خبرگزاری مهر -گروه هنر- عطیه مؤذن: «هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.
در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی
بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.
امروز پنجشنبه ۲۵ دی ماه می‌توانید با شصت و نهمین بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون و خارج از تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید.
چهره هفته؛ سیروس مقدم
چندی پیش محسن تنابنده نویسنده و بازیگر «پایتخت» در واکنش به سوال رسانه‌ها درباره میزان دستمزدش در فصل جدید این سریال و اینکه دستمزد پنج میلیاردی‌اش چقدر حقیقت دارد تنها با یک قهر فرمالیته نوشت که قرار نیست «پایتخت» را بسازد. به فاصله‌ای کوتاه از این سخن اما به طور غیررسمی شنیده شد که قرارداد «پایتخت» بسته شده است و حالا با فاصله‌ای دو هفته‌ای خود سیروس مقدم کارگردان فصل‌های مختلف «پایتخت» به شکلی رسمی و در سخنان کوتاهی خبر داد که قرار است ادامه «پایتخت ۶» را بسازند.
سیروس مقدم که در مدت حدود یک سال سکوت کرده بود حالا در مصاحبه‌ای رسمی با خبرگزاری صداوسیما خبر داد «در تلاشیم ادامه پایتخت ۶ را به نوروز برسانیم و به همین خاطر احتمالاً قسمت‌های باقیمانده آنکه ۲ یا ۳ قسمت خواهد بود، ساخته خواهد شد. طبق قولی که به مردم داده بودیم تلاش می‌کنیم که آن قسمت‌های باقیمانده از سریال را آماده کنیم تا «پایتخت ۶» به انتها برسد و در نوروز سال آینده روی آنتن برود.»
مقدم البته فروردین ماه سال جاری این قول را به مردم داده بود که دو قسمت ادامه سریال طلب مردم خواهد بود و حالا بعد از حدود ۱۰ ماه از وعده خود سخن گفت و این وعده به چند قسمت نوروزی تبدیل شده است؛ آن هم درست بعد از رقم‌های نجومی که درباره قرارداد این فصل از سریال در نوروز ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ شنیده شده است و درست در نقض سخنان محسن تنابنده که مهمترین ضلع سازندگان «پایتخت» محسوب می‌شود.
کارگردان «پایتخت» توضیحی درباره حضور محسن تنابنده برای چند قسمت نوروزی نداد اما نقش تنابنده در این سال‌ها در ساخت «پایتخت» بر کسی پوشیده نیست. او طراح، نویسنده و کاراکتر اصلی این سریال است که بدون او ساخت مجموعه امکانپذیر نیست اما اینکه چطور با این فاصله اندک از سخن خود کوتاه خواهد آمد عجیب است.
طرح این سوالات و ابهامات البته برای زیر سوال بردن پروژه «پایتخت» نیست که اتفاقاً برعکس، «پایتخت» حالا نه فقط به سازندگانش بلکه به برند سازمان صداوسیما و حتی به مخاطبانش تعلق دارد. سریالی که با هزینه بیت‌المال به اثری چند فصلی تبدیل شده است و بیش از پیش باید برای حفظ این سرمایه و اعتبار آن تلاش کرد. با این حال هرچقدر می‌گذرد شفاف سازی نسبت به جزئیات ساخت، هزینه و دیگر ماجراهای مربوط به سریال رنگ می‌بازد و همه امور در خفا صورت می‌گیرد.
اینها در حالی است که در رویکرد حرفه‌ای شبکه‌های تلویزیونی، ساخت سریال‌های مهم با یک برنامه‌ریزی و زمان بندی مشخص به تولید می‌رسند و دائم نسبت به آنها اطلاع رسانی می‌شود. اینجا اما این زمان بندی در دستگاه عریض و طویل صداوسیما وجود ندارد و ساخت و نساختن یک اثر با یک توئیت یا پست اینستاگرامی به هوا می‌رود و یا در نبود اطلاع رسانی‌های رسمی صداوسیما، خود سازندگان اثر چند و چون پروژه‌ها را اعلام می‌کنند.
