خبرگزاری مهر، گروه جامعه-مسعود بُربُر: تنها نقطه پاک و تمیز خط ساحلی شمال ایران است که آسمانش با پرواز انواع پرندگان زینت می‌یابد و گونه‌های جانوری فارغ از خطر انسانی در آن جولان می‌دهند. از معدود زیستگاه‌های باقیمانده فوک خزری است و چشم بگردانی شنگ و انواع اردک ماهی‌خوار و پلیکان و فلامینگو در دیدرسند. حالا اما بولدوزرها و غلطک‌ها قلب آن را هدف گرفته‌اند و نامه‌ای که به دست خبرنگار مهر رسیده نشان می‌دهد ادعاهای سازمان محیط زیست مبنی بر بی‌خبری پیمانکار از واقع شدن جاده در حریم پناهگاه حیات وحش میانکاله دروغی بیش نبوده است.
ما مجوز ندادیم، پیمانکار هم اطلاع نداشت
ظهرابی در حالی گردشگری در آشوراده را مطالبه عمومی عنوان کرده که خانه‌ها و زمین‌های مردم منطقه هنوز زیر آب است. در چنین شرایطی مطالبه عمومی منافع مادی و مخرب عده‌ای اندک است یا پیگیری آن مجوزهای ضد محیط زیستی که سازمان متبوع ظهرابی برای سدسازان و جاده‌سازان صادر کرده و به دلیل همین مجوزها زندگی مردم بعد از گذشت دو ماه هنوز زیر آب است؟ اواسط سال گذشته بود که بعد از چندین سال مقاومت فعالان محیط زیست، مناف هاشمی استاندار معزول گلستان اعلام کرد مجوزهای لازم را برای اجرای طرح طبیعت‌گردی آشوراده از سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کرده و به زودی این طرح وارد فاز اجرایی می‌شود اما چند ماه بعد به جای اجرای طرح «طبیعت‌گردی» آشوراده، کلنگ سایت پشتیبان آشوراده در ساحل بندرترکمن در غیاب رسانه‌ها به زمین زده شد و مناف هاشمی استاندار معزول گلستان هم در پاسخ به رسانه‌ها به اعلام این خبر که سازمان همیاری شهرداری‌ها پیمانکار این پروژه است و مجوزهای لازم اخذ شده بسنده کرد.
حمید ظهرابی، معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در این باره به خبرنگار مهر گفت: این توافق انجام شد که سازمان به هیچ وجه اجازه ساخت و ساز سنگین در آشوراده را نمی‌دهد و ساخت و سازها در جزیره باید موقت، سبک، با مصالح بومی، مطابق و موزون با طبیعت منطقه طراحی و اجرا شود؛ با این شرایط تفاهم کرده و قرارداد منعقد کردیم.
ظهرابی درباره جاده‌ای که آشوراده را هدف گرفته بود نیز تصریح کرد: مسئولان استان گلستان تصور می‌کردند چون سایت پشتیبان و … در داخل جزیره آشوراده نیست شروع کردند به اجرای طرح‌ها بدون اینکه سازمان حفاظت محیط زیست در جریان جزئیات کار باشد. متأسفانه جاده‌ای که احداث می‌کردند در حریم تالاب قرار داشت و به‌نظر می‌رسد می‌خواستند اسکله‌ای به سمت دریا ایجاد کنند؛ که هیچ‌کدام با سازمان حفاظت محیط زیست هماهنگ نشده بود.
با این حال روایت فعالان محیط زیست و اسنادی که به دست خبرنگار مهر رسیده خلاف این موضوع و ادعاهای دیگر سازمان محیط زیست را نشان می‌دهد و رد پای شخص عیسی کلانتری نیز در آن مشهود است.
مجوز رسمی محیط زیست در دستان پیمانکار
فرزاد علیزاده، مدیر روابط عمومی ستاد مردمی نجات آشوراده (سمنا)، در این باره خبرنگار مهر می‌گوید: روزهای پایانی سال گذشته بود که ما از طریق دوستانمان در بندر ترکمن متوجه شدیم که سازمان همیاری شهرداری‌ها که مجری پروژه طرح گردشگری آشوراده است از طریق شرکت پارس عمران شمال مشغول ساخت جاده‌ای به سمت جزیره آشوراده است. دوستانمان را به موقعیت فرستادیم و متوجه شدیم که این اتفاق واقعاً افتاده است.
