به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی انتشارات راه‌یار، مراسم رونمایی کتاب «اسطوره‌های عشق» با حضور کمال السید، نویسنده عراقی کتاب و اسما خواجه زاده، مترجم در کتابستان رضوی قم برگزار شد.
کتاب «اسطوره‌های عشق» به‌قلم کمال السید، رمانی براساس زندگی شهیده میسون غازی، از زنانی است که در جریان مبارزات اسلامی در سال‌های حکومت صدام، شهید شدند و با ترجمه اسما خواجه‌زاده توسط انتشارات راه‌یار منتشر شده است.
در ابتدای این‌برنامه، ابواثیر یکی از فعالان حوزه تاریخ شفاهی مقاومت اسلامی در عراق، گفت: ۶۷ درصد از جمعیت عراق شیعه است اما در طول حکومت‌های متعددی که بعد از حکومت عثمانی در این کشور تشکیل شدند، شیعیان رنج کشیدند چرا که اقلیت بر اکثریت مسلط بود اما در دهه پنجاه میلادی، احزابی تشکیل شدند که یکی از این تشکیلات، حزب الدعوه اسلامی بود که مؤسسان آن، عده‌ای از علما و مؤمنین بودند که توانستند جوان‌های شیعه را گردهم آورند.
حزب بعث، مخالفانش را با اسید می‌کشت
وی افزود: یکی از اهداف این حزب رسیدن به حاکمیت اسلامی بود و این مسئله با زعامت علما ممکن می‌شد. در رأس این علما، آیت‌الله سیدمهدی حکیم پسر سیدمحسن حکیم، از مراجع نجف بود و زیر سایه مرجعیت، این حزب به سوی جوان‌ها و طبقات مختلف ملت عراق رو کرد. حاکمیت حزب بعث، نمونه‌ای از بدترین صورت‌های حاکمیت اقلیت بر اکثریت بود؛ در وزارت‌خانه‌ها و تشکیلات این حکومت، خیلی کم، افراد شیعی حضور داشتند. اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد میلادی، حزب بعث بر علیه افکار اسلامی وارد جنگ شد و جوان‌ها را مجبور کرد که به حزب بعث بپیوندند؛ یکی از اولین کارهایی که حزب بعث کرد این بود که یکی از مؤسسان حزب الدعوه به نام عبدالصاحب الدخیل را با اسید کشتند، این اتفاق در سال ۱۹۷۲ اتفاق افتاد و در سال ۱۹۷۵، ۵ نفر دیگر از رهبران حزب الدعوه کشته شدند که در راس آنها شیخ عارف البصری که بود.
یکی از روش‌های حکومت حزب بعث، قبل از شروع جنگ با ایران، دستگیری وسیع صدهاهزار نفر جوان و اعدام تعدادی از اینها بود. اگر کسی هم دستگیر می‌شد، خانواده‌اش حق نداشتند بروند سؤال کنند یعنی نمی‌توانستند سؤال کنند، فقط به آنها جواب می‌دادند که شما مثلا پس فردا بروید شهر بصره، از پزشکی قانونی جنازه را تحویل بگیرید و تعهد می‌گرفتند که خانواده، حق اقامه مجلس فاتحه و ختم ندارد. اما بزرگ‌ترین جنایتی که صدام مرتکب شد، محاصره منزل آیت‌الله صدر و شهادت ایشان و در ادامه، به شهادت رساندن خواهرش، بنت الهدی صدر بودابواثیر در ادامه گفت: حزب بعث در مدارس و دانشگاه‌ها تشکیلاتی به نام الاتحاد الوطنی ایجاد کرد که افراد متدین را زیر نظر داشتند، این تشکیلات هم دانشجوها و دانش‌آموزان را مجبور می‌کردند که به حزب بعث ملحق شوند اگر قبول نمی‌کردند تحت تعقیب قرار می‌گرفتند و مجبور می‌شدند تحصیل را رها کنند و نمی‌توانستند وارد دانشگاه شوند. این اوضاع عراق تا شروع حرکت امام خمینی(ره) ادامه داشت؛ یادم هست جوانان در شب جمع می‌شدند و اتفاقات ایران را هر روز از رادیو دنبال می‌کردیم که اخبار انقلاب اسلامی از تبعید امام خمینی به فرانسه تا بازگشت ایشان را با جزئیات می‌گفتند؛ نهضت امام خمینی(ره)، جوانان عراقی را تحت تاثیر قرار داده بود به همین دلیل، آن روزها همزمان با انقلاب اسلامی، دستگیری جوانان عراقی هم زیاد شده بود.
