خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: سال ۱۳۸۱ بود که شورای شهر دوم احداث تله کابین را در گرگان مصوب کرد. باگذشت سه سال از مصوبه و اجرایی نشدن آن در نخستین دور سفرهای هیئت دولت قبل انجام مطالعات اجرایی و تهیه طرح تله‌کابین گرگان تا شهریور ۱۳۸۵ مصوب شد اما باوجود خاک‌برداری و تخریب در محل احداث بازهم وعده‌ها به مقصد نرسید تا تله‌کابین گرگان در حد مصوبه ماند.
پس از کش‌وقوس های فراوان بین پیمانکار، مدیریت شهری و دستگاه‌های متولی صدور مجوز، درنهایت اوایل تابستان ۱۳۹۳ پیمانکار از اجرای این طرح انصراف دادند.
آغاز دور جدید فعالیت‌ها برای احداث تله‌کابین
با نزدیک شدن به پایان عمر دوره چهارم شورای اسلامی، مدیریت شهری گرگان بر اجرای این پروژه که حالا ۱۴ ساله شده اصرار می کند و تریبون های تبلیغاتی خود را به این سمت هدایت کرده است.
با این حال چند ماه بعد پایگاه اطلاع‌رسانی شهرداری گرگان از موافقت سازمان جنگل‌ها و آغاز عملیات اجرایی تله‌کابین در ناهار خوران و تغییر در جانمایی آن خبر داد؛ خبری که به دلیل مشخص نبودن جزییات آن در مکان‌یابی و دریافت مجوزهای لازم با اما وا گرهای بسیار مواجه شد.
تا چند ماه موافقان و مخالفان اجرای تله‌کابین در مجالس و محافل مختلف از مزایا و معایب احداث آن سخن می‌گفتند بی‌آنکه جزییات اجرای آن مشخص باشد.
درنهایت اوایل دی‌ماه با دعوت شهرداری گرگان تعدادی از اصحاب رسانه از محل اجرای تله‌کابین ناهار خوران بازدید کردند و علی ناصری، رئیس اداره جنگل‌ها و پارک‌های استان گلستان از احداث تله‌کابین منطبق با محیط‌زیست منطقه خبر داد و اطمینان داد این پروژه بر اساس برد اکولوژیکی و برد تفریحی (میانگین تعداد افرادی که می‌توانند روزانه از پارک استفاده کنند) و بدون قطع درخت انجام می‌شود.
گرگان آداب بهره بزرگ گرفتن از طرح‌های اقتصادی را ندارد!
در آخرین اظهارات در صحن شورای اسلامی شهر گرگان و با حضور شهردار حسین صادقلو، نامه ای به امضای ۲۰۰ تن از علاقه مندان به منابع طبیعی و محیط زیست برای تله کابین گرگان به رئیس شورا ارائه شد که در آن مطرح شده بود؛ ساخت تله کابین به تخریب جنگل ناهارخوران شدت و عمق می بخشد و چیزی از طبیعت زیبای آن باقی نمی گذارد.
شهردار گرگان در پاسخ به سؤال نماینده فعالان منابع طبیعی و محیط‌زیست گفت: مسائل مربوط به حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست در اجرای این پروژه با دقت و وسواس بالایی منظور شده است و حتی یک درخت هم قطع نخواهد شد.
حسین صادقلو ادامه داد: حتی برخلاف اختیاراتی که به ما داده‌شده بود، ارتفاع دکل‌های تله‌کابین را دو متر بالاتر از حد استاندارد لحاظ کردیم تا حداکثر هم سویی با محیط‌زیست را به اثبات برسانیم، هرچند این کار برای شهرداری هزینه‌های گزاف و مازادی را تحمیل کرد.
وی تصریح کرد: متأسفانه در گرگان آداب بهره بزرگ گرفتن از طرح‌های اقتصادی را نداریم.
نامه مخالفت روی میز دادستان گرگان
اوایل هفته گذشته بنرهای سطح شهر به نقل از روابط عمومی شهرداری گرگان از کلنگ زنی «پیشرفته‌ترین و زیباترین تله‌کابین جهان» در بلوار ناهار خوران خبر داد. عبارت «جهان» تعجب همه را برانگیخت. مساله ای که بسیاری از کارشناسان آن را تبلیغات برای دور بعدی شورا عنوان می کنند و می گویند این کار شهرداری یک اقدام پوپولیستی و ضد محیط زیستی است. البته این کار باعث شد نامه مخالفت کارشناسان محیط‌زیست، منابع طبیعی، گردشگری و ... با اجرای این پروژه ۱۴ ساله با امضای حدود ۳۰۰ نفر به دست آیت‌الله نور مفیدی، نماینده ولی‌فقیه در استان گلستان، استاندار و سایر مدیران اجرایی برسد.