ظهرابی در مصاحبه خود گفته پیمانکار نمی‌دانسته که این احتیاج به مطالعات ارزیابی دارد و نمی‌دانسته که حریم آبی تالاب جزو پناهگاه حیات وحش میانکاله محسوب می‌شود اما همه این‌ها را آدرس غلط داده‌اند علیزاده ادامه می‌دهد: من بلافاصله با دفتر معاون محیط طبیعی آقای ظهرابی تماس گرفتم و پرسیدم که ماجرا چیست و کارمند ایشان اظهار بی‌اطلاعی کردند و باور نمی‌کردند چنین اتفاقی افتاده باشد. تماس‌هایی گرفتند و متوجه شدند که موضوع واقعیت دارد. آقای عبدوس مسئولیتش به عنوان مدیرکل محیط زیست استان گلستان تمام شده بود و آقای کنعانی به عنوان سرپرست این اداره کل مشغول کار بودند. سریعاً نامه‌ای به آقای کنعانی تنظیم کردیم و خواستار پیگیری شدیم. معاونت محیط طبیعی هم وقتی متوجه این موضوع شدند نامه‌ای تنظیم کردند خطاب به اداره کل گلستان و مازندران و اداره کل مازندران هم به اداره بهشهر نامه‌ای زد و خواستار پیگیری شدند.
وی یادآور می‌شود: در نهایت آقای زمان رضااحمدی رئیس اداره بهشهر شخصاً حضور پیدا می‌کنند و با اخطاریه قانونی جلوی کار را می‌گیرند و به پیمانکار می‌گویند اگر مجوز داری ظرف ۴۸ ساعت مجوز خود را به اداره بیاور و ارائه کن که مشخص می‌شود اتفاقاً پیمانکار مجوز داشته است!
حریم آبی در مجوز محیط زیست ذکر شده است
چرا مدیرکل وقت محیط زیست گلستان به خود اجازه داده چنین مجوز غیرقانونی را صادر کند؟ زیرا در نامه دیگری شخص عیسی کلانتری نظارت و مدیریت پروژه را بر خلاف قانون بالادستی به اداره کل گلستان تفویض کرده است بر خلاف آنچه حمید ظهرابی معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست درباره احداث جاده در حریم پناهگاه حیات وحش میانکاله مدعی شده و گفته بدون هماهنگی و مجوز سازمان محیط زیست بوده اما طی نامه‌ای که آقای عبدوس در زمان ریاستش این مجوز را صادر کرده این موضوع تصریح شده است. آقای ظهرابی در مصاحبه خود گفته پیمانکار نمی‌دانسته که این احتیاج به مطالعات ارزیابی دارد و نمی‌دانسته که حریم آبی تالاب جزو پناهگاه حیات وحش میانکاله محسوب می‌شود اما همه این‌ها را آدرس غلط داده‌اند.
در نامه‌ای که امیر عبدوس مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست استان گلستان به پیمانکار داده، چند اولویت برشمرده شده که در اولویت چهارم این نامه به این پیمانکار اجازه داده در حریم آبی تالاب جاده‌ای احداث کند و در همین بند چهارم اشاره شده که «حریم آبی خلیج گرگان در محدوده پناهگاه حیات وحش میانکاله قرار دارد» یعنی پیمانکار می‌دانسته که این محدوده در حریم پناهگاه است و طرحی که آغاز می‌کند طرح گردشگری آشوراده است. در این نامه از پیمانکار خواسته شده ملاحظات محیط زیستی را لحاظ کرده و از ورود پساب و آلاینده در آب جلوگیری کنند و زیبایی را در نظر بگیرند و زمان کار هم خیلی کوتاه و سریع باشد.
تخلف با دستور غیرقانونی عیسی کلانتری
اما چرا عبدوس، مدیرکل وقت محیط زیست استان گلستان، به خود اجازه داده چنین مجوز غیرقانونی را صادر کند؟ زیرا در نامه دیگری شخص عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، نظارت و مدیریت پروژه را بر خلاف قانون بالادستی به اداره کل گلستان تفویض کرده است.
این دستور به این دلیل غیرقانونی است که مدیریت پناهگاه‌های حیات وحش یکپارچه است و مدیریت پناهگاه حیات وحش میانکاله بر اساس تصمیمی که در شورای عالی محیط زیست گرفته شده به اداره کل مازندران سپرده شده است. شورای عالی محیط زیست شامل چندین وزیر، رئیس سازمان محیط زیست و با ریاست شخص رئیس جمهور تشکیل می‌شود و سازمان محیط زیست نقش دبیرخانه شورا را دارد و بر این اساس عیسی کلانتری اجازه ندارد که برخلاف اسناد بالادستی مدیریت پناهگاه حیات وحش را در قسمتی که طرح گردشگری آشوراده اجرا می‌شود از استان مازندران بگیرد و به گلستان تفویض کند و به این ترتیب خلاف قانون اتفاق افتاده است مگر این که بپذیریم رئیس سازمان حفاظت محیط زیست حتی نمی‌دانسته پناهگاه حیات وحش میانکاله و جزیره آشوراده در تقسیمات سازمان متبوعش در کدام استان قرار گرفته است!
