به گزارش خبرنگار مهر، بازار نهاده‌های دامی و محصولات پروتئینی در طول یک سال گذشته نوسانات زیادی را تجربه کرده و صنعت دام و طیور طی این مدت با چالش‌های زیادی مواجه بوده است. از مشکلات تأمین نهاده‌های دامی تا توزیع آنها و ایرادات سامانه بازارگاه تا نوسانات قیمت مرغ، گوشت و تخم مرغ که گرفتاری‌های زیادی را، هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف کننده ایجاد کرده است.
در حال حاضر نیز در آستانه ایام عید قرار داریم و بازار مرغ و گوشت قرمز دچار التهابات فراوانی است و انتقادات زیادی در زمینه تأمین و توزیع نهاده‌های دامی مطرح است؛ گرانی اقلام مختلف اخیراً مورد انتقاد رهبر انقلاب نیز قرار گرفت و ایشان با ابراز ناخرسندی از گرانی‌ها و مشکلات معیشتی، گفتند: این وضع در آستانه عید «غُصه بزرگی» ایجاد کرده است. البته اجناس مانند میوه‌ها فراوان است اما قیمت‌ها بسیار بالا است که سود این قیمت بالا هم به جیب باغداران زحمتکش نمی‌رود بلکه نصیب دلال‌ها و واسطه‌های سودجو می‌شود و ضرر آن به مردم می‌رسد.(جزئیات بیشتر را اینجا بخوانید)
خبرگزاری مهر پیش از این در پیگیری «غُصه بزرگ»، در گزارشی با عنوان «حذف دلالان میوه در گروی اصلاح شبکه توزیع / سلف‌خران و توزیع کنندگان باید ساماندهی شوند» به علل گرانی در بازار میوه، در گزارشی با عنوان «بازار مرغ هر روز نابسامان‌تر می‌شود / مشکل، افزایش خرید احتیاطی مردم است یا کاهش تولید؟» به علل گرانی مرغ، و در گزارشی با عنوان «چرا در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مرغ و روغن نیست؟ / دلالان خرید و قاچاق می‌کنند؛ ناچاریم زمانبندی کنیم» به علل گرانی و عرضه کم روغن نباتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای پرداخته بود.
اینک در گفتگویی با مرتضی رضایی، معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی به چالش‌های یکسال گذشته بازار نهاده‌های دامی که به نظر می‌رسد نقش مؤثری در گرانی‌های اخیر مرغ، تخم‌مرغ و گوشت قرمز داشته، پرداخته‌ایم؛ این مقام مسئول معتقد است بخشی از نهاده‌های دامی وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی از بازار آزاد سر در می‌آورد و این ارتباطی به سامانه بازارگاه ندارد و دستگاه‌های نظارتی باید با ورود به مساله، موضوع را بررسی کنند. وی تاکید دارد که جوجه‌ریزی برای تولید مرغ به اندازه کافی انجام شده و اگر امروز در بازار با گرانی و عرضه ناکافی مرغ با قیمت مصوب مواجه هستیم، باید علت را شبکه توزیع جستجو کنیم. معاون وزیر جهاد کشاورزی تاکید دارد که دلال‌ها در زنجیره تولید تا رسیدن گوشت قرمز به دست مردم، باعث افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت می‌شوند و اگر حلقه‌های رسمی این زنجیره به یکدیگر متصل و دلال‌ها را حذف شوند، قیمت گوشت قرمز ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش می‌یابد.
مشروح گفتگو از نظر گرامی‌تان می‌گذرد:
مدت زیادی است که بحث الحاق لیست کارخانجات تأمین خوراک دام آماده به سامانه بازارگاه مطرح است و تأخیر وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه انتقادات بسیاری را به دنبال داشته، آیا این کار انجام شده یا همچنان در دست پیگیری است؟
- حدود یک هفته قبل لیست ۲۵۰ کارخانه خوراک دام آماد به سامانه بازارگاه اضافه شد که البته مرحله اول کار بوده و در مرحله بعدی تمام کارخانجاتی که شرایط و ضوابط لازم (دارا بودن ضوابط بهداشتی، دارا بودن پروانه کار و فعال بودن واحد در سال‌های اخیر) را دارند، برای دریافت نهاده به سامانه الحاق می‌شوند.