دامنه مخالفت با احداث تله‌کابین گرگان در هفته جاری ابعاد وسیع‌تری یافت و تعدادی از کارشناسان را به صحن علنی شورای شهر کشاند و در گفت و گوی رودررویی با شهردار و اعضای شورای شهر تأکید شد که ساخت تله‌کابین یعنی مرگ ناهار خوران.
اما این گفت و گوی چهره به چهره هم پایان مخالفت‌ها نبود و جمعی از نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد و علاقه‌مندان به توسعه پایدار گلستان نامه اعتراض و مخالفت خود را به حجت‌الاسلام سید مصطفی حقی دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان و دبیر شورای حفظ حقوق بیت‌المال در اراضی ملی و منابع طبیعی گلستان تحویل دادند و خواستار ممانعت از اجرای طرح تله‌کابین مخرب و عجولانه گرگان شدند.
می‌خواهند ناهار خوران را به پارک شهر تبدیل کنند
یک کارشناس ارشد جنگلداری در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: عده‌ای در تلاش هستند ناهار خوران را ابتدا به پارک شهری تبدیل کنند تا بردن تأسیسات در آن توجیه داشته باشد.
فواد حاتم نژاد بابیان اینکه منابع طبیعی گلستان به‌تازگی ۳۰۰ هکتار از جنگل‌های هیرکانی ناهار خوران را به‌عنوان پارک جنگلی معرفی و مدیریت آن را به شهرداری گرگان واگذار کرده است، گفت: به نظر می‌رسد این اعلام صرفاً به این جهت بوده که ناهار خوران از قوانین علم جنگلداری معاف شود.
وی افزود: وقتی جنگل از یک حد تراکم و حجم نرمال خارج شود به جنگل مخروبه تبدیل می‌شود و باکم توجهی در سال‌های اخیر ناهار خوران به‌خودی‌خود در حال تبدیل‌شدن به جنگل مخروبه است. مطالعات انجام‌شده از منظر آمایش سرزمین نشان می‌دهد این حجم مسافر و گردشگر فعلی از توان سرزمینی و آلودگی، ترافیک، فرسایش خاک و ... ناهار خوران خارج است چه برسد به آنکه بخواهیم در آن تله‌کابین هم احداث کنیم
این کارشناس ارشد جنگلداری ادامه داد: اینکه جنگل ناهار خوران به‌عنوان پارک جنگلی معرفی می‌شود و می‌خواهند تله‌کابین در آن احداث کنند نشان می‌دهند اراده‌هایی دنبال بردن تأسیسات به ناهار خوران است.
وی متذکر شد: مطالعات انجام‌شده از منظر آمایش سرزمین نشان می‌دهد این حجم مسافر و گردشگر فعلی از توان سرزمینی و آلودگی، ترافیک، فرسایش خاک و ... ناهار خوران خارج است چه برسد به آنکه بخواهیم در آن تله‌کابین هم احداث کنیم.
وی تصریح کرد: در مطالعات زیست‌محیطی و طرح توجیهی تله‌کابین گرگان اعلام‌شده آزمایش‌های خاک‌شناسی نشان می‌دهد خاک منطقه تحمل احداث این پروژه را دارد درحالی‌که هم‌اکنون با کوه‌پیمایی‌های وسیع شاهد فرسایش سطحی خاک در این منطقه هستیم. خوب به خاطر داریم که دو سال پیش‌رانش منطقه باعث شد تلی از خاک مقابل هتل جهانگردی در ناهار خوران تلنبار شود.
حرکت ناهار خوران به سمت ناپایداری
وی با یادآوری اینکه سازمان جنگل‌ها، شهرداری را موظف کرده برای بردن تأسیسات از جاده بهره‌برداری چوب استفاده کند، اضافه کرد: جاده فعلی موقتی است و اگر تله‌کابین احداث شود احتمالا مجبور به قطع درخت و احداث جاده جدید در جنگل خواهیم بود.