این‌مبارز عراقی گفت: بعد از رحلت سید محسن حکیم، آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر رهبری شیعیان و انقلابیون عراق را عهده‌دار شد؛ آرام آرام، کتاب‌ها و نوشته‌های آیت‌الله صدر و بنت الهدی صدر در همه‌جا پخش می‌شد و جوان‌ها متأثر از این جریان‌ها با حکومت درگیر شدند. حمله حکومت بعث به انقلابیون از شهر بصره شروع شد چون توانسته بودند اسامی افراد را پیدا کنند، در شهر بصره و دیوانیه، رهبران و هزاران نفر از اعضای حزب الدعوه دستگیر و اعدام شدند تا آنکه همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی، صدام به قدرت رسید.
شهادت صدر، بزرگ‌ترین جنایت صدام
وی گفت: اولین کاری که صدام انجام داد، دستگیری عده‌ای از رهبران حزب بعث بود که طرفدار احمد حسن البکر و مخالف او بودند؛ معروف است که همه این افراد را در سالنی گردهم آوردند و داستانی درست کرده اند که اینها می‌خواهند کودتا کنند و با این داستان جعلی، بسیاری از مسئولان حزب بعث که طرفدار صدام نبودند، اعدام شدند و صدام با این کار می‌خواست ترس و وحشت در میان مردم عراق ایجاد کند. دستگیری سران مخالف در تلویزیون پخش شد، بعد از آن، گفتند هر کسی طرفدار یا مروج افکار حزب الدعوه باشد یا به اعضای آن پناه دهد، محکوم به اعدام می‌شود. این‌دستگیری‌ها به‌حدی بود که مثلا یادم است خانواده‌ای بود که پنج تا از پسرانش، دستگیر و شهید شدند و دو پسر دیگر هم به جنگ فرستاده شده بودند، کشته شدند. یکی از روش‌های حکومت حزب بعث، قبل از شروع جنگ با ایران، دستگیری وسیع صدهاهزار نفر جوان و اعدام تعدادی از اینها بود. اگر کسی هم دستگیر می‌شد، خانواده‌اش حق نداشتند بروند سؤال کنند یعنی نمی‌توانستند سؤال کنند، فقط به آنها جواب می‌دادند که شما مثلا پس فردا بروید شهر بصره، از پزشکی قانونی جنازه را تحویل بگیرید و تعهد می‌گرفتند که خانواده، حق اقامه مجلس فاتحه و ختم ندارد. اما بزرگ‌ترین جنایتی که صدام مرتکب شد، محاصره منزل آیت‌الله صدر و شهادت ایشان و در ادامه، به شهادت رساندن خواهرش، بنت الهدی صدر بود. همچنین در آن برهه زمانی، شروع به اخراج افرادی که اصالت ایرانی داشتند، کردند. یعد از این کارها، افراد ۱۸ تا ۲۵ ساله را از خانواه‌هایشان جدا و در اطراف شهر سماوه، زندانی و اعدام کردند، می‌گویند اینها را با استفاده از مواد شیمیایی اعدام کردند.
این‌فعال عراقی محور مقاومت با اشاره به آغاز جنگ صدام با ایران گفت: در این جنگ، می‌بینیم که ملت عراق را مجبور کردند که وارد جنگ با ایران شوند، هرکسی فرار می‌کرد، دستگیر و تیرباران می‌شد. اگر هم موفق به فرار می‌شد خانواده‌اش را حتی اگر بچه کوچک داشتند، دستگیر و زندانی می‌کردند.
وی با اشاره به کتاب «اسطوره‌های عشق» خاطرنشان کرد: من هم زمانی که نیروهای بعث، پدرم را بعد از اعدام برادرم دستگیر کردند، به کویت فرار کردم و از آنجا به ایران آمدم. اما خیلی از خانواده‌ها نتوانستند فرار کنند، بعضی‌ها هم سمت کردستان عراق رفتند که دستگیر و خانواده به خانواده اعدام شدند. ما در عراق به خانواده خمینی معروف هستیم و این ما را خوشحال می‌کند. وقتی پدرم رفته بود جسد برادرم را تحویل بگیرد از او آدرس خانه‌اش را خواسته بودند، پدرم هم گفته بود که اهل دهات دور هستیم و آدرس نداریم، در واقع آنها می‌خواستند بگویند که طرفداری خمینی به ضرر ماست. خیلی از کسانی که اعدام شدند به آنها می‌گفتند که برعلیه امام خمینی حرف بزنند اما چون حرف نمی‌زدند اعدام می‌کردند. کتاب «اسطوره‌های عشق» نمونه‌ای از اوضاع عراق در دوران صدام است.
