به گزارش خبرنگار مهر، نشر نو که از مدتی پیش قصد چاپ آثار ادبیات نمایشی کشور را داشت، به تازگی این تصمیم را عملی کرده و ۴ جلد ابتدایی مجموعه «گستره خیال» را که شامل بازخوانی‌های آثار ادبیات جهان هستند و توسط محمد چرم‌شیر و فرهاد مهندس‌پور انجام شده‌اند، با عنوان «گستره خیال» منتشر و راهی بازار نشر کرده است.
مجموعه گستره خیال، کتاب‌های مربوط به تئاتر و سینما را در بر خواهد گرفت. این کتاب‌ها با وجود گوناگونی‌شان ویژگی‌های مشابه و همگون داشته و دربرگیرنده نیاز و ضرورت جامعه هنری و دانشگاهی اهالی هنر هستند. دبیر این مجموعه رضا کوچک‌زاده است.
اولین کتاب این مجموعه «دیر راهبان» است که در سال ۷۹ نوشته و سال ۸۰ هم روی صحنه رفت. این نمایشنامه، بازخوانی رمان «دیر راهبان» نوشته فرایرا دو کاسترو است. کوچک‌زاده می‌گوید بهره‌گیری از جهان رمان و شخصیت‌هایش، همچنین واکنش کانونی بازخوانان به ادبیات کنونی است. به دلیل بازدارنده‌های اجرایی، گستره رمان و نوجویی‌اش، گاهی از ادبیات نمایشی پیش افتاده و افق‌های تازه‌تری را جست‌وجو می‌کند که می‌تواند برای تئاتر دستاوردهایی داشته باشد.
نمایشنامه «دیر راهبان» اولین عنوان مجموعه «نمایشنامه‌های دهه ۷۰» از مجموعه «گستره خیال» است و دستور صحنه ساده و اندکی دارد. به تعبیر دبیر مجموعه پیش رو، دستور صحنه‌های اندک این نمایشنامه می‌تواند موجب نوگرایی گروه‌های اجرایی شود. بسیاری از حس‌ها و کنش‌ها تنها در گفتار شخصیت‌ها تنیده شده‌اند و با خوانش درست، می‌توان به کشف ریاضی صحنه‌ها و حس و کنش شخصیت‌ها دست پیدا کرد.
نویسندگان این کتاب می‌گویند داستان خطی دیر راهبان سبب پایداری موقعیت می‌شود و موضع‌گیری شخصیت‌ها نسبت به این موقعیت، آن‌ها را تعریف‌پذیر می‌کند. در واقع تبدیل نمایشی به تبیین دوری و نزدیکی شخصیت‌ها به موقعیت، تاثیر و تاثر موقعیت در کارکرد شخصیت‌ها و مجموعه رفتارهای آنان پس از رویارویی با موقعیت برای انتخاب هم‌نشینی، گریز و یا تغییر در موقعیت می‌پردازد. به همین دلیل به این نمایشنامه، عنوان باخوانی داده شده است؛ نه بازنویسی، بازآفرینی و یا برداشت.
این نمایشنامه با ۶۵ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۸ هزار تومان منتشر شده است.
۳ عنوان بعدی مجموعه گستره خیال مربوط به «نمایشنامه‌های دهه ۸۰» هستند که اولین عنوانشان «روز رستاخیز» شامل بازخوانی رمان «محشر صغرا» نوشته تادئوش کونویتسکی است.
این نمایشنامه در سال ۸۰ نوشته و سال ۸۱ روی صحنه رفت. شکل نمایشی این اثر را رویدادهای به نظر اتفاقی و ناگهانی به هم می‌رساند. بهره‌گیری از این ترفند باعث شده تا هر اتفاق و رویداد شگفت‌انگیز در دل این نمایشنامه رخ داده و شدنی به نظر برسد. تادئوش کونویتسکی نویسنده رمان اصلی و پایه اقتباس این نمایشنامه، روشنفکری از بلوک شرق است که برای رسیدن به رویاهایش زندگی کرده و اندیشه‌هایی برای بشریت داشت. او زندگی را طوری می‌یابد که در آن، کابوس‌ها سرانجام کار را رقم می‌زنند.