این کارشناس ارشد جنگلداری بیان کرد: مطابق مطالعات انجام‌شده از سوی دانشگاه منابع طبیعی گرگان در سال ۱۳۹۳ میزان بارگذاری صورت گرفته در ناهار خوران ۱.۵ برابر بیشتر از ظرفیت آن است و ناهار خوران از حالت تعادل خارج‌شده و به سمت ناپایداری می‌رود.
وی افزود: به مدیریت شهری پیشنهاد دادیم جنگل رنگو را به‌عنوان پارک جنگلی معرفی کنند و بخشی از بار ناهار خوران به آنجا منتقل شود. به آن‌ها هشدار دادیم در صورت احداث تله‌کابین و بردن زیرساخت‌ها، ناهار خوران از وضعیت پارک جنگلی هم خارج‌شده و به یک پارک شهری تبدیل می‌شود.
وی ادامه داد: در آن جلسه (صحن علنی شورا) کارشناسان در هر موردی اظهار نگرانی کردند مدیریت شهری توجیهی آورد. گفتیم درخت قطع می‌شود یکی گفت ارتفاع دکل ۳۰ متر است درختی قطع نمی‌شود. شهردار گفت فقط سرشاخه‌ها قطع می‌شود و آقای پزشکپور گفت؛ اگر هر تعداد درخت قطع شد چهار برابر آن جای دیگر درخت می‌کاریم.
این کارشناس ارشد جنگلداری تصریح کرد: ما کارشناسان منابع طبیعی و محیط‌زیست نگران فروپاشیدن ناهار خوران هستیم و اینکه دیگر کسی رغبتی به حضور در آن نداشته باشند اما به نظر می‌رسد مدیریت شهری مصمم است به ناپایداری ناهار خوران شتاب دهد.
در حالی که شهرداری گرگان عجولانه برای احداث تله کابین اقدام کرده است، کارشناسان می گویند این طرح برای تصویب نهایی به شورای عالی سازمان جنگل‌ها در چالوس ارسال‌شده که در آن شورا به دلیل نیاز به اصلاحات به مشاور عودت داده‌شده است.
چالش جدی برای مدیریت آب‌های سطحی در ناهار خوران
یک دکترای محیط‌زیست که طرح توجیهی و مطالعات زیست‌محیطی تله‌کابین گرگان را با دقت بررسی کرده است، به خبرنگار مهر گفت: مطالعات رسمی ژئوتکنیک این پروژه نشان می‌دهد منطقه با خطر نسبی لرزه‌خیزی زیاد مواجه است که مدیریت ریسک چنین پروژه‌ای را با مشکل مواجه می‌کند.
«مزدک دربیکی» ادامه داد: همچنین مشکل مدیریت آب‌های سطحی در این منطقه، یک چالش جدی است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: به اذعان این مطالعات، هنوز هیچ شناخت کاملی از خاک منطقه وجود ندارد و این موضوع می‌تواند باعث بروز خطرات احتمالی شود (مشابه آنچه در پروژه هتل ناهار خوران به وجود آمد و ادامه هم خواهد داشت). طرح تله‌کابین گرگان هیچ مکان‌یابی مستند با روش پذیرفته‌شده علمی ندارد و مشخص نیست بر اساس کدام ضابطه و توان سرزمین قرار است این بارگذاری در این منطقه انجام شود
وی بابیان اینکه تأکید من بر مکان‌یابی این پروژه است، تصریح کرد: طرح تله‌کابین گرگان هیچ مکان‌یابی مستند با روش پذیرفته‌شده علمی ندارد و مشخص نیست بر اساس کدام ضابطه و توان سرزمین قرار است این بارگذاری در این منطقه انجام شود.
این پژوهشگر حوزه محیط‌زیست خاطرنشان کرد: یک گزارش به‌اصطلاح توجیهی محیط زیستی هم برای این پروژه تهیه‌شده که بسیار ضعیف است.
وی بیان کرد: از کل این گزارش ۳۳ صفحه‌ای، تنها چهار صفحه به برنامه مدیریت محیط‌زیست پروژه و آن‌هم به شکل کلی‌گویی پرداخته‌شده بدون آنکه هیچ صحبتی از مدیریت ریسک پروژه باشد؛ در تمام موارد هم سعی شده با کلی‌گویی و تکرار واژگانی مانند ملاحظات محیط زیستی و سازه‌های چوبی و ازاین‌دست موارد، توجیه شود.