در این برنامه‌ریزی کارخانجات مذکور نهاده را برای یک بار و به صورت تنخواه تحویل می‌گیرند تا بتوانند خوراک آماده را برای طیور تولید کنند و به صورت سیستماتیک یعنی با ثبت جزئیات در سامانه بازارگاه، آن را به مرغداران و دامداران تحویل می‌دهند. بنابراین هم اکنون مرغداران اعم از پرورش دهندگان جوجه گوشتی، مرغ تخم گذار، و مرغ مادر این انتخاب را دارند که از بازارگاه دان آماده تحویل بگیرند یعنی سهمیه خوراک خود را در سامانه بازارگاه به یک کارخانه تولید دان آماده تحویل داده و سپس، دان آماده را از کارخانه تحویل بگیرند؛ ضمن اینکه این مساله برای کارخانه هم کاملاً انتخابی است و کارخانه با زدن تیک مربوطه می‌تواند اقدام به دریافت سهمیه مرغدار و دامدار کند و هیچ اجباری در دریافت آن وجود ندارد. از مرغداران درخواست می‌کنم که در مقدار دان، زمان تحویل آن، کیفیت و قیمت خوراک آماده‌ای که از کارخانجات می‌گیرند، دقت کرده و این موارد را کنترل کنند.
طی ماه‌های گذشته که شاهد نابسامانی‌های گسترده در توزیع نهاده‌های دامی بودیم، بسیاری از رانت و احتمال فساد در توزیع نهاده‌های دامی از طریق سامانه بازارگاه سخن می‌گفتند و عنوان می‌کردند که این سامانه نتوانسته مأموریتی را که برایش تعریف شده، به درستی انجام دهد. در این زمینه چه توضیحی دارید؟
لازم است درباره نحوه کار سامانه بازارگاه توضیحاتی ارائه کنم؛ عملکرد کلی آن به این صورت است که یک قسمت ورودی دارد که واردکنندگان و بازرگانان و گاهی هم شرکت پشتیبانی امور دام، اطلاعات مربوط به نهاده‌ها را از طریق این قسمت وارد سامانه می‌کنند.
هم اکنون تمام مرغداران کشور اعم از اجداد، گله‌های مرغ مادر، گله‌های پرورشی چه در حوزه مرغ گوشتی و چه در حوزه مرغ تخم گذار، نهاده‌های مورد نیاز خود را به صورت سیستماتیک و هوشمند از بازارگاه دریافت می‌کنند یک قسمت فرایند و محاسبات دارد که هر مرغ دار چقدر و چه زمانی باید نهاده دریافت کند که به صورت هوشمند محاسبه و به مرغداران تخصیص داده می‌شود و خروجی کار نیز به این صورت است که اطلاعات مربوط به خریدها و تراکنش ریالی و اطلاعات کالایی همزمان به بازرگانان و واردکنندگان و خریداران (کارخانجات دان آماده) ارسال می‌گردد و بعد از حمل نیز اطلاعات حمل و انبار کالا ثبت می‌شود. در کنار تمام این موارد، محاسبات تراکنش‌های مالی نیز توسط سامانه بازارگاه ثبت می‌شود و حسن این کار آن است که هیچکس نمی‌تواند مدعی شود که شخص دیگری جای من خرید کرده است. بنابراین شفافیت کامل در توزیع نهاده‌ها وجود دارد بدون اینکه رانت یا موقعیت خاصی برای کسی ایجاد شود.
اما در ماه‌های اول فعال شدن سامانه، توزیع نه به صورت سیستمی بلکه با دخالت انسانی انجام می‌شد…
- سامانه بازارگاه حسابداری کالایی انجام می‌دهد، کاملاً مشخص خواهد بود که هر مرغداری چقدر نهاده دریافت کرده و هر بازرگان چقدر نهاده توزیع کرده، چقدر دست او مانده و چقدر باید توزیع کند؛ چقدر نهاده در کدام انبار رفته است و به تفکیک می‌توان گفت که هر استان چقدر نهاده گرفته و چقدر مصرف کرده است.