آن زمان خانم ابتکار در شورای شهر تهران بودند و مخالف این کار بودند اما شگفتا که با روی کار آمدن دولت «محیط زیستی» آقای روحانی و ریاست خانم ابتکار بر سازمان، یک تفاهم‌نامه ضد محیط زیستی امضا کردند که هنوز هم لغو نشده است علیزاده تصریح می‌کند: آقای ظهرابی در مصاحبه خود یک آدرس غلط دیگر هم می‌دهند و ادعا می‌کنند سی سال است که اجرای طرح گردشگری آشوراده یک مطالبه عمومی است. من نمی‌دانم چطور به این نتیجه رسیده‌اند که این موضوع مطالبه عمومی است. از سی سال پیش که برخی افراد دنبال این بودند و عده‌ای حتی یک زمانی برای جزیره آشوراده سند زدند مخالفت مردم با این موضوع اعلام شده است. همیشه دنبال این قضیه بودند و در دولت آقای خاتمی و ریاست خانم معصومه ابتکار بر سازمان محیط زیست حتی یکی از نهادها سند آورد که مالک جزیره است. بعد از آن که مشکلاتی برایشان به وجود آمد یک شرکت گردشگری به نام شرکت مناطق گردشگری جهان ثبت کردند اما جلوی این کار هم گرفته شد و در دوره ریاست خانم واعظ جوادی از طرف سازمان بازرسی کل کشور این مجوز ابطال شد.
این فعال محیط زیست تأکید می‌کند: بعد هم یک شرکت لبنی آمد آنجا و ادعای مالکیت کرد و می‌خواست جزیره را صاحب شود. آن زمان خانم ابتکار در شورای شهر تهران بودند و مخالف این کار بودند اما شگفتا که با روی کار آمدن دولت «محیط زیستی» آقای روحانی و ریاست خانم ابتکار بر سازمان، یک تفاهم‌نامه ضد محیط زیستی بین آقای شیرکوند و آقای کیخا که آن موقع بر مسند امروز آقای ظهرابی تکیه داده بودند امضا کردند و آن تفاهم‌نامه هم هنوز لغو نشده است.
علیزاده تصریح می‌کند: در ارزیابی طرح گردشگری جزیره آشوراده به توسعه تدریجی کاربری‌ها و اعداد و ارقامی اشاره شده که به هیچ عنوان متناسب با ظرفیت بردی که تعریف کرده‌اند یعنی ۵۰۰ نفر گردشگر در روز و ۸۰ نفر اقامت شبانه نیست. ما نگران این موضوع هستیم که نگاه به کل جزیره است و مطالبه عمومی در کار نیست و اتفاقاً باید خدمت آقای ظهرابی بگوییم مطالبه عمومی توقف این طرح‌های مخرب است.
۱۴ هزار متر سفره‌خانه / ۲۸ هزار متر برای اقامت ۸۰ نفر
ظهرابی در حالی بر اجرای «طبیعت‌گردی» مطابق استانداردهای بین‌المللی در جزیره آشوراده تاکیده کرده که برخلاف اعلام ظرفیت برد ۵۰۰ نفر گردشگر در روز برای مرکز بازدیدکنندگان ۱۳ هزار متر، برای نمازخانه و خدمات جانبی ۳۶۰۰ متر، برای رستوران و سفره‌خانه جانبی ۱۴ هزار و ۲۰۰ متر و برای محوطه روباز بازی کودکان ۱۳ هزار و هفتصد متر در نظر گرفته‌اند.
همچنین برخلاف اعلام ظرفیت حداکثر ۸۰ نفر اقامت شبانه در جزیره، برای فضاهای اقامتی اکولاژ ۲۸ هزار متر در نظر گرفته شده است.
سازمان محیط زیستی که فقط در استان تهران در یک روز دویست هزار مجوز برای قتل عام پرنده صادر می‌کند و توجیهش ارضای غریزه شکارچی است در پروژه گردشگری آشوراده هم به دنبال ارضای غریزه بساز و بفروش‌هاست مدیر روابط عمومی ستاد مردمی نجات آشوراده در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: آقای ظهرابی ادعا می‌کنند که سازمان مخالف هتل‌سازی و سازه‌های سنگین بود و اتفاقاً در همان تفاهم‌نامه زمان خانم ابتکار با همه این‌ها موافقت شد و اگر امروز جلوی این کار گرفته شده به دلیل وجود تشکل‌های مردم‌نهادی است که با استفاده از ابزارهای قانونی جلوی شما ایستاده‌اند و تا این لحظه اجازه نداده‌اند شما نیت خود را عملی کنید. بارگذاری‌های سنگین از آغاز قرار بود در آشوراده اتفاق بیافتد و شما و سازمان شما اتفاقاً کاملاً تمایل داشتید که رخ بدهد اما سمنا و تشکل‌های مردم‌نهاد جلوی آن را گرفتند.