اجرای این نمایشنامه در سال ۸۱ دوبار تمدید و به ۸۰ شب اجرای پیوسته انجامید. چرم‌شیر و مهندس‌پور درباره کاری که با رمان «محشر صغرا» انجام داده و این نمایشنامه را تولید کرده‌اند، می‌گویند: شاید ساده‌ترین کار ممکن؛ عوض کردن یک فرم به فرمی دیگر. رمانی که ساختمان ویژه‌اش را داشت به ساختاری نمایشی تبدیل کردیم. در این راه، گاه روند قصه را در جایی مسدود کردیم تا از جایی دیگر، آن را پی بگیریم. شخصیتی را رها کردیم تا شخصیتی دیگر را پررنگ‌تر کنیم. شخصیتی را ساختیم تا برآیند چندین و چند شخصیت باشد و از همه روشن‌تر، تمامی مکان‌های رمان را به یک نقطه انتقال دادیم. در واقع اتاق تادئوش (قهرمان نمایشنامه روز رستاخیز) تبدیل به چهارراهی شد که در آن، آدم‌ها به یکدیگر و از همه مهم‌تر به خود تادئوش برخورد کنند. و همه این‌ها اختلافی بزرگ میان ما و کونویتسکی پدید آورد؛ قهرمان کونویتسکی حرکت می‌کند و دست آخر به یک انتخاب می‌رسد ولی قهرمان ما از همان آغاز، یک انتخاب‌شده است. انتخاب‌شده‌ای که به سوی تقدیر رانده می‌شود.
این نمایشنامه هم با ۷۶ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۹ هزار تومان عرضه شده است.
کتاب بعدی «عصر معصومیت»، بازخوانی رمان «فرانکنشتاین» نوشته مری شلی است. شخصیت‌های این نمایشنامه کمتر از دو نمایشنامه پیشین است و شامل ویکتور، الیزابت، پدر روحانی، گورکن و عیسی می‌شود.
این نمایشنامه در سال 80 نوشته شد و فضایش در گذشته‌ای کمابیش دور به دستاوردهای دانش نوین در آینده‌ای اشاره دارد که شاید بشر تاکنون به آن دست پیدا نکرده است. این نمایشنامه، دستورصحنه‌های اندکی دارد؛ همچنین پیش‌نهادهایی چون مرگ‌های ناگهانی و بی‌نشانه یا عیسایی که از جسد و جسدهایی برمی‌خیزد و آمدوشدهای بسیار نمایشی.
این کتاب با 56 صفحه، شمارگان هزار و 100 نسخه و قیمت 7 هزار تومان منتشر شده است.
«یوزف کا» هم چهارمین کتاب مورد نظر از مجموعه «گستره خیال» است که بازخوانی چرم‌شیر و مهندس‌پور را از رمان «محاکمه» فرانتس کافکا در بر می‌گیرد. این اثر کافکا بارها برای آثار سینمایی و تئاتری اقتباس و تنظیم شده است.
این نمایشنامه در سال 89 نوشته شده و تا به حال اجرایی روی صحنه نداشته است. چرایی پرداخت نویسنده (کافکا) به چنین محتوا و اثری در دوره اجتماعی-تاریخی نیازم مخاطب را را به خوانش‌های جامعه‌شناختی در دوره پیدایش نمایشنامه و رویدادهای آن دوره برمی‌انگیزد.
در این نمایشنامه، بخش‌هایی از زمان که رویدادها را شکل می‌کند، به شکلی جلوه می‌کند که گویی هرگز جایی در تجربه زیسته شخصیت ندارد؛ بخشی از تجربه درْزمانی یوزف کا که به گذشته مربوط است، با رویدادهای کنونی هماهنگ نیست و به نظر می‌رسد اصلا نبوده‌اند. یکی از ویژگی‌های این نمایشنامه، آشفتگی است. چون بسیاری از صحنه‌ها ناتمام مانده و برخی هم بی‌آنکه آغازی داشته باشند، ناگهان و از میانه پدید آمده و ادامه پیدا می‌کنند.
در قسمتی از این نمایشنامه می‌خوانیم:
بازرس دوم: شما توی خونه همسایه‌تون، چی‌کار می‌کنین آقای کا؟
یوزف: من توی خونه خودمم.
بازرس اول: پس یعنی همسایه‌تون، تو خونه شما زندگی می‌کنه؟
یوزف: من اون خانوم رو نمی‌شناسم؛ ما فقط همسایه‌ایم.
بازرس دوم: به ما بگین، کی خونه کی زندگی می‌کنه آقای کا؟
یوزف: نمی‌دونم. من خواب بودم.
بازرس اول: هنوز خوابین، آقای کا؟
یوزف: نه بیدارم.
بازرس: کارت شناسایی‌تون لطفا!
یوزف: من کارت شناسایی ندارم... یعنی نمی‌دونم کارت شناسایی‌م الان کجاست.
بازرس اول: توی لباساتون نیست؟
یوزف: اونا لباسای من نیستن.
بازرس دوم: اما این‌جا، خونه شماست! نیست؟
بازرس اول: شما بازداشتین آقای کا! لباس‌تون رو بپوشین و آماده رفتن بشین!
این نمایشنامه هم با 103 صفحه، شمارگان هزار و 100 نسخه و قیمت 12 هزار تومان به چاپ رسیده است.