به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست ISC با اعلام این خبر گفت: مؤسسه کلاریویت آنالتیکس (ISI) هر ساله به معرفی پراستنادترین پژوهشگران دنیا (Highly Cited Researchers) می‌پردازد.
وی افزود: این فهرست شامل گروهی از پژوهشگران حوزه‌های موضوعی علمی مختلف بوده که در طول یک دهه گذشته با انتشار مقالاتشان توانسته اند بیشترین تعداد استنادها را دریافت کنند. این پژوهشگران براساس فعالیتشان در ۲۱ رشته موضوعی انتخاب شده اند. همچنین پژوهشگرانی که در چند رشته به صورت همزمان (Cross-Field) فعالیت می‌کردند نیز تحت یک رشته جداگانه طبقه بندی شده اند.
دهقانی اظهار دشت: برای قرار گرفتن در فهرست پژوهشگران برتر، کلیه فعالیت‌های علمی ۱۰ ساله اخیر در سطح بین المللی از جمله تعداد مقالات، تعداد استنادها، تعداد مقالات پراستناد، تعداد استناد به مقالات پراستناد مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مسائلی نظیر، رعایت اصول اخلاقی در پژوهش، رعایت میزان خوداستنادی در حد قابل قبول و نیز مقالات باز پس گیری شده در انتخاب یک پژوهشگر از این فهرست موثرند.
وی خاطرنشان کرد: بر این اساس تقریباً ۶ هزار و ۳۸۹ پژوهشگر در سال ۲۰۲۰ به عنوان پژوهشگر پراستناد انتخاب شده اند.
سرپرست ISC گفت: تعداد پژوهشگران انتخاب شده از یک رشته به رشته دیگر متفاوت است که علت آن تفاوت در تعداد کل پژوهشگران در رشته‌ها است. در رشته ریاضی کمترین تعداد ۷۰ نفر و در رشته پزشکی بالینی بیشترین تعداد ۴۸۲ نفر در سال ۲۰۲۰ انتخاب شده اند که این تفاوت ناشی از تفاوت در اندازه رشته‌ها یا به عبارت دیگر تعداد پژوهشگران هر رشته است.
وی ادامه داد: برای انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا، مقالات یک درصد پراستناد در دوره زمانی ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ مطابق با فهرست پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI) پردازش شدند. تعداد استنادهای مقالات یک درصد پراستناد یکی از معیارهای اصلی انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا بوده است.
دهقانی افزود: در سال ۲۰۲۰ تعداد پژوهشگران پراستناد حدود ۶ هزار و ۳۸۹ بوده که از این میزان تعداد ۲ هزار و ۴۹۳ نفر در حوزه موضوعی بین رشته‌ای (Cross filed) بوده اند. در سال ۲۰۱۹ تعداد پژوهشگران پر استناد برتر دنیا حدود ۶ هزار و ۲۰۰ بود بنابراین در فهرست سال ۲۰۲۰ حدود ۲۰۰ پژوهشگر بیشتر انتخاب شده اند که مبتنی بر افزایش تعداد کل پژوهشگران برتر است.
سرپرست ISC ادامه داد: از جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۰ مشابه سال ۲۰۱۹ تعداد ۱۲ پژوهشگر برتر با وابستگی ایران در لیست ۶ هزار و ۳۸۹ پژوهشگر پراستناد برتر دنیا قرار گرفته اند.
وی گفت: حضور پژوهشگران برتر کشور به ترتیب در حوزه‌های موضوعی بین رشته‌ای (۶ نفر)، کشاورزی (۲ نفر)،ریاضیات (۲ نفر) و مهندسی (۲ نفر) بوده اند. ضمناً در فهرست اعلام شده برخی از پژوهشگران با بیش از یک وابستگی سازمانی متعلق به یک یا دو کشور ظاهر شده اند.
دهقانی خاطرنشان کرد: همچنین باید ذکر شود که از ۷۰ نفر پژوهشگر پر استناد برتر دنیا در رشته ریاضیات دو نفر، دکتر مهدی دهقان و دکتر سجاد جعفری از ایران و از دانشگاه صنعتی امیر کبیر حضور داشته اند. همچنین، از ۱۷۳ نفر در حوزه مهندسی دو نفر و نیز از ۱۱۱ نفر در حوزه کشاورزی نیز دو نفر از ایران حضور دارد.
