عباس چراغ چشم مدیر گروه پژوهشی تعلیم و تربیت اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر به بررسی آسیب شناسی تربیت دینی در مدارس پرداخت و اظهار داشت: آسیب شناسی از علوم پزشکی وارد علوم انسانی شده و در علوم اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد و از ریشه یونانی به معنای رنج و محنت گرفته شده است. از این رو رنج و محنت بر دانش را آسیب شناسی یا آسیب شناسی اجتماعی می گویند. از سوی دیگر تربیت دینی به معنای رشد و تعالی و تهذیب نیز به کار می رود.
وی با اشاره به اینکه آسیب شناسی تربیت دینی مدارس حاکمیت دیدگاهها و باورها نسبت به ماهیت واقعی دانش آموز به عنوان انسان آزاد است که هیچ محدودیتی بر او نیست، تصریح کرد: متأسفانه در جامعه و آموزش و پرورش این دید که او به عنوان یک انسان آزاد است که خود باید انتخاب کند و خود درباره تجربیات دینی مبتنی بر داشتن راهنما انتخاب کند، حاکم نیست .
عباس چراغ چشم با بیان این نکته که دانش آموز باید دین اسلام را بپذیرد و از الگوی تربیت دینی تبعیت کند، یاد آور شد: در قرآن آمده است که خداوند به مؤمنان منت نهاده و پیامبری از خود آنها برگزیده است تا انتخاب کنند و اجباری برای آنها وجود ندارد. بنابراین آموزش و پرورش باید هدایت کند . از این رو دیدگاههای ما باید مبتنی بر محبت باشد تا خوشایند باشند، از این رو ما تأکید فراوان بر محبت داریم . اگر کتب دینی مدارس از دیدگاههای عاطفی برخوردار باشند، با دانش آموز به صورت عاطفی برخورد شود و معلم با خوش خلقی با او برخورد کند، دین بر قلب دانش آموز جای می گیرد و این تأثیر قلبی بوده و دیگر هیچ اجباری در کار نیست.
مدیر گروه پژوهشی تعلیم و تربیت اسلامی توجه عواطف در انتقال باورهای دینی و پر رنگ کردن آن را مهم خواند و اظهار داشت: دین اسلام با متانت است و دینی مبتنی بر فساد و سختی نیست، چرا که اینگونه به هدف و مقصود خود نمی رسد . در این زمینه تأکید معلمان بر عواطف لطیف کارکرد باورهای دینی را از سوی دانش آموز ابتدایی و راهنمایی وسعت می دهد. این امر تنها مختص به مربیان پرورشی نیست بلکه همه معلمان باید از این ابزار استفاده کنند.
وی با بیان اینکه در قرآن کریم درباره بخشش و انفاق تأکید بسیاری شده است، یاد آور شد: اگر بتوانیم این آیات را به دانش آموزان منتقل کنیم و روح بخشندگی را با ویژگی دانش آموزی انتقال دهیم آنها به راحتی می پذیرد. همچنین قرآن تأکید فراوانی بر نرم خو بودن دارد. حتی از حضرت موسی (ع) می خواهد که با فرعون که مستبد زمان خود بود با زبان نرم سخن گوید. از این رو معلمان نیز باید با دانش آموزان مانند فرزندان خود برخورد و همان رفتار را به دانش آموزان منتقل کنند.
چراغ چشم مسئله بعدی را پرداختن به جنبه های معرفتی به جای جنبه های رفتاری میان دانش آموزان توصیف کرد و افزود: در این راستا باید فرهنگ معرفتی دانش آموز را ارتقاء داده و تلاش کنیم تا بر معرفت دینی آنها کار شود که اثر پذیرتر خواهد بود. چرا که تأکید بر جنبه های رفتاری چون نماز، روزه و یا شرکت در مراسم صبحگاهی اثر بخش نیست. همچنین در انتخاب معلم پرورشی، دینی، قرآن و یا عربی معلمانی انتخاب کنیم که از بهره هوشی خوبی برخوردار باشند. یعنی نه تنها بهره هوشی آنها متوسط نباشد بلکه از حد متوسط بالاتر هم باشد. این انتخاب منجر می شود تا آنها با مهارت به انتقال مفاهیم دین در دانش آموزان اقدام کنند و در روح و دل آنها جای می گیرد و دانش آموز نه تنها در مدارس و کلاس درس بلکه در خارج از مدارس نیز به انجام فرایض دینی خود اهتمام می ورزد. بنابراین انتخاب معلمان خوش خلق، با هوش و با زکاوت بسیار تأثیرگذار است.
وی آسیب بعدی را نداشتن برنامه جامع دینی در تمام آموزش و پرورش بیان کرد که طرح جامع تربیت دینی در مدارس نداریم و گفت: در مدارس ابتدایی و راهنمایی طرحی نداریم تا از روزمرگی شدن دروس دینی جلوگیری شود و شخصیتهایی برنامه ریزی کنند تا با یک فکر جامع و کامل با توجه به آداب و رسوم خود دروس دینی را ارائه دهند.
مدیر گروه پژوهشی تعلیم و تربیت اسلامی عدم استفاده از لوازم کمک آموزشی چون نمایش، بازی، تصاویر، شعر و برنامه های مختلف را آسیب بعدی مدارس خواند و استفاده از این لوازم کمک آموزشی را عامل انتقال بهتر مبانی دینی معرفی کرد و در ادامه پیشنهاد داد: تربیت معلمانی که رفتارهای آنها بر اساس تعالیم اسلام با دانش آموز باشد، روشن بودن مفاهیم دینی، نحوه بیان موقعیت دینی متناسب با سن دانش آموز، پرهیز از هرگونه مخالفت نادرست با دانش آموز، هماهنگی منطقه با رسانه های و صدا و سیما و همه مراکز ذیربط و پرداختن به جنبه های معرفتی در اولویت نیازسنجیها قرار می گیرد.
وی در ادامه با تأکید بر نظام مدیریت شایسته سالاری افزود: در تربیت دینی باید به دنبال معناگرایی باشیم و دانش آموزان را از این طریق رشد داده و ایمان درونی آنها را ارتقاء دهیم.