حاشیه هفته؛ خداحافظی سیامک انصاری از تبلیغات پرتکرار!
پخش بی وقفه و ممتد یک تبلیغ تلویزیونی در شبکه‌های سیما طی یکی دو ماه اخیر سر و صدای بسیاری به پا کرد؛ تبلیغی که سیامک انصاری تنها کاراکتر آن بود و با معرفی او در این آگهی، یکی پس از دیگری در شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی روی آنتن می‌رفت و حتی گاهی همزمان در چند شبکه در حال پخش بود.
این مدل از تبلیغات حتی در جایی به ضد خود عمل کرد و باعث شد سیامک انصاری نوک پیکان هجمه‌ها و انتقادات کاربران قرار بگیرد.
این هفته اما همین تبلیغ به جای سیامک انصاری با فرد دیگری روی آنتن رفت و روزنامه هفت صبح با این اتفاق از خداحافظی سیامک انصاری با تیزرهای پرحاشیه نوشت و تیتر زد که «پایان قرارداد یا واکنش به انتقادات؟»
این روزنامه در ادامه با شرحی از ماجرا و حضور پررنگ انصاری نوشت که «حالا نمی‌دانیم خداحافظی او از این تیزر به خواست خودش بوده یا سفارش دهنده.» با این حال هم از شدت پخش تبلیغ کاسته شده است و هم نمایش تصویر انصاری به صفر رسیده است.
در همین هفته و در ارتباط با بحث تبلیغات بازرگانی، شورای نظارت بر صداوسیما پس از چند ماه یکی از جلسات خود را به صورت رسمی رسانه‌ای کرد که طی آن در حوزه پیام‌های بازرگانی به سازمان صداوسیما تذکر داده شده بود. در این خبر آمده بود: «نمایندگان قوای سه‌گانه در شورای نظارت رعایت برخی شئون اجتماعی و فرهنگی در پخش آگهی‌های بازرگانی و پرهیز از اغراق و افراط را مهم برشمردند و اعتماد مردم به صداوسیما را یک اصل خدشه ناپذیر دانستند که می‌بایست در تمامی اقدامات و برنامه‌ها مورد عنایت جدی قرار گیرد»
این تاکید شورای نظارت مورد توجه اکثر رسانه‌ها قرار گرفت و حتی باعث شد مروری داشته باشند بر تبلیغات اغراق‌آمیز محصولاتی که حاشیه‌هایی را هم پیش از این برای سازمان رقم زده بودند. با این وجود نکته مهمتر این است که باید دید شورای نظارت تا کجا روی این توصیه تاکید دارد و آیا در صورت ادامه این روند به اتفاقات عملی و توبیخ هم خواهد رسید یا خیر. تلویزیون بارها با پخش پیام‌های بازرگانی حاشیه دار مواخذه شده است نمونه اخیر هم (که مدت زیادی از پخش آن نمی‌گذرد) تبلیغ یک روغن سه کاره بود که اعلام شد نه تنها مورد تایید سازمان ملی استاندارد نیست بلکه سازمان صداوسیما به خاطر آن تذکر هم گرفته است.
اتفاق هفته؛ یک قدم دیگر تا شفاف سازی
وضعیت تولید محتوا در فضای مجازی این هفته یک گام دیگر به جلو رفت و مجلس شورای اسلامی با تعیین تکلیف برای آن، تولید محتوا را به شکل رسمی سازمان صداوسیما سپرد و برای آن اعتبار هم تخصیص داد.
حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس شورای اسلامی چند روز پیش، از نشست کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۰ خبر داد و به صورت رسمی گفت: در این جلسه اعضای کمیسیون در مصوبه خود مدیریت و نظارت بر محتوای فضای مجازی را به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران سپردند.