بازرگانان گاهی بدقولی می‌کنند و نهاده‌ای را که فروخته‌اند، دیر حمل می‌کنند گاهی نیز مشکل در تأمین و تخصیص ارز است که باعث می‌شود واردکننده نتواند اقدام به فروش نهاده کند قبلاً مرغداران با دو تا سه دست واسطه، نهاده را خرید می‌کردند اما با فعال شدن سامانه بازارگاه، این قابلیت وجود دارد که خود مرغدار به صورت مستقیم از واردکنندگان بزرگ نهاده می‌خرد و مرغداران عنوان می‌کنند که ما تازه متوجه شدیم شیوه خرید به چه صورت است و از حذف واسطه‌ها در این فرآیند رضایت دارند. ضمن اینکه شرایط به صورتی نیست که مرغدار مجبور باشد از یک واردکننده خاص خرید کنند و فقط برای یک وارد کننده رانت ایجاد شود، بلکه عموماً چند نهاده را چند شرکت واردکننده به صورت همزمان در سامانه بارگذاری می‌کنند و به دنبال آن، مرغدار انتخاب می‌کند که از کدام واردکننده خرید کند و وقتی بارگذاری انجام می‌شود تولید کننده کمتر از ۲ تا ۳ دقیقه می‌تواند خرید خود را انجام دهد.
هم اکنون سهمیه همه مرغداران در بستر سامانه بازارگاه تخصیص پیدا می‌کند؟
- بله، هم اکنون تمام مرغداران کشور اعم از اجداد، گله‌های مرغ مادر، گله‌های پرورشی چه در حوزه مرغ گوشتی و چه در حوزه مرغ تخم گذار، نهاده‌های مورد نیاز خود را به صورت سیستماتیک و هوشمند از بازارگاه دریافت می‌کنند.
اخیراً یکی از مسائلی که مورد انتقاد دامداران و مرغداران قرار گرفته، کندی در حمل و نقل نهاده‌های دامی است که گاهی تا ۴۰ روز نیز طول می‌کشد، دلیل این کندی در حمل و نقل چیست؟
- وقتی بازارگاه حواله را صادر می‌کند و خرید نهایی می‌شود، حواله به صورت خودکار به کارتابل بازرگان می‌رود و آنجا قرار می‌گیرد. در اینجا دو بحث مطرح است اول بازرگانان و دوم کرایه‌های حمل و نقل. بازرگانان گاهی بدقولی می‌کنند و نهاده‌ای را که فروخته‌اند، دیر حمل می‌کنند گاهی نیز مشکل در تأمین و تخصیص ارز است که باعث می‌شود واردکننده نتواند اقدام به فروش نهاده کند. به طور میانگین بار در کمتر از ۱۰ روز حمل می‌شود البته ممکن است به دلایلی که گفتم ممکن است بیشتر هم طول بکشد و همین جا من از مرغداران و رؤسای سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها نیز خواهش می‌کنم این موارد را هم خودشان پیگیری کنند و هم برای پیگیری بعدی به معاونت اطلاع دهند.
شما تاکید دارید امکان تخلف در توزیع نهاده‌ها در بستر سامانه بازارگاه وجود ندارد، با این حال در دوره‌هایی با اینکه عرضه در بازارگاه به شدت محدود بود، در بازار آزاد نهاده به وفور وجود داشت و به چند برابر نرخ مصوب به مرغدار و دامدار فروخته می‌شد، این نشتی نهاده‌ها اگر از سامانه بازارگاه نبود، از کجا انجام می‌شد؟
- حدود ۴ ماه قبل که این نابسامانی‌ها وجود داشت، اختلال و کندی در تخصیص و تأمین ارز و نهایتاً تأمین نهاده به وجود آمده بود که منجر به ایجاد چنین مشکلاتی شد. زمانی که این فرایند تسهیل شد، بازارگاه نیز روال عادی کار خود را پیش گرفت. نهاده باید در بازارگاه نهاده عرضه شود که سامانه هم بتواند آن را توزیع کند، وقتی نهاده‌ای در سامانه ثبت نشود، چه چیزی باید توزیع شود؟
چرا نهاده‌ای که باید توسط واردکننده در سامانه عرضه شود، از بازار آزاد سر درمی‌آورد؟
- باید دید که چه سهمی از مصرف در بازار آزاد وجود دارد. در اینکه بازار سیاه و بازار آزاد وجود دارد، شکی نیست اما باید ببینیم چه سهمی از بازار را دارد. به طور میانگین ماهیانه ۸۰۰ هزار تن ذرت در سامانه بازارگاه فروخته می‌شود و باید دید که در بازار آزاد عرضه این محصول چقدر بوده؟ آیا ۵۰۰ تن ذرت عرضه شده یا ۱۰۰۰ هزار تن یا ۵۰۰۰ تن. به هرحال نسبت به عرضه آن در بازارگاه رقم بسیار ناچیزی است؛ البته همین میزان هم به هیچ عنوان قابل قبول نیست و طبق قانون، هم قاچاق محسوب می‌شود هم تخلف و تقلب.