فهرست کامل پژوهشگران با ذکر وابستگی سازمانی و حوزه موضوعی آنها در جدول زیر ذکر شده است. در این فهرست دکتر نصرت اله وزیری، دکتر حسن کریمی مله، دکتر امید ماهیان و سیدمهدی جعفری وابستگی دوم کشور ایران و دانشگاه‌های مشخص شده در جدول ذکر شده است.
| فهرست پژوهشگران برتر ایران (با وابستگی ایران) در میان پراستنادترین پژوهشگران دنیا ۲۰۲۰ | |||
| ردیف | نام پژوهشگر | محل خدمت | رشته موضوعی |
| ۱ | سجاد جعفری | دانشگاه صنعتی امیرکبیر | ریاضیات |
| ۲ | مهدی دهقان | دانشگاه صنعتی امیرکبیر | ریاضیات |
| ۳ | محمد میرزازاده | دانشگاه گیلان | مهندسی |
| ۴ | امید ماهیان | دانشگاه فردوسی مشهد | مهندسی |
| ۵ | نصرت اله وزیری | دانشگاه تهران | بین رشته‌ای |
| ۶ | حمیدرضا پورقاسمی | دانشگاه شیراز | بین رشته‌ای |
| ۷ | حسن کریمی مله | دانشگاه صنعتی قوچان | بین رشته‌ای |
| ۸ | نورالدین قدیمی | دانشگاه آزاد اسلامی | بین رشته‌ای |
| ۹ | مصطفی اسلامی | دانشگاه مازندران | بین رشته‌ای |
| ۱۰ | امید اخوان | دانشگاه صنعتی شریف | بین رشته‌ای |
| ۱۱ | مسعود رضایی | دانشگاه تربیت مدرس | علوم کشاورزی |
| ۱۲ | سید مهدی جعفری | دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | علوم کشاورزی |
پژوهشگران برتر جهان اسلام
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: در فهرست پژوهشگران برتر دنیا، نام ۱۳ کشور اسلامی مشاهده می‌شود و بر این اساس سهم کشورهای اسلامی حدود ۳ درصد (۲.۸۵ درصد) پژوهشگران برتر دنیا است.
وی گفت: کشور عربستان با ۱۲۰ نفر، مالزی با ۱۷ نفر، ایران با ۱۲ نفر و ترکیه با ۱۱ نفر بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا در میان کشورهای اسلامی را دارند. آ
آمار کل تعداد پژوهشگران برتر جهان اسلام در جدول زیر ارائه شده و این افراد به ترتیب حروف الفبا از کشورهای اردن، امارات متحده عربی، اندونزی، ایران، پاکستان، ترکیه، عربستان سعودی، عمان، قطر، لبنان، مالزی، مصر و نیجریه هستند.
برای هر پژوهشگر یک یا دو و حتی سه وابستگی سازمانی در نتایج پژوهشگران پراستناد دنیا ذکر شده است و برخی از پژوهشگران نیز فقط یک وابستگی سازمانی دارند. وابستگی برخی دیگر به بیش از یک کشور است.
اگر وابستگی اول سازمانی پژوهشگران در نظر گرفته شود برخی از کشورهای اسلامی حذف و آمار برخی دیگر تغییر می‌کند. مثلاً آمار عربستان سعودی از ۱۲۰ پژوهشگر برتر به ۱۰۴ نفر، آمار مالزی از ۱۷ پژوهشگر برتر به ۱۳ نفر، آمار کشور ایران از ۱۲ پژوهشگر برتر به ۸ نفر کاهش می‌یابد.
یا آمار کشور ترکیه براساس وابستگی اول سازمانی از ۱۱ به یک پژوهشگر و آمار پاکستان از ۹ به دو پژوهشگر برتر تقلیل می‌یابد.