وی همچنین با اشاره به اعتباری که به چند سازمان اختصاص یافته است صداوسیما را هم بر شمرد و بیان کرد: در ادامه اعضای کمیسیون طی مصوبه‌ای ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تولید محتوا در فضای مجازی تخصیص دادند که بر اساس جدول تعیین شده در اختیار سازمان صدا و سیما، سازمان فرهنگ و ارتباطات سازمان تبلیغات اسلامی و… قرار می‌گیرد.
این اعتبار که در کنار بودجه‌های قبلی صداوسیما شائبه‌هایی را هم برای برخی برانگیخته بود باعث شد تا سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر رسانه‌های فراگیر «ساترا» که امور نظارت بر تولیدات، محتواها و پلتفرم‌های فضای مجازی را بر عهده دارد بیانیه‌ای بدهد و اعلام کند که این تسهیلات در اختیار این نهاد قرار می‌گیرد و عنوان کرد: «مطابق مصوبه نمایندگان مجلس شورای اسلامی حمایت از رسانه‌های صوت و تصویر ایرانی منحصراً بر عهده ساترا قرار داده شده است.»
این شفاف سازی ها برای روشن شدن وضعیت تولید محتوا در فضای مجازی اگر گامی به جلوست اما هنوز نیازمند تشریح جزئیات دیگری است تا مخاطب و به ویژه فعالان این فضا در جریان کامل فرایندها قرار بگیرند.
به ویژه که ظاهراً هنوز متولیان و مدیران اصلی با ماموریت‌ها و حتی رویکردهای مشخص شده کنار نیامده‌اند و گویی هنوز اتفاق نظر جمعی روی کارویژه هایی که باید در فضای مجازی صورت بگیرد بوجود نیامده است. به طور مثال محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات در تازه‌ترین اظهار نظر خود نسبت به جلسه کمیسیون تلفیق مجلس نوشت: «در فضای مجازی تولید محتوا باید مردمی باشد، نه سازمانی. از تولیدات مردمی حمایت کنیم، نه تولیدات صداوسیمایی برای مردم! آزموده را آزمودن خطاست»
باید دید درباره کیفیت هزینه‌کرد بودجه در نظر گرفته شده آیا سیاست‌گذاران کلان فضای حساس مجازی به توافق و اشتراک نظر می‌رسند و آیا در این زمینه هم تن به شفاف‌سازی می‌دهند؟
نکته هفته؛ راهکار عجیب شورای نظارت
طی چند روز اخیر ویدئویی بارها در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد که به سخنان حجت‌الاسلام کاظم صدیقی درباره مرحوم آیت الله مصباح یزدی مربوط می‌شد که واکنش‌های بسیاری را برانگیخت و بعد هم خود او نیز در مصاحبه‌ای نسبت به سخنان خود عذرخواهی کرد.
این سخنان باعث شد تا رسانه‌ها گفتگویی با صوفی دبیر شورای نظارت بر صداوسیما بگیرند و نظر او را در چنین مواقعی جویا شوند.
محمدحسین صوفی البته همچون موارد حاشیه ساز قبلی در این مصاحبه هم توضیح داده است که فیلم کامل را ندیده است و برای همین نمی‌تواند اظهار نظر کند. صوفی همچنین از حجم بالای کار صداوسیما گفته است و اینکه بیش از ۱۵۰ شبکه رادیویی و تلویزیونی در حال فعالیت هستند و اساساً شورای نظارت نمی‌تواند موردی برنامه‌ها را بررسی کند.
دبیر شورای نظارت بر صداوسیما اما در ادامه با بیان اینکه پروتکل‌هایی در چنین بحث‌هایی باید مشخص باشد از آموزش مجریان در هنگام چنین بحث‌هایی سخن گفت و البته به یک نکته عجیب هم اشاره کرد که «صداوسیما کمتر برنامه زنده داشته باشد»
صوفی در توضیح بیشتر این جمله گفته است: «ما قبلاً توصیه‌هایی به سازمان صداوسیما کرده‌ایم. اول اینکه کمتر برنامه زنده داشته باشند و ترجیحاً برنامه‌های گفتگو محور، ضبطی و تولیدی باشد. در این صورت کارشناسان می‌توانند برنامه را ببینند و هرگونه ایراد و اشکالی را اصلاح کنند. چنین برنامه‌هایی ایراد کمتری دارند.»
