خبرگزاری مهر، گروه استانها ـ نیره شفیعی‌پور: جنگاوری و دلاوری حضرت علی (ع)، پوشیدن لباس‌های ساده و وصله‌دار، سختگیری شدید امیرالمومنین در مورد بیت‌المال، چند بعد شخصیتی حضرت علی (ع) است که همواره همین چند بعد به پیروان آن حضرت یا حتی پیروان سایر مکاتب گفته شده است.
خوشرویی، تبسم همیشگی، رفعت و مهربانی، همراهی و خوش خلقی با اهل خانه و ... از صفات بارز و ارزشمند مولای متقیان است که معمولا مورد غفلت قرار گرفته از اینرو در گفتگویی با محمدرضا شایق استاد برجسته حوزه و دانشگاه یزد و از قرآن پژوهان و مفسران برجسته کشور ابعاد مختلف شخصیت حضرت علی (ع) مورد بررسی قرار گرفته است.
* ساده‌زیستی حضرت علی (ع) در ذهن بسیاری از افرادی که مطالعه دقیقی از زندگی آن حضرت نداشتند، شائبه ایجاد کرده و عده زیادی از مردم این حد از سادگی و ژنده‌پوشی حضرت را رد می‌کنند. سیره واقعی حضرت در زندگی عادی در زمان خلافت و خانه‌نشینی چگونه بود؟
اینکه حضرت علی (ع) بیشتر در جنگ‌ها و دلاوری‌های این عرصه شناخته شده است، به این دلیل است که در قرآن کریم به مومنین دستور داده شده با کفار با شدت و با مسلمانان با رحمت رفتار کنید و اگر در نمایاندن سیره مومنین، شدت در برابر مومن در نظر گرفته شود اما رحمت و عطوفت آن در نظر گرفته نشود، مانند این است که چهره شخصی را با یک چشم نشان دهند که در این صورت طبیعی است که چهره زیبا نباشد.
امیرالمومنین (ع) مصداق بارز آیه ای است که می‌گوید بر کفار شدید و بر دوستان و مومنان مهربان باشید.
علت ژنده‌پوشی و کهنه‌پوشی حضرت علی (ع) نیز مورد بررسی قرار نگرفته است اما اگر بررسی مختصری انجام شود، خواهیم دید اسلام دستور داده که حاکم اسلامی زمانی که در لباس حاکمیت قرار می‌گیرد، باید خود را همراه پایین‌ترین قشر جامعه کند در واقع اسلام می‌گوید حاکم اسلامی باید از نظر سیاسی سرقافله جامعه اسلامی و از نظر معیشتی جزو آخرین رده‌های مردم باشد هماهنگونه که هیچ نقلی نداریم که حضرت علی (ع) وقتی خانه‌نشین بودند، لباس وصله‌دار می‌پوشیدند اما زمانی که لباس حاکمیت به تن کردند، در پنج سال حکومت خود همواره لباس‌های کهنه و وصله‌دار می‌پوشیدند تا همطراز با ضعیف‌ترین مردم دوران خود باشند.
حتی وقتی حضرت به یکی از یارانشان فرمودند که چرا لباس وصله‌دار می‌پوشید، پاسخ داد من به شما تأسی کرده‌ام و حضرت در جوابش فرمود: خدا بر حاکمان عدالت واجب کرده است که زندگی خود را مانند ضعیف‌ترین مردم قرار دهند تا فقر مردم بر گرده‌اشان گران نیاید.
متاسفانه برخی تنها این ساده‌زیستی و ژنده‌پوشی حضرت را در جامعه گسترش دادند و آن را یک فضیلت عمومی دانستند و این تفکر را ایجاد کردند که حضرت علی (ع) طرفدار چنین زندگی بوده است در حالی که اگر چنین زندگی را در جامعه نشر دهیم یا اینکه بگوییم شیعیان علی ابن ابیطالب (ع) باید اینگونه زندگی کنند، خود به خود به ذهن مردم می آید که با این وضعیت نمی‌توان حکومت را اداره کرد به ویژه در عصر تجدد و تمدن امروز. در حالی که حضرت حتی نمی‌گویند که حاکم باید لباس وصله‌دار بپوشد بلکه می‌گوید حاکم باید مساوی فقیرترین مردم باشد.
