکه آدمی تبدیل به فرشته شود و زمین را به بهشت تبدیل کند در آثار حافظ محکوم به شکست دانست و گفت: اگر بتوان نگاه حافظ به انسان بر مبنای محق بودن او در خطا کردن عنوان کرد، نیکویی آموزه های خلاقی حافظ را متجلی می سازد. این درحالیست که اجتناب از داوری و پرهیز از قضاوت کردن از ویژگی ها و زیباترین آموزه های اخلاقی حافظ است.
در اندیشه حافظ هرچه زاهد عیبجوست، پیرمغان عیب پوش است/آگاهی از من های حافظ خودآگاهی از مهارتهای ده گانه زندگی است
وی تصریح کرد: جاهایی که حافظ از این نگاه زاهد بر خود می نالد بر مبنای نگاهی قضاوت مدارانه بر انسان است که زاهد دارد. در نظام اخلاقی حافظ هرکسی راه باش است و از نگاه خطانگر پرهیز می شود. عیب جویی از درویش و زاهد در ابیات حافظ فراوان است. از این رو، هرچه زاهد عیبجوست، پیرمغان عیب پوش است.
اعتمادی گلریز پذیرش مدارا توسط حافظ را برشمرد و گفت: رواداری از مکررات حافظ است و عطر این رواداری در سراسر دیوان او دیده می شود. بدین نحو اگرخطابخشی و جرم پوشی در اخلاقیات جامعه ما مغفول مانده است بدین خاطر است که به دور از تساهل و مداراست.
این حافظ پژوه در بخش دوم سخن خود، گفت: سویه دوم به آنسوی سکه حافظ می پردازد. حافظ با اطمیان تجربه معنوی داشته است به این معنا که او آموزه های معنوی خود را بر مبنای اینکه انسانی موجودی است بیکران بنا می نهد. زیرا که حافظ گوهری از صدف کون و مکان بیرون آید و در سینه خود جام جم دارد.
وی انسان حافظ را بیکران عنوان کرد و افزود: در اندیشه حافظ انسان از آنچه می پندارد بی کران تر است. در فراسوی این تناقض ظاهری یک پیام معرفت آفرین است که برای هرکسی در هر دوره ای روشنایی فراوان می تواند در پی داشته باشد. درپایان سخن نیز باید اشاره کرد، انسان کران مند بیکران متناقض است.
در ادامه این نشست دکتر مریم پرهیزگاری در مقاله ای مشترک با دکتر عباس عاشوری نژاد در باب «از رند تا پیرمغان» به بررسی من واقعی و من آرمانی حافظ پرداخت و گفت: آگاهی از من های حافظ خودآگاهی از مهارتهای ده گانه زندگی است.
وی بیان کرد: مهمترین عناوین این مهارت ها بر مبنای آنچه سازمان بهداست جهانی تدوین کرده است باید مورد کنکاش قرار گیرد.
پرهیزگاری به نقش روانشناسی در آثار حافظ اشاره کرد و گفت: حافظ از گشتالت درمانی به خواگاهی رسیده است.
وی به وجوه مثبت و منفی وجودی در پیشگاه حافظ پرداخت و گفت: در مقابل مشکلات، انسان های حافظ مقاوم هستند. لذا، در زندگی داشتن هدف از ویژگی های حافظ است.
پرهیزگاری با تاکید بر اینکه معمولا تلاش شده برای شخصیت های حافظ معادل بیرونی یافته شود، در این راستا در اندیشه حافظ به رند و پیرمغان می رسیم.
رند می تواند خود حافظ باشد/ برای رند پنجاه ویژگی برشمرده شده است
این حافظ شناس به شواهدی نیز اشاره کرد و گفت: رند می تواند خود حافظ باشد. زیرا، حافظ رند را به خوبی می شناسد و برای رند پنجاه ویژگی برشمرده شده است.
پرهیزگاری با تاکید بر اینکه محققان معتقدند منظور حافظ از رند خود اوست، ادامه داد: پیرمغان را نیز می توان خود واقعی حافظ دانست.زیرا تلاش کرده به آن برسد. در حالیکه این معادل تاریخی و وجود بیرونی ندارد. چراکه حافظ ۲۵ بار از واژه پیرمغان استفاده کرده و حضوری پررنگ در دیوان او دارد.
وی تاکید کرد: از بین غزلهای حافظ به غزلهایی بر می خوریم که از یک سیر آفاقی به سیر انفسی رهنمون شده است. پیرمغان آگاهی و بصیرتی است که در خود انسان وجود دارد یا به گفته روانشناسان خود آرمانی اوست.
در نشست دوم همایش تخصصی یادروز حافظ که با حضور محققان و حافظ پژوهان ۲۰مهرماه برگزار شد، نکوداشت مقام علمی و فرهنگی استاد پرویز خائفی برگزار شد.
همچنین در ادامه نشست دوم یادروز حافظ دکتر نصراله امامی در باب «عاطفه اندوه در شعر حافظ» سخنرانی کرد.
در ادامه نیز دکتر رشید کاکاوند با موضوع «سرمستی و خشم» به حکایت ستایش عشق و مقابله با سرزنش در غزلهای حافظ پرداخت.
در نشست های علمی یادروز حافظ که با هدایت منصور اوجی، نصراله امامی و منیژه عبدالهی برگزار شد، دفتر هجدهم حافظ پژوهی نیز منتشر شد که در این دفتر مقالات و یادداشت هایی از محمود عابدی، محمدیوسف نیری، ابراهیم قیصری، منصور پایمرد، بهادر باقری، خدیجه حاجیان، علی رجایی، مجید بهره ور، ماندانا فیروزآبادی، سید محمود سجادی و فرشید سادات شریفی قرار گرفته است.
خبرنگار:محمدحسین نیکوپور