با این سخن صوفی به نظر می‌رسد هنوز راه حل این شورا برای دوری از حاشیه‌ها به ضبطی کردن برنامه‌ها ختم می‌شود؛ ماجرایی که حواشی آن از سال گذشته با چند برنامه زنده آغاز شد و هنوز هم ادامه دارد.
فارغ از دو مصداقی که در هفته اخیر منجر به واکنش شورای نظارت بر صداوسیما در بحث پیام‌های بازرگانی و برنامه‌های زنده شد از این نهاد انتظار می‌رود بیشتر مخاطب را در جریان رسمی و رسانه‌ای نشست‌ها و جلسات خود قرار دهد و صرفاً فعالیت‌هایشان به واکنش به اتفاقات و حواشی محدود نماند.
از طرف دیگر این مطالبه نیز وجود دارد که شورای نظارت بر صداوسیما در مواردی که وعده پیگیری داده است با جدیت آنها را دنبال کند. به طور مثال تبلیغ اینستاگرام در تلویزیون و در برنامه‌های مختلف یکی از مواردی بود که چندی پیش گفته شد تخلف است اما این رویه همچنان در برنامه‌های تلویزیونی ادامه دارد و ظاهراً به هیچ رویکرد جدیدی منجر نشده است.
پیشنهاد هفته؛ بازپخش مناظره‌های سیاسی بعد از چند دهه
بعد از چند دهه هنوز هم عنوان جنجالی‌ترین مناظره‌های تلویزیونی به مناظره‌های دهه ۶۰ می‌رسد، به سال‌های ابتدایی انقلاب که در تلویزیون رسمی کشور نمایندگانی از گروه‌ها و احزاب مختلف را می‌دیدید که خیلی علمی و مستدل اسلحه را کنار گذاشته و در جریان معرفی و جدل و دیالوگ با هم برآمده‌اند.
مناظره‌های بهار ۶۰ که در یک طرف آیت الله مصباح و عبدالکریم سروش و در طرف دیگر افرادی چون احسان طبری از ایدئولوژیست های حزب توده و فرخ نگهدار نماینده و عضو شورای مرکزی سازمان فداییان خلق قرار داشتند. مناظره‌هایی که اگرچه پخش زنده نداشت اما گفته می‌شد کوچک‌ترین جرح و تعدیل و سانسوری هم نداشته است و با شجاعت تلویزیون میسر شد.
این مناظره‌ها که با حضور آیت الله بهشتی و نورالدین کیانوری در قسمت‌های دیگری ادامه پیدا کرد در مرحله‌ای متوقف شد و در همه این سال‌ها از آن به عنوان الگویی برای مناظره بین عقاید و تفکرات مختلف یاد می‌شد.
مجری در ابتدای این مناظره‌ها اعلام می‌کرد که «پیرو اطلاعیه شورای سرپرستی صدا و سیمای جمهوری اسلامی مبنی بر دعوت از گروه‌ها برای شرکت در یکسری مباحث اساسی، اینک پیرامون ۳ موضوع اصلی ایدئولوژی و عقیده، مسائل سیاسی و مسائل اقتصادی ابتدا بحث خواهد شد» و به این ترتیب طرفین در باب مسائل مختلفی وارد گفتگو شدند و مردم زیادی مخاطب آنها قرار گرفتند.
حالا هفت قسمت از این مناظره‌ها همزمان با درگذشت آیت الله مصباح قرار است از رادیو گفت و گو پخش شود که از شب گذشته ۲۴ دی شروع شده است و تا هفته آینده هر شب ساعت ۲۲ روی آنتن می‌رود.