نشتی نهاده‌های دامی از جایی جز بازارگاه انجام می‌شود و دستگاه‌های نظارتی باید با جدیت به این مساله ورود کنند و مچ متخلفان را بگیرند وقتی جایی در فضای مجازی آگهی می‌شود که ۱۰۰۰ هزار تن ذرت عرضه می‌شود باید با آن برخورد جدی صورت بگیرد. این نشتی از سامانه بازارگاه انجام نمی‌شود، نهاده‌ای که از بازارگاه در اختیار مرغداران قرار می‌گیرد فقط بر اساس کد یکتای مرغداران است و سهمیه مرغدار هزار تن نیست و همان میزانی را هم که می‌گیرد جوجه‌ریزی کرده و خودش استفاده می‌کند.
پس این نشتی قبل از ورود نهاده به بازارگاه انجام می‌شود؟
- نشتی جایی جز بازارگاه انجام می‌شود و دستگاه‌های نظارتی باید با جدیت به این مساله ورود کنند و مچ متخلفان را بگیرند. اگر این نشتی توسط مرغداران و دامداران انجام می‌شود باید با آنان برخورد جدی شود چون این نهاده‌ها با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شود اگر هم از جای دیگری انجام می‌شود باید آن را کشف کنند و اطلاعاتش را در اختیار ما نیز قرار دهند تا جلوی آنها را بگیریم.
یکی از مباحث مهمی که طی ماه‌های اخیر به مراتب آن را شنیده‌ایم معدوم کردن جوجه‌ها، توسط مرغداران بعد از دریافت سهمیه نهاده بود؛ یعنی مرغدار به استناد جوجه‌ریزی انجام شده، سهمیه نهاده دریافت می‌کرد و بلافاصله اقدام به معدوم کردن جوجه‌ها و فروش سهمیه نهاده در بازار آزاد می‌کرد؛ فراگیری این مساله طی یکسال گذشته چقدر بوده است؟
- ماهی شش تا هفت هزار واحد مرغداری گوشتی جوجه‌ریزی می‌کنند. بنابراین با جامعه و صنعت بسیار بزرگی سر و کار داریم که عموماً انسان‌های درستکاری هستند، به صورت موردی یا مصداقی ممکن است چنین اتفاقی افتاده باشد که مرغداری تقلب کرده باشد اما تاکنون چنین گزارشی به بنده نرسیده که یک مرغدار به نیت فروش سهمیه در بازار آزاد، جوجه‌ریزی کرده و بعد از آن جوجه‌ها را از بین برده باشد.
علاوه بر این در استان‌های مختلف سیستم‌های نظارتی که معاونت‌های امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها مشخص می‌کنند، همچنین ناظران دامپزشکی که برای مسائل بهداشتی و واکسن به واحدها مراجعه می‌کنند و همچنین کارشناسان بیمه مرتب اطلاعات مربوط به واحدهای تولیدی را چک و آن را در اختیار ما قرار می‌دهند و این گونه نیست که کنترل و نظارت تنها از یک مرجع انجام شود بنابراین احتمال چنین تقلب‌هایی بسیار کم است و تأثیرگذار در تولید گوشت مرغ و توزیع نهاده‌ها نیست. این مباحث را ما زیاد می‌شنویم و درخواست من از کسانی که چنین مسائلی را مطرح می‌کنند این است که به صورت محرمانه اسامی کسانی را چنین کاری انجام داده‌اند، در اختیار ما قرار دهند تا ما با آنان برخورد کنیم. مثلاً عنوان کنند که فلان واحد این میزان جوجه‌ریزی کرده و جوجه‌های خود را معدوم ساخته تا بتواند نهاده را در بازار آزاد بفروشد.