در ادامه این مراسم، کمال السید، نویسنده عراقی کتاب «اسطوره‌های عشق» گفت: سخنان ابواثیر، خیلی از خاطرات را زنده کرد و مانند پوست پیاز که هر قدر بیشتر خرد کنید، اشک آدمی را بیشتر درمی‌آورد. حدود ۳۰۰۰ شهید زن در دوره صدام داریم اما از این تعداد، تنها حدود ده نفر شناخته شده هستند و از بقیه فقط یک اسم، روز تولد و روز شهادت مانده است. رمان «وفا» قصه زندگی یک دانشجوی رشته مهندسی در بصره است که او را می‌ربایند در حالی که فرزند چهل روزه‌ای به نام «صهیب» داشته است و پدرش را هم به زندان انداختند. «صهیب» که زندگی سختی داشته، وقتی بعد از چند سال، به ملاقات پدرش می‌رود، حاضر نبود سوار ماشین بشود و از ماشین می‌ترسیده. این خانواده، سمبل داستان دردناک عراق است.
رمان؛ بهترین شیوه بازخوانی تاریخ است
وی افزود: این‌نسل عراق باید شناخته شود. هر پدیده اجتماعی یا سیاسی و حتی اقتصادی نامفهوم و ابتر خواهد ماند اگر ریشه‌های تاریخی آن بررسی نشود. ما متاسفانه تاریخ نمی‌خوانیم و همیشه اشتباهات قبلی را تکرار می‌کنیم. این نسل دیروز، نسل جوان‌های عراق، شهید میسون ۱۸ ساله، فاطمه ۱۹ ساله و امل رُبیعی ۲۰ ساله و ده‌ها دختر جوان رؤیای عراقی آزاد داشتند. اما این فقط یک رؤیا بود چون حزب بعث، قدرت مطلق بود و هیچ صدایی نمی‌توانست بلند شود. الان حشد الشعبی یک پدیده است اما اگر بدون بررسی ریشه‌های تاریخی دو نسل گذشته سراغ ان برویم نمی‌توانیم آن را بفهمیم و درک کنیم. به نظر بنده، تاریخ باید بازخوانی و بازنویسی بشود. البته که روش رمان، بهترین شیوه برای مخاطب است. چرا که فکر نمی‌کنم مخاطب به تاریخ خشک و خالی مراجعه کند. چون زبان تاریخ، زبانی خشک و نامفهوم است، رمان بهترین اسلوب برای بیان تاریخ برای مخاطب امروز است.
متأسفانه کسانی که قدرت و ثروت دارند و بر عراق حکومت می‌کنند، هیچ کاری انجام نمی‌دهند. حتی حاضر نیستند در توزیع کتاب‌هایی که تاریخ را می‌گویند، کمک کنند چون دغدغه‌شان فقط قدرت و ثروت است. بنابرین کار خیلی زیادی لازم است، چنین کتاب‌هایی که مربوط به تاریخ معاصر عراق است باید به سریال و فیلم تبدیل شوند و محدود به کتاب نمانندالسید درباره شخصیت‌های کتاب خود گفت: شهیده میسون غازی الاسدی متولد شهر بغداد و حسام نامزد ایشون متولد شهر ناصریه جنوب عراق بود. به خاطر همین نام کتاب را آخر اساطیر الحب گذاشتم که با عنوان اسطوره‌های عشق به فارسی ترجمه شده است. من در این رمان، تجربه خودم از مفهوم وطن را بیان کردم. بعد از مهاجرت به ایران، رویای بازگشت به وطنی آزاد داشتم و بعد از ۲۴سال به کشورم بازگشتم ولی این یک حقیقت تلخ است؛ من در کاظمین که در آن به دنیا آمده بودم، احساس غربت می‌کردم. غربت زمان، سخت‌تر از غربت جغرافیایی است، من متعلق به نسل گذشته و تاریخ شده‌ام.
