لقمان خالدی مستندساز با آسیب شناسی وضعیت اکران عمومی مستندها و همچنین شرایط سینمای مستند به خبرنگار مهر گفت: اخیرا وضعیت فیلم های مستند نسبت به قبل بهتر شده است و مستندسازها در تلاش هستند که با مخاطب عام تری ارتباط برقرار کنند. پیش از این مستندسازان بیشتر به دنبال مخاطب خاص بودند ولی حالا مخاطب عام را نیز در نظر می گیرند و این خودش در اکران مستندها و اقبال آنها تاثیرگذار است.
وی ادامه داد: زمانی نقص مستندها در این بود که تنها برای طیف خاصی از مخاطبان ساخته می شد اما اکنون مخاطب عام تری می تواند خواستار و دوستدار چنین فیلم هایی باشد. گروه «هنر و تجربه» هم تلاش کرده با اکران آثار مستند این آثار را به سبد فرهنگی مردم وارد کند.
این مستندساز درباره اکران مستندها به صورت عمومی و حتی در مکان هایی بیشتر از سالن های گروه سینمایی «هنر و تجربه» اظهار کرد: با اکران مستندها، نوعی حق انتخاب برای مردم فراهم شده چراکه سال ها بود که ما مستندسازها فقط می توانستیم در تلویزیون آن هم به بدترین شکل یا در جشنواره ها فیلم مستند خود را ارائه کنیم، اما با اکران مستند در گروه «هنر و تجربه» تماشاچی که علاقه دارد مستند ببیند، می تواند برای دیدن آنچه دلخواه اوست بلیت تهیه کند. البته به نظر من شاید کمی زود باشد که منتظر باشیم تا آمار مخاطب فیلم مستند چند شبه زیاد شود و آمار فروش مستند یک شبه تغییر کند چراکه برای دیدن مستند نیاز به فرهنگسازی وجود دارد.
مستندها فقط از زاویه تلویزیون و آن هم به بدترین شکل ممکن به نمایش در آمده‌اند
خالدی اضافه کرد: توجه مدیران فرهنگی ما سال هاست که به سینمای مستند کمرنگ شده و مستندها فقط از زاویه تلویزیون و آن هم به بدترین شکل ممکن به نمایش در آمده اند. با این شرایط نمی توان انتظار معجزه داشت و شاید مساله اول این است که مدیران ما به این نکته پی ببرند که مستند می تواند در جامعه اثرگذار باشد و در فرهنگسازی در حوزه های مختلف مفید واقع شود.
وی با اشاره به اهمیت مستند عنوان کرد: مستند مثل آینه در برابر جامعه قرار می گیرد و می تواند خوبی ها و بدی ها را با هم نمایش دهد و من فکر می کنم با وجود چنین آینه ای، جامعه هر چه بیشتر می تواند خود را اصلاح و بازسازی کند و به رشد و تکامل بیشتری برسد.
کارگردان مستند «فصل هرس» با اشاره به فراهم کردن فضای گسترده تر برای اکران مستند عنوان کرد: از نظر من اکران فیلم های مستند از طرف گروه سینمایی «هنر و تجربه» اتفاق خوب و فرخنده ای است اما اگر بخواهیم مردم را هر چه بیشتر به سمت دیدن مستند بکشانیم فقط نمی توان از گروه «هنر و تجربه» انتظار داشت مردم را با مستند آشتی بدهد. در این مسیر تمام مدیرهای فرهنگی و ارگان های دولتی هر کدام به سهم خود باید برای ایجاد فرهنگ مستند دیدن تلاش کنند و این اتفاق وقتی امکان دارد که مدیران فرهنگی ما ضرورت دیدن فیلم مستند را هر چه بیشتر بدانند.
تا مستند مساله همه نهادها و گروه ها نباشد فرهنگسازی رخ نمی دهد
وی با مرتبط دانستن همه ارگان ها و نهادها برای ایجاد فرهنگسازی در حوزه توجه به آثار مستند تصریح کرد: بسیاری از مسایل امروز ما با وزارت ارشاد، سازمان سینمایی، صداوسیما و... ارتباط دارد و نمی توان این نهادها را کنار گذاشت و فرهنگسازی کرد. ما رسانه ای چون تلویزیون داریم که ملی است و می تواند در این زمینه فرهنگسازی کند. اخیرا در شبکه مستند اتفاقات خوبی رخ داده است و اگر به همین ترتیب مستندها در زمان بندی مناسب و شرایط ذهنی مساعدی نمایش داده شوند این فرهنگسازی بهتر از پیش شکل پیدا خواهد کرد.