به گفته دربیکی قرار است دو هکتار زمین پایین‌دست به‌عنوان ایستگاه مبدأ و دو هکتار هم در بالادست به‌عنوان ایستگاه مقصد در نظر گرفته شود.
وی متذکر شد: با این حساب ما چیزی بیش از چهار هکتار تخریب عرصه جنگلی داریم و برای همیشه تغییر کاربری داده و از حالت جنگل خارج می‌شود. کم‌وبیش به همین میزان هم شعاع تأثیرپذیری این مساحت خواهد بود؛ یعنی حدود هشت هکتار از ناهار خوران مستقیم و غیرمستقیم فقط تحت تأثیر اشغال زمین قرار می‌گیرند و سایر پیامدها بماند.
وی همچنین گفت: نیاز نیست شما متخصص باشید تا این را درک کنید هم‌اکنون ناهار خوران با مشکل شدید ترافیک و آلودگی صوتی و فشار بر محیط روبروست.
دربیکی تأکید کرد: پیش‌ازاین هم گفته‌ام هدف از اصرار بر توسعه بی‌رویه پروژه‌های مشابه این در ناهار خوران، نه توسعه گردشگری است و نه اشتغال‌زایی.
این دکترای محیط‌زیست ادامه داد: به گمان من این مسئله دستاویزی است برای سوءاستفاده از منابع ملی که می‌تواند منجر به تملک شخصی اراضی ملی و زمین‌خواری در مقیاس خرد و کلان شود.
بر اساس نظر این کارشناس، مشابه آنچه در روستای زیارت پیش آمد و اصرار برخی‌ها بر توسعه ناهار خوران و افزایش بهای زمین و خدمات، می‌تواند با افزایش بهای زمین‌های شخصی چنین افرادی در بالادست یعنی روستای زیارت ارتباط داشته باشد.
تله‌کابین نمی‌تواند عامل توسعه گردشگری گرگان باشد
اگر از مخالفت‌های کارشناسان منابع طبیعی و محیط‌زیست هم‌چشم پوشی کنیم مدیریت شهری گرگان در حالی معتقد است تله‌کابین توسعه گردشگری و اشتغال مرکز استان را رقم می‌زند و حتی گاهی از مخالفان احداث تله‌کابین به‌عنوان کارشناسان ضد توسعه استان نام می برد که کارشناسان و متخصصان گردشگری هم اعتقاددارند تله‌کابین نمی‌تواند عامل توسعه گرگان باشد.
یک کارشناس حوزه گردشگری دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: الگوبرداری‌های سنتی گلستان باعث شده همیشه به دنبال پروژه‌های حجیم و بزرگ باشیم و هرگاه صحبت از توسعه گردشگری به میان آمده، ایده احداث تله‌کابین را مطرح کنیم.
«مهدی سقایی» افزود: اصرار بر اجرای تله‌کابین بعد از گذشت یک دهه نشان‌دهنده تصور سنتی حاکم بر گردشگری گلستان است.
وی بابیان اینکه بازار هدف تله‌کابین گردشگران داخلی است، تصریح کرد: گردشگر داخلی به تله‌کابین نیاز ندارد بلکه به چیز نیاز دارد که با یک جذابیت خاص بتواند ضریب ماندگاری مسافر در استان را افزایش دهد.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: مرکز استان همچنان به گردشگری انبوه فکر می‌کند و خواستار اجرای تله‌کابین و پروژه‌های بزرگ مانند هتل پنج ستاره و ... است درحالی‌که دنیا خیلی وقت قبل از این نگاه عبور کرده و به کسب‌وکارهای کوچک رسیده است.
وی بابیان اینکه متأسفانه هنوز نگاه درستی به گردشگری استان نداریم، خاطرنشان کرد: تله‌کابین نمی‌تواند عامل توسعه گردشگری مرکز استان باشد چراکه تله‌کابین یک جاذبه مکمل است و تنها زمانی می‌تواند در توسعه مؤثر باشد که جاذبه اصلی ما کارکرد درستی داشته باشد.
نگرانی و مخالفت‌های کارشناسان حوزه‌های مختلف از اجرای طرح تله‌کابین این روزها در شرایطی قوت گرفته و خواستار ممانعت اجرای آن از نماینده ولی‌فقیه در گلستان، استاندار و دادستان گرگان هستند که مدیریت شهری همچنان بر اجرا و بهره‌برداری از آن تا ۱۷ تیرماه ۱۳۹۶ با اشتغال‌زایی ۴۰ نفر اصرار دارد.