به مشکلات تخصیص و تأمین ارز لازم برای واردات نهاده‌ها اشاره کردید، امسال کسری در واردات جو بسیار چشمگیر بوده و مشکلات زیادی را برای تولیدکنندگان به وجود آورده و گویا قرار است که در جیره غذایی دام‌ها ذرت جایگزین جو شود.
درباره جو نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۶ درصد ترخیص آن کاهش یافته است همچنین در تأمین ارز ۵۹ درصد و در تخصیص ارز ۵۳ درصد عقب هستیم. وقتی کمبود آن در این حد باشد، بدیهی است که قیمت‌ها افزایش می‌یابد درباره جو نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۶ درصد ترخیص آن کاهش یافته است همچنین در تأمین ارز ۵۹ درصد و در تخصیص ارز ۵۳ درصد عقب هستیم. در حالی که نیاز کشور به این محصول ۳.۲ میلیون تن و عمده مصرف آن در شش ماهه دوم سال است، وقتی کمبود آن در این حد باشد، بدیهی است که قیمت‌ها افزایش می‌یابد و از ذخایر ذرت به جای جو در جیره غذایی دام استفاده می‌شود.
نکته مهم در این میان افزایش واردات ذرت بوده اما در عین حال ما شاهد نوسانات شدید قیمت در بازار این نهاده نیز بودیم، دلیل این نوسانات چیست؟
- واردات ذرت ۱۳ درصد افزایش یافته اما اتفاقی که در این میان افتاده آن است که وزارت جهاد کشاورزی در ابتدای امسال پیش بینی کرده بود ۹.۲ میلیون ذرت فقط برای تغذیه دام و طیور کشور مورد نیاز است که مستندات آن نیز به طور کامل موجود است. از ابتدای سال و بوِیژه در شش ماهه دوم کارخانجات فروکتوز سازی، اسنک، نشاسته گیری و … اعلام کردند که ماهی ۱۰۰ هزار تن مصرف ذرت نیاز دارند که برای یکسال ۱.۲ میلیون تن می‌شود؛ بنابراین با احتساب نیاز صنعت ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن ذرت مورد نیاز بود در حالی که تا ۱۰ اسفند ماه جاری ۹ میلیون و ۲۳ هزار تن ذرت ترخیص شده است و به طور طبیعی بخشی از ذرتی که می‌توانست به بخش دام و طیور اختصاص یابد، به صنعت تخصیص یافت.
با احتساب نیاز صنعت ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن ذرت مورد نیاز بود در حالی که تا ۱۰ اسفند ماه جاری ۹ میلیون و ۲۳ هزار تن ذرت ترخیص شده است و به طور طبیعی بخشی از ذرتی که می‌توانست به بخش دام و طیور اختصاص یابد، به صنعت تخصیص یافت نیازی که برای تغذیه دام و طیور ۹.۲ میلیون تن اعلام شده بر اساس محاسبات دقیق بوده نه بر اساس حدس و گمان و در این میان شانسی که آوردیم این بود که در شش ماهه اول سال به دلیل کرونا تولید مرغ مقداری کاهش یافت و ذرت کمتری مصرف شد وگرنه به شدت کمبود ذرت ایجاد می‌شد.به طور معمول صنعت دام و طیور سالانه ۵ تا ۶ درصد افزایش تولید دارد چون زایش دام‌ها به طور طبیعی اتفاق می‌افتد. بنابراین نیاز به نهاده نیز بالا می‌رود. این در حالی بود که با کاهش واردات جو مواجه بودیم و در بحث ذرت هم که نیاز صنایع اضافه شد و بخشی به آن قسمت رفت البته بنده منکر این نیستم که صنایع نباید کار کنند اما نیازشان پیش بینی نشده بود.
