به گزارش خبرنگار مهر، دو کتاب «راهنمای ژانر» نوشته یحیی نطنزی و «دراماتورژی فیلم» نوشته شاهپور شهبازی به تازگی توسط نشر چشمه منتشر و راهی بازار نشر شده اند.
کتاب «راهنمای ژانر» معرفی و بررسی ۱۰ گونه سینمایی را شامل می‌شود و مطالبش پیش از این در مجله سینمایی «۲۴» به چاپ رسیده است.
حسین معززی نیا در مقدمه‌ای که برای این کتاب نوشته، به این مساله اشاره کرده و می‌گوید:
«زمانی که در دی ماه سال ۱۳۸۸ انتشار ماه نامه ۲۴ را آغاز کردیم، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های‌مان کمک به برطرف شدن نقص‌های موجود در مباحث تئوریک و گردآوری مطالب آموزشی ساده و مفید بود. پرونده‌های گوناگونی در مجله تدارک دیدیم تا مبانی اولیه شناخت سینما را برای جوان‌ها به زبان ساده و روان شرح دهد. در میان همه آن پرونده‌ها، مجموعه راهنمای ژانر _ که در انتهای مجله قرار می‌گرفت _ بیش از همه مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و تقاضای بسیاری برای تداومش وجود داد. ما در این مجموعه، بسته به فیلم‌های مهمی که در سینماهای دنیا اکران می‌شد، چند ژانر اصلی و عمده در تاریخ سینما را مرور کردیم تا بعد از مدتی، دیگر بهانه‌ای برای استمرار این بخش پیدا نکردیم، اما اصرار خوانندگان ادامه داشت و می خواستند مرور ما بر بقیه ژانرها ادامه پیدا کند.»
بعد از یادداشت مولف و مقدمه، فصل های ده گانه کتاب آغاز می شود که به ترتیب عبارتند از: علمی _ خیالی، وحشت، فانتزی، انیمیشن، کمدی، تاریخی، نوآر، جنگی، وسترن، ملودرام.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
«موج سوم سینمای کمدی عمدتا از چهار _ پنج سال پیش شروع شد که روندی رو به انحطاط بود. اگر از برخی موفقیت‌های مقطعی و فردی مانند دایره زنگی صرف نظر کنیم، این دوران را باید دوران بازگشت به فیلمفارسی نامید. چرا که دوباره کمدی‌های سخیف به شکلی انبوه دروانه بازار اکران می‌شد. عمده فیلم‌های کمدی حالا دیگر بر نوعی لودگی استوار بود که از دم دست‌ترین و پیش پا افتاده‌ترین ابزارها برای خنداندن مخاطب بهره می‌برد و در این مسیر حتا گاه با حوزه‌هایی شوخی می شد که به نظر می‌رسد تا قبل از این جزء خطوط قرمز شرعی و مذهبی بود. هجوم ستارگان سریال های نودشبی به فیلم‌های سینمایی نمودی بارز از تاثیرگذاری ساختارهای نازل تلویزیونی در آثار سینمایی به شمار می‌آمد. حالا دیگر به جای کودکانه‌ها و اجتماعیات و سیاسیات و حتا موقعیت‌های خانوادگی، با باد معده و استفراغ و اشارات صریح به اسافل و اعضا و کارکردهای شان و دشنام‌های چارواداری و قر کمر و جک‌های اس ام اسی و ... قرار بود تماشاگر بخندد و اوج این روند در اخراجی‌های یک و دو بود و طرفه آن که فیلم مورد حمایت گسترده محافل رسمی نیز واقع شد...»
این کتاب با ۳۳۹ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۲۵۰ هزار ریال منتشر شده است.
دیگر کتاب سینمایی که نشر چشمه به تازگی منتشر کرده، «دراماتورژی فیلم» نوشته شاهپور شهبازی است. دراماتورژی را شناخت علمِ (تکنیک) درام تعریف کرده‌اند و دراماتورژ فردی است که عالمِ بر تکنیک (علم) درام است؛ درست مانند پزشکی که بر علم پزشکی اشراف دارد. مشکل از همین پاسخ کوتاه آغاز می‌شود، زیرا این پاسخ، پرسش‌های دیگری را ایجاد می کند: چه سنخیتی بین علم و درام وجود دارد؟ آیا اساسا در عرصه هنر می‌توان از مفهومی به نام علم سخن گفت؟ رابطه بین علم و هنر چیست؟ و ...
این کتاب یک مجموعه مقالات است که هر مقاله مستقل نوشته شده اما به دلیل ارتباط تماتیک چاپ آن‌ها تحت یک عنوان، کلیتی واحد پیدا می‌کنند. تعدادی از این مقالات پیش از این در مجلات سینمایی کشور چاپ شده و برخی از آن‌ها هم برای اولین بار منتشر می‌شوند. در پایان این کتاب، متن مصاحبه‌ای آمده که به گونه ای تخصصی به برخی از مفاهیم تئوری گام به گام و نقد سایر تئوریسن هاکه در جلد دوم کتاب «تئوری های فیلم نامه در سینمای داستانی» آمده‌اند، پرداخته شده است.
بخش های مختلف این کتاب که برخی از آن‌ها اسامی فیلم‌های سینمایی است به این ترتیب است: دراماتورژی چیست و دراماتورژ کیست؟، رازهای پرده جادویی، دوازده سال بردگی، گذشته، چهارشنبه سوری، زندگی پنهان والتر میتی، نجات آقای بنکس، متروپل، رد کارپت، رودخانه میستیک، ماد، سگ را بجنبان، کلاس (در میان دیوارها)، آگوست: اوسیج کانتی، تعریف و کارکرد پیش داستان در فیلم نامه داستانی، مصاحبه با هفته نامه سینمایی صبا.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
چارلی چاپلین در اکثر فیلم‌هایش یک موقعیت ثابت را به عنوان میزانسن در نظر می‌گیرد: مثلا قفس شیر، یا طناب سیرک، یا رینگ بوکس. «بطن دراماتیک» صحنه، یعنی هدف قهرمان از این میزانسن ثالت را نیز مشخص می‌کند. سپس با توسل به یکی از افکت‌های درام که غالبا متکی‌بر مهندسی اطلاعات عناصر روایی و سبکی است، انواع شوخی‌ها(حل و فصل کمیک) را انجام می‌دهد. چاپلین هربار عنصر جدیدی را وارد میزانسن قبلی می‌کند بدون این که «بطن دراماتیک» صحنه تغییر کند و هربار به شیوه خاص خودش آن را پیچیده‌تر می‌کند. گاهی چاپلین برای این که «حل و فصل کمیک» را تاثیرگذار کند، فواصل صحنه‌های کمیک را با صحنه‌های رمانتیک پر می‌کند. این فواصل به تماشاگر این امکان را می‌دهد، لحظه‌ای نفس عمیق بکشدتا برای انفجار خنده بعدی آماده شود. این یکی از تکنیک‌های بسیار جذاب چاپلین است. چاپلین برای عمق بخشیدن به بطن دراماتیک و گسترش صرفی صحنه از این دو شیوه کاملا متضاد و متفاوت برای خنداندن تماشاگر استفاده می‌کند. شیوه اول کنش و واکنش چارلی و سایر شخصیت ها به تدریج پیچیده تر و موقعیت صحنه خنده دار تر می شود...
این کتاب با ۲۳۹ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۸۰ هزار ریال منتشر شده است.