امروز فقیرترین افراد جامعه ما هم لباس وصله‌دار نمی‌پوشند. اگر امروز حکام ما بخواهند مساوی فقیرترین باشند، باید لباس معمولی بپوشند و در عوض پایین‌ترین حقوق را بگیرند، اگر اینطور شد می‌شود حکومت امیرالمومنین.
امروز می‌بینیم که رهبر انقلاب نیز لباس ساده می‌پوشند و در خانه ساده زندگی می‌کنند و امکانات زندگی ایشان نیز همطراز با ساده‌ترین زندگی‌ها است.
اما می بینیم که برخی مسئولان حقوق‌های کلان، غیرمتعارف و چندین میلیونی می‌گیرند که این حقوق‌ها و این سبک زندگی‌ها با فرهنگ شیعه سنخیت ندارد.
* در مکتب امیرالمومنین صاحب منصبان و مردم عادی چه جایگاهی در جامعه اسلامی دارند؟
خواسته امیرالمومنین (ع) این است که مردم در گشایش و رفاه باشند و کارگزاران در سختی و تنگدستی. این موضوع چند خاصیت دارد اول اینکه آنهایی که دنیاطلب هستند وقتی می‌بینند کارگزاری یعنی زندگی سخت، دیگر به دنبال پست و منصب نمی‌آیند بنابراین میدان منصب‌های اجتماعی برای انسان‌های خدوم باز می‌شود نه برای انسان‌ها طماع. اگر بگوییم مثلا رئیس بانک یا یک کارمند بانک از نظر حقوقی نباید فاصله چندانی با مردم داشته باشد، خیلی‌ها منصب‌ها را رها می‌کنند و افرادی به روی کار می‌آیند که قصد خدمت به مردم را دارند و این افراد کم نیستند.
امروز بحث حقوقی‌های نجومی به خوبی گویای این مطلب است و متاسفیم که می‌بینیم هر روز از سیره و رویه امیرالمومنین فاصله گرفته‌ایم.
وقتی ریاست رنگی شد، دنیاطلبان به سراغش می‌آیند و وقتی دنیاطلبان آمدند، باب خدمت بسته خواهد شد.
حضرت علی (ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «بر من است که شما را آگاه کنم و از جهالت بیرون بیاورم و مال و اموالتان را زیاد کنم» اما معلوم است در جامعه‌ای که مدیران حقوق‌های نجومی می‌گیرند، چیزی برای مردم باقی نمی‌ماند.
* خشم و عطوفت، اخم و تبسم چطور در سیره علوی معنا می‌شود؟
حضرت علی (ع) آنجا که پای بیت‌المال و حق مردم در میان باشد، جدیت را به حد اعلی می‌رساند همانطور که داستان برخورد حضرت علی (ع) با برادرش بر سر سهم‌خواهی بیشتر از بیت‌المال را شنیده‌ایم.
واضح است که اینجا نیز وقتی پای حق و حقوق مردم به میان می‌آید، علی (ع) شدیدترین و جدی‌ترین مردم است اما همین فرد در روایت‌ها و داستان‌های بسیار نسبت به مردم بسیار دست و دلباز و سخاوتمند بوده است اما مشکل اینجاست که ما یک طرفه به موضوع نگاه کرده و گمان کرده‌ایم زندگی علی (ع) سراسر خشم و جدیت است.
حجر بن عدی نزد معاویه یکی از تعاریفی که از حضرت علی (ع) می‌کند این است که حضرت همیشه چهره‌ای متبسم دارند و دندانهایشان مانند رشته مروارید نمایان است مانند چهره پیامبر (ص) که همیشه بشاش بود و وقتی اصحاب تبسم پیامبر (ص) را نمی‌دیدند می‌فهمیدند که حضرت از چیزی ناراحت است.
حضرت در بعد زندگی خانوادگی نیز هیچگاه تلخ و تندمزاج نبود و بسیار دل انگیز و مصاحبت با ایشان بسیار شیرین بود.
و در آخر نیز حدیثی از مولای متقیان علی (ع) که می‌فرمایند: «البشاشه حباله الموده» یعنی خوشرویی دام و تور دوستی است.