خالدی با اشاره به اینکه باید همه در این زمینه بسیج شوند، عنوان کرد: باید در این زمینه گروهی اقدام کنیم و تا زمانیکه مستند مساله همه ما نباشد و تا وقتی که منیت ها را کنار نگذاریم و به فرهنگسازی فکر نکنیم اتفاقی رخ نمی دهد.
این مستندساز با اشاره به اینکه مستند در جامعه ما مورد غفلت واقع شده است، گفت: متاسفم که مسئولان و مدیران مستند را جدی نمی گیرند. اگر رسانه ها، فیلمسازان داستانی و حتی خود مستندسازان پشت مستند نایستند این حوزه رشد نخواهد کرد. مسئولان اگر بخواهند پشت یک فیلم می ایستند و آنچنان از آن حمایت می کنند که به چشم می آید همانطور که می بینید این اتفاق در مورد فیلم های داستانی به بهترین شکل ممکن رخ داده است.
وی اضافه کرد: مستندهای ما امروزه جوایز زیادی از جشنواره های بزرگ دنیا مثل ایدفا، برلین و... دریافت می کنند و اگر ما این رشد مستمر را جدی نگیریم ضربه می خوریم.
مستند می تواند تماشاچی را با دست پر و راضی از سالن سینماها بدرقه کند
این مستندساز درباره اقداماتی که می توان برای جلب نظر مخاطبان به سوی مستند و خرید بلیت و اکران عمومی انجام داد، عنوان کرد: اقدام عملی من به عنوان یک مستندساز این است که در میزانسن خود به گونه ای فیلم بسازم که مخاطبم آن را بپسندد. فیلم آخر من با عنوان «فصل هرس» که اکنون در حال اکران است پربیننده ترین فیلم جشنواره «سینما حقیقت» شد. این قسمت به قدرت و عمل من به عنوان فیلمساز برمی گردد که بتوانم مخاطب عام را جذب کنم. با این حال من سینمادار و مدیر فرهنگی نیستم. اینها افرادی هستند که باید فیلم را ارائه کنند. ما باید پخش کننده هایی داشته باشیم که با سینماداران صحبت و مذاکره کنند.
وی با مقایسه میان فیلم مستند و داستانی و جذابیت این دو برای مخاطب عنوان کرد: سال گذشته افراد بسیاری در جشنواره فیلم فجر از سالن های سینما بیرون می آمدند و احساس می کردند که آثار مستند پر و پیمان است. من معتقدم سینمای مستند ما به جای رسیده است که می تواند تماشاچی را با دست پر و راضی از سالن سینماها بدرقه کند.
کارگردان «کمی بالاتر» با تاکید بر ویژگی آثار مستند برای جلب مخاطب خود عنوان کرد: یکی از ویژگی های فرهنگی ما ایرانیان این است که حقیقت را همیشه در لایه های مختلفی بیان می کنیم و مستند باید حقیقت گو باشد تا بتواند اثری را که می خواهد، بگذارد.
این مستندساز همچنین درباره ایجاد تغییر در روندی که در اکران مستندها وجود دارد، گفت: ما می خواهیم در این حوزه تغییر ایجاد کنیم و این تغییرات نیازمند این است که فیلم های مستند به طور متناوب دیده شود. گروه «هنر و تجربه» اگرچه کار خود را به خوبی انجام می دهد اما سالن هایش کم و محدود است و نمی تواند یک فیلم را در سانس های بیشتری نمایش دهد تا مخاطبان در هر ساعتی که بخواهند به آثار مستند دسترسی داشته باشند. برای این منظور نیاز به سالن های بیشتر و برنامه ریزی متناسب با شرایط فیلم مستند وجود دارد.
وی در پایان گفت: در نهایت بخش مهمی از این مسایل به مدیریت فرهنگی بازمی گردد و اینکه مدیران فرهنگی ما ضرورت سینمای مستند را هر چه بیشتر بدانند.