به گزارش خبرنگار مهر، بازار گوشت طی ماه‌های اخیر دچار نوسانات زیادی شده و علی رغم واردات و توزیع گوشت تنظیم بازاری، این نوسانات کنترل نشده است. به گفته برخی مسئولان قاچاق چشمگیر دام زنده از کشور یکی از دلایل افزایش نرخ گوشت طی ماه‌های اخیر است درحالی که برخی دیگر معتقدند این امر ربطی به قاچاق ندارد. از طرف دیگر به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نحوه توزیع گوشت تنظیم بازاری مناسب نیست و بسیاری از این گوشت‌ها اصلاً به دست مصرف کنندگان اصلی نمی‌رسد. در زمینه نوسانات بازار گوشت، وضعیت تولید، واردات و مباحث اصلاح نژاد دام که می‌تواند سبب افزایش تولید گوشت در کشور شود، با مختارعلی عباسی، مدیرکل مرکزاصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی گفتگویی انجام داده‌ایم که از نظرتان می‌گذرد:
*برخی مسئولان عنوان می‌کنند مهمترین دلیل نوسانات بازار گوشت، قاچاق دام از کشور است اما برخی دیگر از جمله مسئولان ستادمرکزی مبارزه با قاچاق و کالا این مساله را رد می‌کنند، شما چه نظری در این زمینه دارید؟
- ما نمی‌توانیم بگوییم قاچاق بر بازار گوشت اصلاً تأثیر ندارد یا اینکه تمام دلیل نوسانات بازار این مساله است. روی قیمت گوشت فاکتورهای زیادی تأثیر دارد که یکی از آنها قاچاق است. برخی فکر می‌کنند صرفاً تعداد دامی که از کشور خارج شده بر نوسانات بازار تأثیرگذار بوده است. درحالی که اگر یک میلیون رأس دام قاچاق شود یعنی حدود ۱۸ هزارتن گوشت از کشور خارج شده، اما میزان وارداتی که انجام شده بیش از این میزان بوده با این حال بازار تنظیم نشده است.
*چرا بازار تنظیم نمی‌شود؟
اگر یک میلیون رأس دام قاچاق شود یعنی حدود ۱۸ هزارتن گوشت از کشور خارج شده، اما میزان وارداتی که انجام شده بیش از این میزان بوده، چرا بازار تنظیم نشده است؟ - مساله فقط تعداد دامی که قاچاق می‌شود نیست، بلکه کسانی که قاچاق می‌کنند در قیمت گذاری بازار داخل دخالت می‌کنند. این افراد به میادین عرضه دام و دامداری‌ها مراجعه و دام‌ها را خیلی بالاتر از قیمت بازار خرید می‌کنند. وقتی این مساله به دفعات تکرار می‌شود باعث افزایش قیمت دام و به تبع آن قیمت گوشت می‌شود. این افزایش قیمت واقعی نیست اما قاچاقچیان به آن دامن می‌زنند، برای اینکه خارج از کشور دام را گران می‌فروشند و این کار برایشان صرف دارد.
*بنابراین قاچاق از دو جهت روی بازار گوشت تأثیر دارد؟
- بله، قاچاق هم از نظر تعداد دامی که خارج می‌شود و هم فشاری که بر بازار در جهت افزایش قیمت وارد می‌کنند، بر بازار تأثیر می‌گذارد.
*اخباری مبنی بر اینکه قاچاق دام از کشور امری سازماندهی شده است منتشر شد که نگرانی‌های زیادی را هم بوجود آورد، این موضوع مورد تأیید وزارت جهاد است؟
- نمی‌توانم این مساله را تأیید یا رد کنم. چون اطلاعات دقیق ندارم و باید مسئولان زیربط در این زمینه اظهارنظر کنند. این مباحث را ما نیز می‌شنویم. بالاخره قیمت غیرعادی در خارج از مرزها این شک و شبهه را ایجاد می‌کند که چرا باید یک دام حدوداً ۳۵ کیلویی در آن‌سوی مرزها به قیمت‌های خیلی بالا فروخته شود.