چرا این پیش بینی در حوزه صنعت انجام نشده بود؟
- بنده مسئول این بخش نیستم و نمی‌دانم که چرا چنین کاری را انجام ندادند. متولیان این حوزه باید چنین چیزی را پیش بینی می‌کردند. ضمن اینکه باید یادآور شوم جوجه‌ریزی و تولید در حوزه دام و طیور امری پیوسته است بنابراین تأمین نهاده آن نیز باید پیوسته باشد در حالی که امسال تأمین نهاده کاملاً زیگزاگی انجام گرفته، گاهی تأمین بسیار زیاد بوده و گاهی اصلاً تأمین نشده است و همین باعث ایجاد چالش و بازار سیاه شده است. اگر این پیوستگی در تأمین رعایت می‌شد، چنین نابسامانی‌هایی نیز پیش نمی‌آمد؛ کمااینکه در سه ماه گذشته جز تأخیر در حمل که گاهی اتفاق افتاد وضعیت مناسبی در این حوزه داشتیم.
تأمین نهاده آن نیز باید پیوسته باشد در حالی که امسال تأمین نهاده کاملاً زیگزاگی انجام گرفته، گاهی تأمین بسیار زیاد بوده و گاهی اصلاً تأمین نشده است و همین باعث ایجاد چالش و بازار سیاه شده است گفته می‌شود جایگزینی ذرت با جو موجب کاهش ذخایر این محصول در آینده می‌شود، در صورتی که قیمت جهانی ذرت هم از جو بالاتر است و همین کشور را در تأمین ذخایر بعدی دچار مشکل می‌کند.
- ما باید اولویت را تشخیص دهیم. وقتی که دام روستایی یا صنعتی نیاز به غله دارد، بحث ذخایر و قیمت جهانی اولویت دوم است و در اینجا اولویت تأمین غذای دام است که اهمیت دارد، وقتی که چنین کمبودی وجود دارد باید از طریق ذرت آن را تأمین کنیم و هیچ مشکلی نیز ایجاد نمی‌شود فقط جیره نویس باید بالانس جیره را انجام دهد تا انرژی دام تأمین شود.
مباحثی مبنی بر این مطرح شده که بخشی از گندم نیز در دامداری‌ها جایگزین جو و خوراک دام می‌شود.
-چنین چیزی را نشنیده‌ام.
آقای رضایی، بسیاری از کارشناسان طی دو سال گذشته به تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی از جمله نهاده‌های دامی انتقاد کرده و آن را منشأ ایجاد رانت و فساد می‌دانند؛ قبلاً شما اعلام کرده بودید که دولت تصمیمی برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردات این محصولات ندارد؛ به عنوان کارشناس در صنعت دام و طیور، با توجه به فساد و نابسامانی گسترده در این بازار نظرتان درباره تداوم تخصیص ارز ترجیحی به واردات نهاده چیست؟
- هم اکنون قیمت مصوب ذرت با ارز ۴۲۰۰ تومانی، ۱,۷۰۰ تومان در هر کیلوگرم، جو ۱,۷۰۰ تومان و کنجاله سویا ۳,۲۵۰ تومان است اگر ارز ترجیحی حذف باشد واردات باید با ارز ۲۵ هزار تومانی انجام شود که در این صورت قیمت نهاده‌ای مانند ذرت حدود ۷ هزار تومان خواهد بود نکته اول در این میان بحث تأمین ارز است، چه کسی قرار است این تأمین ارز را انجام دهد؟ واردکننده از کجا قرار است ارز تأمین کند و واردات انجام دهد؟ حتی اگر این کار انجام شود مردم از کجا باید ریال آن را تأمین کنند و مرغ را کیلویی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان بخرند؟
گوشت با سه حلقه از دامداران به مصرف کنندگان می‌رسند. کشتارگاه، بسته بندی و قصابان. در این بین واسطه‌هایی وجود دارند که موجب افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت برای مصرف کننده می‌شوند حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مزایا و معایبی دارد که موارد بالا از جمله معایب آن است بنابراین باید به دقت به عواقب آن فکر و بعد تصمیم‌گیری شود. البته ممکن است ادامه تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی یکسری رانت نیز ایجاد کند، ما باید ببینیم چه به دست می‌آوریم و چه از دست می‌دهیم و هم اکنون جمع بندی دولت و مجلس این بوده که فعلاً تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای سال آینده نیز ادامه یابد.
