به گزارش خبرگزاری مهر، برنامه رادیویی گفتگوی فرهنگی با موضوع کتابسازی و ترجمه‌های موازی با حضور محمدرضا اربابی رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان و فرزاد فربد مترجم از آنتن رادیو گفتگو پخش شد.
فربد در ابتدای این برنامه گفت: مهم‌ترین مسئله در ترجمه‌های موازی مترجمان و ناشران، نبودن قانون کپی رایت است. اگر کپی رایت و حق مولف وجود داشته باشد، دیگر ناشر و مترجم دیگری نمی‌تواند کتاب منتشرشده را ترجمه کند.
وی افزود: ما کتاب‌هایی داشتیم که ۲۰ ترجمه موازی و هر کدام برای خود بازار مخصوص داشته‌اند. در سال‌های اخیر با ناشرانی مواجهیم که حتی کار جدیدی منتشر نمی‌کنند و فقط آثار معروف و پرفروش را انتخاب می‌کنند. مشخص نیست که آنها را ترجمه می‌کنند یا بازنویسی و کپی؟ و در نهایت هم این کتابها به چاپ می رسند.
این مترجم ادامه داد: وقتی قانونی در این زمینه وجود ندارد و قانون، حمایتی از ناشران و مترجمانی که عرف کار را رعایت می‌کنند ندارد، افراد خود صنف باید این کار را انجام دهند. کپی رایت برای برخی ناشران و مترجمان به یک پرستیژ تبدیل شده اما همین ناشر حاضر است کتابی را بدون کپی رایت، چاپ کند و ترجمه موازی انجام دهد.
فربد با انتقاد از نبود یک استراتژی خاص و سیاست‌گذاری دقیق در موسسات انتشاراتی، گفت: ناشر و نویسنده می‌تواند در نوع سلیقه مخاطب تعیین‌کننده باشد اما نبودن همین استراتژی باعث می‌شود صرفا به نیاز بازار توجه کنیم و فقط بازار کشورهای اروپایی و آمریکایی را بسنجیم.
وی یکی از ایرادات عمده در ترجمه‌های بی کیفیت در ایران را مربوط به دانشگاه‌ها دانست و گفت: این معضل در تمام رشته‌های تحصیلی وجود دارد. اکثر دانشجویان فارغ التحصیل در این رشته و حتی رشته‌های دیگر توانایی و مهارت کار کردن را ندارند.
فربد با اشاره به نقش تاثیرگذار ناشران در رفع معضلات این حوزه، گفت: اگر ناشران بستر لازم را برای ترجمه بی‌کیفیت و کار موازی فراهم نکند این کار انجام نخواهد شد. تعدد ناشران باعث چنین فضا و بیزنسی شده است.
در ادامه این برنامه اربابی گفت: ترجمه‌های موازی یکی از معضلات جدی حوزه ترجمه است چراکه بازار کاذبی را ایجاد کرده و به همان اندازه که آسیب جدی به فرهنگ وارد می‌کند، به اقتصاد ما نیز لطمه‌هایی خواهد زد.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان افزود: اولین و شاید اساسی‌ترین راه‌حل جلوگیری از ترجمه‌های موازی کپی رایت است. ما نمی‌توانیم معطل کنوانسیون برن بمانیم. مادامی که می‌گوییم باید به کنوانسیون برن ملحق شویم، تا کپی رایت رعایت شود شعار داده‌ایم و سیستم راه خود را می‌رود. راهکارهای دیگری برای رعایت کپی رایت وجود دارد که بعضا زمینه آنها فرهنگی است و باید فرهنگ‌سازی اتفاق بیفتد اما اغلب آنها می‌تواند مبتنی بر ضوابط نشر باشند.
وی در ادامه گفت: امروز نهاد تصمیم‌گیر درباره انتشار آثار، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و کسی نمی‌تواند خارج از این ارگان کتابی را به صورت قانونی منتشر کند. ضوابط نشری می توانند در زمان صدور مجوزها اعمال شوند که این اتفاق نمی‌افتد و یکی از دلایل آن هم، مقاومت برخی ناشران مقابل این موضوع برای نپذیرفتن بار مالی آن و فضای رقابتی است.
اربابی با بیان اینکه میدان ترجمه در کشور ما بدون مرز است، گفت: به عبارتی تا به امروز معیار و ملاکی برای تعریف مترجم وجود نداشته و هر کسی که ذوق و هنری داشته، وارد این حوزه شده است. طوری‌که خانه کتاب آماری مبنی بر وجود هزار ناشر اعلام می‌کند. همین حوزه در فضای نشر هم وجود دارد.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان در پایان گفت: ما تا زمانی که نپذیریم در حوزه ترجمه باید از کانال خاصی وارد این فضا شویم و نظارت خاصی بر فعالیت‌ها صورت بگیرد، با این مشکلات مواجه خواهیم بود. ما باید آموزش و نقد را در جامعه تقویت کنیم.