این‌نویسنده عراقی در ادامه گفت: بعد از بازگشت به ایران، مفهوم وطن را دوباره درک کردم. وطن حقیقی انسان، نه جغرافیا بلکه عقیده و فکر انسان است. شهیده میسون، امل ربیعی و فاطمه الحسینی احساس کردند وطنشان عراق نیست بلکه وطنشان در آن موقع، ایران الحسین، ایران اسلامی و ایران امام خمینی است. آخرین حرف شهیده میسون قبل از اعدام، زنده باد خمینی است. پس وطن، جغرافیا نیست. وطن عقیده، فکر انسان و دین است. متأسفانه تجربه احزاب اسلامی در عراق، تجربه موفقی نبود. اکثرشان، مست قدرت و ثروت شدند و تمام ارزش‌ها را فراموش کردند؛ به همین خاطر ما مدیون نسل شهیده میسون‌ها هستیم. نسلی که به اهداف امام خمینی و شهید صدر وقتی که فریاد زد «دنیا چیست؟ جز توهم چیزی نیست. دنیای ما بیشتر وهم دارد.» ایمان داشتند.
وی افزود: بعثی‌ها وقتی به قدرت رسیدند، اولین کارشان، ایجاد شکاف بین عراق و ایران بود. به عنوان مثال در یک سال در یک دانشگاه ۳۰۰ پایان‌نامه علیه تاریخ، ملت، دولت و نظام ایران نوشته شد. فیلم‌هایی درباره فتح ایران در جنگ قادسیه به دست مسلمانان عرب تولید کردند. اینها برمی‌گردد به ریشه‌های تاریخی به همین خاطر هم تاکید می‌کنم که تاریخ باید بازخوانی و بازنویسی بشود. باور کنید حمله داعش به عراق، بیشتر از ۱۰۰۰ سال پیش نیز اتفاق افتاد. «قرامطه» فکر داعشی داشتند. قبل از همبستیگی با فاطمیون در مصر، فکر داعشی و تکفیری داشتند و شیعه و شافعی را کافر می‌دانستند.
السید در پایان سخنانش گفت: ما تاریخ نمی‌خوانیم. متأسفانه کسانی که قدرت و ثروت دارند و بر عراق حکومت می‌کنند، هیچ کاری انجام نمی‌دهند. حتی حاضر نیستند در توزیع کتاب‌هایی که تاریخ را می‌گویند، کمک کنند چون دغدغه‌شان فقط قدرت و ثروت است. بنابرین کار خیلی زیادی لازم است، چنین کتاب‌هایی که مربوط به تاریخ معاصر عراق است باید به سریال و فیلم تبدیل شوند و محدود به کتاب نمانند. مخاطب امروز، بیشتر به فضای مجازی، تبلت و تلویزیون علاقه دارد. درست است که این کتاب‌ها باید نوشته شوند اما گام بعدی که تبدیل کتاب به اثر هنری است، خیلی مهم‌تر است.
در بخش دیگری از این‌مراسم، اسما خواجه‌زاده، مترجم کتاب در سخنانی با اشاره به آشنایی با زندگی مردم عراق از طریق مطالعه کتاب گفت: بسیاری از مطالب «اسطوره‌های عشق»، توضیحات جزئی در مورد سبک زندگی، عادات و آداب و رسوم عراقی‌ها دارد. فکر می‌کنم اوضاع عراق در دوره صدام به‌ویژه مبارزات انقلابی و همچنین فعالیت‌های شهید صدر را همانند گزارشی تصویری می‌توان از این کتاب متوجه شد.
وی درباره ترجمه این کتاب گفت: ترجمه «اسطورهای عشق» در مقایسه با سایر کارهایی که انجام دادم، کار سختی نبود چرا که زبان روانی داشت. سختی کار ترجمه این کتاب، مربوط به اصطلاحات عامیانه عراقی است که در کتاب آمده.
زندگی شهدا رمان و سریال شود
سیدهمام موسوی از کارشناسان حوزه مطالعات عراق نیز در سخنانی درباره این‌کتاب گفت: ما در عراق، همانند شهیده میسون غازی و شهیده بنت الهدی صدر، نمونه‌های متعددی داریم خصوصاً بعد از دهه شصت و هفتاد میلادی و هچنین برای دهه اول پیروزی انقلاب اسلامی و حتی دو سال قبل از شروع جنگ که اینها در واقع، مشت آهنین رژیم بعث و صدام در دستگیری پیروان، همفکران و شاگردان مکتب شهید سید محمدباقر صدر و خواهر ایشان آمنه صدر معروف به بنت الهدی هستند. دو نویسنده با نام‌های علی العراقی و فاطمه العراقی کتاب خاطرات زنان زندانی در دوره صدام را با عنوان «مذکرات سجینه»، چاپ کردند و ماجرای چندین شهیده را در همان دوران مربوط به شهادت شهیده بنت الهدی صدر با ادله و مستندات مختلف از جمله مستندات سازمان‌های حقوق بشری غیرعربی و اسلامی بیان می‌کنند. این کتاب که در هر کدام از داستان‌های آن با یکی از این شهیده‌ها آشنا می‌شویم ارزش رمان و یا تبدیل شدن به یک سریال تلویزیونی را دارند.