در مدتی که تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای نهاده‌های دامی انجام گرفته، مردم چندان بهره‌ای از این یارانه نبرده‌اند، به عنوان مثال درباره گوشت قرمز چه زمانی که این کالا مستقیماً ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات دریافت می‌کرد و چه الان که نهاده‌های مصرفی با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شود، مردم این کالا را گران خریدند و همچنان نیز گران می خرند این درحالی است که علاوه بر تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به نهاده‌ها، دامداران نیز از انباشت دام و ضرر و زیان در این حوزه به شدت گلایه دارند، دلیل این گرانی را چه می‌دانید؟
- ۲۳ ماه قبل یعنی ابتدای سال ۹۸، میانگین کشوری قیمت گوساله پرواری ۳۵ هزار و ۷۸۰ تومان بوده الان این رقم حدود ۴۱ هزار تومان است، بنابراین طی ۲۳ ماه حدود ۱۵ درصد رشد کرده است. در فروردین ۹۹ قیمت تمام شده با ۱۰ درصد سود برای دامداران ۳۲ هزار تومان و در بهمن ۹۹؛ حدود ۴۳ هزار تومان بوده است، همچنین قیمت گوشت مخلوط گوساله در فروردین ۹۸، ۸۷ هزار تومان و در انتهای بهمن امسال ۱۰۶ هزار تومان بوده و ۱۹.۳ درصد رشد داشته است.
بنابراین ما شاهد افزایش قیمت زیادی در این حوزه نیستیم و در حوزه دام با انباشت مواجهیم و همین الان دامداران فشار می‌آورند که اجازه صادرات بدهیم. همچنین چند روز قبل دامداران با اتحادیه صنف قصابان و کشتارگاه‌ها جلسه‌ای داشتند که در آن جلسه ۵ دامداری که حضور داشتند اعلام کردند که ۵۰ هزار رأس دام انباشت شده در دامداری‌های خود دارند که عدد خیلی بزرگی است.
ما مخالف گران فروشی هستیم و تأیید نمی‌کنیم که چنین اتفاقی بیفتد و قیمت ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار تومانی برای گوشت گوساله که عرضه می‌شود، منطقی نیست و واقعاً گران فروشی است گوشت با سه حلقه از دامداران به مصرف کنندگان می‌رسند. کشتارگاه، بسته بندی و قصابان. در این بین واسطه‌هایی وجود دارند که در میان این حلقه‌ها قرار دارند و همیشه نیز این واسطه‌ها موجب افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت می‌شوند و به دلیل اینکه این حلقه‌های از تولید تا مصرف جدا از هم هستند موجب شده که قیمت بالا برود.
امسال واردات نیز کاهش چشمگیری داشته است…
- سال گذشته در مجموع حدود ۱۷۰ هزار تن گوشت قرمز وارد شد که حدود ۱۳۱ هزار و ۳۰۰ تن آن گوشت گوساله بود؛ ولی امسال ۲۸.۸ هزار تن گوشت گوساله وارد کشور شده است. ضمن اینکه گوشت گوساله ذاتاً گوشت گرانی است، با این حال ما مخالف گران فروشی هستیم و تأیید نمی‌کنیم که چنین اتفاقی بیفتد و قیمت ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار تومانی که عرضه می‌شود، منطقی نیست و واقعاً گران فروشی است.
تولید مرغ به اندازه کافی انجام شده و اختلال در سیستم توزیع است. تهران بزرگترین مصرف کننده مرغ کشور است و اگر در تهران بازار این محصول متعادل شود در شهرهای دیگر نیز همین اتفاق می‌افتد
در جلسه‌ای که دامداران و صنف کشتارگاه و قصابان داشتند، اعلام کردند که حاضر به عرضه گوشت مخلوط گوساله با قیمت کیلویی ۱۲۰ هزار تومان در میادین میوه و تره بار هستیم. این حلقه‌ها وقتی جدا از هم باشند، هر کدام به دنبال سود بالا برای خودشان هستند، بنابراین باید کنار هم قرار بگیرند تا شرایط متعادل شود.