قیمت غیرعادی در خارج از مرزها این شک و شبهه را ایجاد می‌کند که چرا باید یک دام حدوداً ۳۵ کیلویی در آن‌سوی مرزها به قیمت‌های خیلی بالا فروخته شود *قیمت چندین برابری دام زنده ایرانی، خارج از مرزها، درحالی که کشورهای همسایه می‌توانند همین دام را با قیمت کمتر از دیگر کشورها وارد کنند، چه دلیل دیگری می‌تواند داشته باشد؟
- یک دلیل این مساله آن است که در آن کشورها دام کم وزن و سبک ایرانی طرفداران زیادی دارد. همین دام از استرالیا نیز صادر می‌شود و قیمت کمتری هم دارد اما ذائقه آنها بیشتر به سمت دام ایرانی است. درباره سازماندهی بودن این کار هم باید از ارگان‌های مسئول سوال کنید.
*مباحثی که درباره خروج دام مولد از کشور مطرح می‌شود و نگرانی‌هایی که در این زمینه وجود دارد، تا چه حد جدی است؟
- درباره خروج دام مولد هم نمی‌توان گفت مطلقاً انجام نمی‌شود، اما اینکه عنوان می‌شود تعداد آن زیاد است هم درست نیست. بره ماده ممکن است قاچاق شود اما قاچاق دام مولد به آن شکل که گفته می‌شود زیاد نیست. ولی وجود دارد.
*بحث کاهش کشتار دام در کشتارگاه طی سالجاری، یکی از مواردی بود که بحث قاچاق چشمگیر دام از کشور را تأیید می‌کرد، جز بحث قاچاق چه عامل یا عوامل دیگری ممکن است باعث کاهش کشتار شده باشد؟
- دو حالت وجود دارد یا دامدار دامش را به دلیل شرایط خوب بارندگی نگه داشته و به کشتارگاه نمی‌دهد، یا اینکه قاچاق اتفاق می‌افتد. هر سالی که بارندگی خوبی داشته باشیم دامداران دام کمتری را عرضه می‌کنند. چون پیش بینی می‌کنند با وضعیت بارندگی‌ها، مراتع بهتری خواهند داشت بنابراین دام‌ها را نگه می‌دارند. اما در شرایط خشکسالی دام‌ها را می‌فروشند ولی دام‌های مولد را معمولاً نگه می‌دارند تا از آنها بره تولید کنند. بنابراین اگر هم قاچاق دام مولد اتفاق می‌افتد ناچیز است و نگران کننده نیست.
*دقیقاً میزان کشتار دام در کشتارگاه‌ها طی سالجاری چقدر کاهش یافته است؟
- آمار کشتارگاه‌ها نشان می‌دهد، ۱۷.۹ درصد کاهش کشتار در سالجاری اتفاق افتاده است. درحالی که براساس آمار اعلامی از سوی مرکز آمار کشور جمعیت دام نسبت به سال گذشته زیاد شده است.
*میزان افزایش در این زمینه چقدر بوده است؟
- جمعیت دام سبک کشور در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۳، ۱۹ درصد افزایش دارد. پس جمعیت دام کشور کم نشده است.
آمار کشتارگاه‌ها نشان می‌دهد، ۱۷.۹ درصد کاهش کشتار در سالجاری اتفاق افتاده است. درحالی که براساس آمار اعلامی از سوی مرکز آمار کشور جمعیت دام نسبت به سال گذشته زیاد شده است *به مرکز آمار کشور اشاره کردید، یکی از موضوعات مهم تناقضاتی است که بین آمار وزارت جهاد با مرکز آمار وجود دارد، برخی عنوان می‌کنند براساس آمار مرکز آمار کشور تعداد جمعیت دام بسیار کمتر از تعدادی است که وزارت جهاد اعلام می‌کند، بنابراین تولیدات این دام‌ها نیز به همان اندازه کاهش دارد و این سبب ایجاد شک و شبهه در آمار تولیدی می‌شود که وزارت جهاد اعلام کرده است.
- اختلاف آمار ما خیلی زیاد نیست اما وجود دارد. ما برای آماری که اعلام می‌کنیم دلایلی داریم به عنوان مثال درباره دام سبک چون تولید مثل آن فصلی است، بستگی دارد که در چه فصلی از سال آمارگیری انجام شود؟ معمولاً در پاییز جمعیت دام سبک در کمترین میزان خود قرار دارد و در اردیبهشت و خرداد در بیشترین میزان قرار دارد. ما آمارهای مرکز آمار را که بررسی کردیم یک نمونه آن در آبانماه انجام شده بود و طبیعی است در این فصل جمعیت کم باشد. شاخص‌های مختلفی برای آمارگیری جمعیت دام سبک وجود دارد، یکی از آنها میزان صادرات پوست است که در کشور هم مصرف چندانی ندارد و بیشتر آن صادر می‌شود. با توجه به آماری که در این زمینه وجود دارد و تبدیل آن به ضرایب موجود میزان جمعیت دام تقریباً مشخص می‌شود.