چنین‌حرکتی در عراق در جریان است که نه فقط دوره صدام را بازخوانی می‌کند بلکه آن را روتوش می‌کند. یعنی صدام، حزب بعث و جریانی را که مسبب همه مسائل امروز عراق و حتی منطقه است، کاملا بی‌تقصیر جلوه می‌دهند. تاثیرگذاری این جریانات تا حد زیادی به کم‌کاری‌هایی که از سوی ما و مخالفان صدام مربوط می‌شود. الان بعد از سقوط صدام که چند سال می‌گذرد فکر می‌کنم ارزش داشت حداقل هر سال، یک رمان، یک سریال یا اثر هنری درباره جنایات صدام منتشر شودموسوی گفت: دشمن علاوه بر جنگ سخت و پروژه‌هایی که در جنگ روانی پیش می‌برد، در مسائل فرهنگی هم خیلی قوی و نیرومند و با گام‌های مؤثری از دیدگاه خودش جلومی‌برد. ولی زندگی هر کدام از شهیده‌ها می‌توانند چندین کتاب شوند که این حلقه مفقوده‌ای در زبان عربی است.
وی با اشاره به مصاحبه اخیر شبکه خبری العربیه عربستان سعودی با دختر صدام گفت: پیش از این‌مصاحبه، کتابی با عنوان خاطرات نوه صدام در پایتخت عراق بعد از صدام منتشر شده است که در موردش هم صحبت می‌شود، در واقع، چنین‌حرکتی در عراق در جریان است که نه فقط دوره صدام را بازخوانی می‌کند بلکه آن را روتوش می‌کند. یعنی صدام، حزب بعث و جریانی را که مسبب همه مسائل امروز عراق و حتی منطقه است، کاملا بی‌تقصیر جلوه می‌دهند. تاثیرگذاری این جریانات تا حد زیادی به کم‌کاری‌هایی که از سوی ما و مخالفان صدام مربوط می‌شود. الان بعد از سقوط صدام که چند سال می‌گذرد فکر می‌کنم ارزش داشت حداقل هر سال، یک رمان، یک سریال یا اثر هنری درباره جنایات صدام منتشر شود. ولی واقعیتش این است که الان گروه‌های مختلف سنی می‌روند ببینند چه مطلبی در یوتیوب بارگذاری شده و از آن به عنوان منبع استفاده می‌کنند.
این نویسنده در ادامه گفت: واقعیتی که من می‌بینم این است که اگر از لحاظ کمی و کیفی برای معرفی سمبل‌های جریان مقاومت در عراق با جریان مخالف ما، مقایسه تطبیقی بکنیم، نسبت درستی وجود ندارد. مثلا امروز در جنگ رسانه‌ای، آنها چنین بحثی مطرح می‌کنند که ایران از طریق پایگاه‌های حشدالشعبی عراق می‌خواهد اسرائیل را بزند، می‌خواهند با طرح این موضوع، چندین نشان را بزنند؛ هم جریان مقاومت در عراق را محکوم کنند و هم اینکه ایران در عراق دخالت می‌کند و اینها را به صورت در هم تنیده و پیچیده با هم مطرح می‌کنند. جالب این است که بدانید رژیم صهیونیستی با حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی آمریکا، اتحادیه اروپا و رسانه‌های عربی مرتجع با بعثی‌هایی که در فضای مجازی حضور دارند، حمایت و همکاری می‌کنند. با اکانت‌های معروف چه در توییتر چه در فیسبوک و بقیه شبکه‌های اجتماعی می‌آیند این جریان‌ها را راه می‌اندازند.
موسوی در پایان گفت: برای معرفی این‌کتاب می‌توان فرازهای بسیار زیبای آن را در شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر منتشر کرد تا هم دیگران کتاب را بشناسند و هم موج جدیدی از خوانندگان ایجاد شود و حتی این موضوع، باعث طرح پیشنهاد ترجمه و معرفی کتاب‌های دیگر و گام‌های مؤثر بعدی باشد.