| تعداد پژوهشگران پراستناد برتر کشورهای اسلامی در سال ۲۰۲۰ | |||
| ردیف | نام کشور | تعداد پژوهشگر برتر صرفاً بر اساس وابستگی کشور | تعداد پژوهشگر برتر بر حسب وابستگی اول کشور |
| ۱ | اردن | ۱ | صفر |
| ۲ | امارات متحده عربی | ۱ | ۱ |
| ۳ | اندونزی | ۱ | صفر |
| ۴ | ایران | ۱۲ | ۸ |
| ۵ | پاکستان | ۹ | ۲ |
| ۶ | ترکیه | ۱۱ | ۱ |
| ۷ | عربستان سعودی | ۱۲۰ | ۱۰۴ |
| ۸ | عمان | ۲ | ۲ |
| ۹ | قطر | ۳ | ۳ |
| ۱۰ | لبنان | ۲ | ۲ |
| ۱۱ | مالزی | ۱۷ | ۱۳ |
| ۱۲ | مصر | ۲ | ۱ |
| ۱۳ | نیجریه | ۱ | ۱ |
| تعداد کل | ۱۸۲ | ۱۳۸ | |
دهقانی درباره آمار جهانی گفت: کشور آمریکا با ۲۶۵۰ نفر (۴۱.۵ درصد)، چین با ۷۷۰ نفر (۱۲.۱ درصد)، انگلستان با ۵۱۴ نفر (۸ درصد)، آلمان با ۳۴۵ نفر (۵.۴ درصد)، استرالیا با ۳۰۵ نفر (۴.۸ درصد)، کانادا با ۱۹۵ نفر (۳.۱ درصد)، هلند با ۱۸۱ نفر (۲.۸ درصد)، فرانسه با ۱۶۰ نفر (۲.۵ درصد)، سوئیس با ۱۵۴ نفر (۲.۴ درصد) و اسپانیا با ۱۰۳ نفر (۱.۶ درصد) بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا را دارند. بر این اساس ۸۴.۲ درصد پژوهشگران برتر دنیا متعلق به ۱۰ کشور هستند.
| ۱۰ کشور برتر پژوهشگران پر استناد در سال ۲۰۲۰ و سهم هریک از دنیا | ||||||||||
| کشور | آمریکا | چین | انگلیس | آلمان | استرالیا | کانادا | هلند | فرانسه | سوئیس | اسپانیا |
| تعداد | ۲۶۵۰ | ۷۷۰ | ۵۱۴ | ۳۴۵ | ۳۰۵ | ۱۹۵ | ۱۸۱ | ۱۶۰ | ۱۵۴ | ۱۰۳ |
| سهم (درصد) | ۴۱.۵ | ۱۲.۱ | ۸ | ۵.۴ | ۴.۸ | ۳.۱ | ۲.۸ | ۲.۵ | ۲.۴ | ۱.۶ |
سرپرست ISC در ادامه گفت: لازم به ذکر است که میزان رشد پژوهشگران برتر کشور چین به طور قابل ملاحظه‌ای در حال افزایش است به طوری که در سال ۲۰۱۸ با ۴۸۲ نفر (۷.۹ درصد)، در سال ۲۰۱۹ با ۶۳۶ نفر (۱۰.۲ درصد) و در سال ۲۰۲۰ با ۷۷۰ نفر (۱۲.۱ درصد) افزایش یافته است.
وی افزود: این درحالی است که سهم پژوهشگران برتر کشور آمریکا در ۲۰۲۰ حدود ۲.۵ درصد و کشور انگلستان ۰.۳ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. با توجه به اینکه سهم سایر ۱۰ کشور برتر دنیا از پژوهشگران دنیا در ۲۰۲۰ تقریباً ثابت بوده است، به نظر می‌رسد افزایش سهم کشور چین از کاهش کشورهای آمریکا و انگلیس صورت گرفته است.
دهقانی خاطرنشان کرد: همچنین ۲۶ نفر از برندگان جوایز نوبل در این فهرست قرار دارند که ۳ نفر آنها مربوط به برندگان نوبل سال جاری هستند.
وی افزود: دانشگاه‌های هاروارد آمریکا با ۱۸۸ پژوهشگر، آکادمی علوم چین با ۱۲۴ پژوهشگر و استنفورد با ۱۰۶ پژوهشگر سه سازمانی هستند که بیشترین تعداد پژوهشگران برتر دنیا را در اختیار دارند.
سرپرست ISC گفت: پژوهشگران پراستناد، کیفی ترین و پراستنادترین مقالات علمی دنیا را انتشار داده اند و لذا در حوزه موضوعی تخصصی خود بعنوان پژوهشگر مؤثر در سطح بین المللی شناخته و معرفی شده اند. اما باید در نظر داشت که امروزه مؤثر بودن فقط در تعداد استنادها خلاصه نمی‌شود، بلکه رفع مشکلات جامعه و اثرگذاری اقتصادی، اجتماعی، فناورانه و نوآورانه از سایر ابعادی هستند که باید مورد توجه پژوهشگران قرار گیرند.