* در زمینه دام سنگین چطور؟
- در زمینه آمار دام سنگین نیز اختلافاتی وجود دارد اما میزان آن بسیار کم است چون تولید مثل دام سنگین فصلی نیست و آمار آن در طی سال نوسانات کمتری دارد.
*چگونه می‌توان به آمار دقیق‌تری در این زمینه رسید؟
اصلاً نمی‌شود که کشتارگاه تعطیل باشد ممکن است کشتار آن کم یا زیاد باشد. البته احتمال هم دارد به صورت موردی یک کشتارگاه کوچک که صرفه اقتصادی نداشته تعطیل شده باشد - با اجرا و تکمیل طرح پلاک گذاری دام می‌توان آمار دقیق‌تری را در این زمینه ارائه کرد.
*آقای عباسی، یکی از اخبار داغ این روزها در زمینه گوشت، تعطیلی کشتارگاه‌ها است گفته می‌شود کاهش عرضه دام به کشتارگاه باعث تعطیلی تعدادی از این مراکز شده است؟
- اصلاً نمی‌شود که کشتارگاه تعطیل باشد ممکن است کشتار آن کم یا زیاد باشد. البته احتمال هم دارد به صورت موردی یک کشتارگاه کوچک که صرفه اقتصادی نداشته تعطیل شده باشد که ما اطلاعاتی در این زمینه نداریم و باید از سازمان دامپزشکی کشور در این مورد سوال کرد اما نکته مهم این است که کشتارگاه به دلیل کمبود دام تعطیل نمی‌شود چون سال دیگر و سال‌های بعد از آن نیز وجود دارد.
*اشاره کردید قاچاق تنها دلیل گرانی گوشت نیست و فاکتورهای دیگری نیز در این امر تاثیرگذارند، به چند مورد از آنها اشاره کنید.
- یکی از مهمترین دلایل، افزایش قیمت نهاده‌های دامی است که موجب افزایش چشمگیر قیمت تمام شده تولید شده است. این افزایش قیمت در بسیاری از محصولات و تولیدات کشور رخ داده اما گوشت چون در سبد خانوار است و مردم با آن ارتباط مستقیم دارند محسوس‌تر است.
*هم اکنون، قیمت تمام شده تولید دام سبک زنده چقدر است و این رقم چه تفاوتی با سال گذشته دارد؟
- قیمت تمام شده تولید هر کیلوگرم بره زنده حدود ۳۰ هزارتومان است. سال گذشته این رقم بین ۱۶ تا ۱۷ هزارتومان بود، به عبارتی افزایش تقریباً دو برابری در این زمینه رخ داده ضمن اینکه قیمت گوشت نیز نسبت به سال قبل کمی بیشتر از ۲ برابر افزایش داشته است.
*قیمت لاشه و دام پرواری و دام سنگین چطور؟
قیمت تمام شده تولید هرکیلوگرم بره زنده حدود ۳۰ هزارتومان است. سال گذشته این رقم بین ۱۶ تا ۱۷ هزارتومان بود، به عبارتی افزایش تقریباً دو برابری در این زمینه رخ داده است - در این زمینه میانگین کشوری ملاک ماست، در هفته منتهی به اسفند میانگین قیمت هرکیلوگرم گوسفند زنده ۴۱ هزارتومان، قیمت لاشه درب کشتارگاه ۷۷ هزارتومان و قیمت گوشت گوسفند درب قصابی ۸۶ هزارتومان بوده، سال گذشته قیمت‌ها تقریباً نصف این میزان بوده است. همچنین قیمت گوساله و گاو زنده ۳۲ هزارتومان، قیمت لاشه گاو و گوساله درب کشتارگاه ۶۰ هزارتومان و قیمت این کالا درب قصابی ۷۶ هزارتومان است.
*با این حساب، شاهد افزایش کاذب نرخ گوشت در بازار هستیم.
- دقیقاً، قیمت گوشت در بازار ۸ تا ۱۰ هزارتومان حباب دارد که ناشی از جو روانی است. این میزان اضافه هم به جیب دامدار نمی‌رود نصیب دلالان می‌شود. همچنین تفاوت قیمت بین درب کشتارگاه تا درب قصابی حدود ۹ هزار تومان است که نباید اینگونه باشد. این رقم در حدود ۲ تا ۳ هزارتومان هم باشد برای فروشنده کفایت می‌کند و مابقی آن را اضافه دریافت می‌کند.