علیزاده تصریح می‌کند: این که می‌گویند مقامات ما در استان گلستان و همچنین پیمانکار پروژه تصور می‌کرده‌اند که این به جزیره مربوط نیست این سوال را ایجاد می‌کند که فکر نمی‌کنید شما باید سازمان همیاری شهرداری‌ها را که به هیچ عنوان صلاحیت محیط زیستی انجام چنین پروژه حساسی را ندارد خلع ید کنید؟
مطالبه مردم سیل‌زده: گردشگری آشوراده یا برخورد با مجوزهای غیرقانونی؟
ظهرابی در حالی از توسعه پایدار و حفظ مناطق حفاظت شده کشور صحبت کرده که فعالان محیط زیست هنوز به یاد دارند که همین سال گذشته ۷۷ هزار هکتار از ۲۸ منطقه حفاظت شده در ۱۲ استان کشور را سازمان محیط زیست از حفاظت خارج کرد. در حالی که بر اساس کنوانسیون تنوع زیستی که در کشور ما قانون شده و به شکل قانون درآمده است دولت ایران موظف است حداقل ۱۷ درصد از مناطق را در خشکی و ۱۰ درصد مناطق آبی را از نظر تنوع زیستی و خدمات اکوسیستمی ارتقا بدهد اما سازمان محیط زیست و دولت حسن روحانی ۷۷ هزار هکتار از این مناطق را کسر کرد.
بیانیه‌ای از طرف فعالان اجتماعی و محیط زیست در استان گلستان در مخالفت با این طرح منتشر شد که نشان می‌دهد در خود استان گلستان هم سازمان‌های مردم‌نهاد با این طرح مخرب سری که سازمان محیط زیست هیچ چیز آن را افشا نکرده مخالفند سازمان محیط زیستی که فقط در استان تهران در یک روز دویست هزار مجوز برای قتل عام پرنده صادر می‌کند و توجیهش ارضای غریزه شکارچی است مسلم است که در پروژه گردشگری آشوراده هم به فکر جوامع بومی و محلی نیست و به دنبال ارضای غریزه بساز و بفروش‌هاست.
ظهرابی در حالی دم از مطالبه مردمی در طرح گردشگری آشوراده می‌زند که بیانیه سمنا در مخالفت با گردشگری آشوراده به امضای ۲۳ شبکه تشکل‌های محیط زیستی سراسر کشور رسیده است و سازمان‌های غیردولتی در شاخه میراث فرهنگی که شورای هماهنگی‌شان نماینده ۸۵ تشکل از سراسر کشور هستند این بیانیه را امضا کردند و اتفاقاً شبکه تشکل‌های محیط زیستی استان گلستان هم از امضا کنندگان آن بیانیه هستند. در روزهای پایانی سال ۹۶ هم بیانیه‌ای از طرف فعالان اجتماعی و محیط زیست در استان گلستان در مخالفت با این طرح منتشر شد که نشان می‌دهد در خود استان گلستان هم سازمان‌های مردم‌نهاد که نماینده دست کم بخشی از جوامع محلی هستند با این طرح مخرب سری که سازمان محیط زیست هیچ چیز آن را افشا نکرده مخالفند. طرحی که فعالان محیط زیست علیرغم قانون دسترسی آزاد به اطلاعات با تلاش فراوان توانستند آن را به دست بیاورند و سازمان محیط زیست از اساس آن را برای جوامع محلی شفاف نکرده که مدعی مطالبه عمومی برای آن باشد.
ظهرابی در حالی احداث جاده در آشوراده و راه‌اندازی طرح گردشگری را مطالبه عمومی عنوان کرده که مردم آق‌قلا و روستاهای اطراف بندر ترکمن هنوز مزارع و خانه‌هایشان زیر آب است. در چنین شرایطی مطالبه عمومی منافع مادی و مخرب عده‌ای اندک است یا پیگیری آن مجوزهای ضد محیط زیستی که سازمان متبوع ظهرابی بدون در نظر گرفتن همه جوانب محیط زیستی برای سدسازان و جاده‌سازان صادر کرده و به دلیل همین مجوزها زندگی مردم بعد از گذشت دو ماه هنوز زیر آب است؟
پرسشی که دست کم بخشی از پاسخ آن را باید در طرح تحقیق و تفحص از سازمان محیط زیست جستجو کرد که اکنون در مجلس کلید خورده است.