*آقای عباسی، جمعیت دام سبک، میزان تولید گوشت و میزان واردات به طور دقیق چقدر است؟
- حدود ۴۶ میلیون رأس گوسفند و ۱۸.۵ میلیون رأس بز در کشور وجود دارد. همچنین در سال گذشته میزان تولید گوشت ۸۳۵ هزارتن، واردات آن ۱۴۹ هزارتن بوده و میزان مصرف آن ۹۸۴ هزارتن بوده است. (مصرف سرانه ۱۲ کیلوگرم به ازای هرایرانی است.)
*امسال چطور؟
- برای سال ۹۷ هم، پیش بینی تولید ۸۵۹ هزارتن و واردات آن نیز تا امروزحدود ۱۷۵ هزارتن بوده است.
*سال گذشته، چه میزان دام سبک به کشتارگاه‌ها عرضه شده و امسال این رقم چقدر بوده است؟
در سال ۹۷، پیش بینی تولید گوشت قرمز ۸۵۹ هزارتن و واردات آن نیز تا امروزحدود ۱۷۵ هزارتن بوده است - متوسط لاشه گوسفند ۱۸.۵ کیلوگرم است. در سال ۹۶، ۲۷۹ هزارتن گوشت از گوسفند حاصل شده و ۸۹ هزارتن از بز. به عبارتی حدود ۱۵ میلیون رأس گوسفند به کشتارگاه رفته، امسال به دلیل کاهش ۱۷.۹ درصدی آمار کشتار امسال حدود ۱۲ میلیون رأس گوسفند به کشتارگاه رفته است.
*با توجه به اینکه هنوز چند هفته تا پایان سال باقی است، آیا میزان واردات گوشت به کشور افزایش خواهد یافت؟
- بله، چندین محموله گوشت در بنادر در حال ترخیص است و پیش بینی می‌شود میزان واردات در سالجاری به حدود ۲۰۰ هزارتن برسد بنابراین نسبت به سال قبل، امسال ۵۰ هزارتن گوشت اضافه وارد کشور می‌شود که معادل ۳ میلیون رأس گوسفند است.
*البته در کنار گوشت، امسال واردات دام زنده نیز انجام شده است.
- میزان واردات دام زنده چشمگیر نبوده اما بار روانی مثبت داشته، به طوری که با واردات اولین محموله بین ۴ تا ۵ هزارتومان قیمت دام زنده در بازار کاهش یافت.
*آقای عباسی، با توجه به کشور، بسیاری تاکید می‌کنند که وزارت جهاد باید با اقدامات اصلاح نژادی میزان تولید گوشت را افزایش دهد در زمینه اصلاح نژاد چه اقداماتی توسط وزارت جهاد کشاورزی انجام شده است؟
- در حوزه دام سنگین با توسعه نژادهای دو منظوره مانند سیمنتال درصدد این هستیم که میزان تولید گوشت را در کشور افزایش دهیم. به عنوان مثال وقتی گوساله نر آمیخته هلشتاین با بومی را با گوساله نر آمیخته سیمنتال با بومی، مقایسه کنیم در انتهای پروار آمیخته سیمنتال حدود ۸۰ کیلوگرم گوشت بیشتری دارد. در این صورت میزان تولید گوشت افزایش می‌یابد اما اجازه نمی‌دهیم اتفاقی بیفتد که سیمنتال کلاً جایگزین هلشتاین شود چون به تولید شیر در کشور آسیب می‌زند.
*در حوزه گوسفند و بز چطور؟
- در زمینه دام سبک نیز توسعه پرورش گوسفند پربازده خالص در سیستم بسته و آمیخته نژادهای خارجی با بومی در برنامه است. این اقدام باعث می‌شود تعداد بره حاصل به ازای هر میش مولد افزایش یابد که برابر است با افزایش تولید گوشت. در نژادهای داخلی ۲۰ تا ۲۵ درصد چند قلوزایی دارد اما با اصلاح نژاد این عدد به ۶۰ تا ۶۵ درصد خواهد رسید. در زمینه اصلاح نژاد بز نیز عمدتاً اصلاح نژاد آمیخته گری با بزهای سانن و آلپاین برای تولید شیر است.
* آخرین سوال درباره بهبود شرایط بازار است، پیش بینی می‌کنید چه زمانی نوسانات از تاب و تب بیفتد؟
- پیش بینی می‌کنیم از اردیبهشت به بعد میزان عرضه گوشت افزایش یابد و تب و تاب فعلی کم شود.