آن طور که مرکز آمار ایران اعلام کرده، تولید گوشت نیز افزایش یافته است…
بله، بر اساس اعلام مرکز آمار کشور در دی ماه سال جاری، میزان تولید گوشت قرمز حاصل از ذبح دام سنگین در کشتارگاه‌های کشور ۴۲ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است و نقطه به نقطه دی ماه امسال نسبت به ۹۸، ۴۰ درصد افزایش یافته است که البته این مساله نیز باید کنترل شود، چون نشان می‌دهد که انباشت زیاد بوده و در یک دوره دامداران دام‌ها را ذبح و وارد بازار می‌کنند و احتمال دارد که در ۸ تا ۱۰ ماه آینده با کمبود مواجه شویم.
در جلسه‌ای که دامداران و صنف کشتارگاه و قصابان داشتند، اعلام کردند که حاضر به عرضه گوشت مخلوط گوساله با قیمت کیلویی ۱۲۰ هزار تومان در میادین میوه و تره بار هستند. این حلقه‌ها وقتی جدا از هم باشند، هر کدام به دنبال سود بالا برای خودشان هستند، بنابراین باید کنار هم قرار بگیرند تا شرایط متعادل شود با این وجود چرا قیمت در بازار این همه افزایش یافته است؟
برای یافتن دلایل افزایش قیمت باید به دنبال عوامل دیگری بود. درباره گوشت مرغ و شیر نیز همین نکته را می‌گویم که تولید یکی از عوامل مؤثر بر قیمت است، هزاران عامل دیگر در این مساله دخیل هستند.
قبلاً اعلام کرده بودید که با توجه به انباشت دام در کشور، در حال مذاکره با وزارت صمت برای لغو ممنوعیت صادرات هستید، به نتیجه‌ای در این زمینه رسیدید؟
- وزارت صمت از برج سه سال ۹۷ صادرات دام زنده را ممنوع کرده است و ما در حال مذاکره با مسئولان مربوطه برای آزاد شدن صادرات دام هستیم و پیشنهاد دادیم تا دو برابر میزان گوشت دامی که صادر می‌شود، گوشت وارد شود تا بازار داخل نیز دچار مشکل نشود.
آقای رضایی، همانطور که اطلاع دارید قیمت مرغ طی هفته‌های اخیر افزایش بسیار زیادی داشته و مردم در برخی شهرستان‌ها حتی با محدودیت عرضه این کالا مواجه هستند. رهبر انقلاب هم اخیراً از این گرانی‌ها انتقاد کرده و از آن به عنوان «غُصه بزرگ» یاد کرده‌اند.
- طبق مصوبه ستاد تنظیم بازار ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی برای تولید مرغ برای بهمن ماه انجام شده است و کمبودی در تولید نداریم، بنابراین تولید مشکلی ندارد و در بررسی علل گرانی باید به دنبال عوامل دیگری بود.
- کاهش جوجه ریزی را رد می‌کنم؛ جوجه ریزی در زمان تعیین شده و به میزان ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی برای تولید مرغ برای بهمن ماه انجام شده است و کمبودی در تولید نداریم و در بررسی علل گرانی باید به دنبال عوامل دیگری بود فعالان بازار عنوان کرده‌اند که جوجه ریزی به این اندازه نبوده و همین عامل کمبود در بازار است.
- کاهش جوجه ریزی را رد می‌کنم و جوجه‌ریزی در زمان تعیین شده و به میزان ۱۳۰ میلیون قطعه برای بهمن ماه انجام شده است.
پس دلیل این کمبود عرضه و گرانی چیست؟ در بسیاری از شهرها شاهد صف‌های طولانی مردم برای خرید مرغ هستیم. اگر تولید مشکلی ندارد، مشکل از کجاست؟
- تولید به اندازه کافی انجام شده و اختلال در سیستم توزیع است. تهران بزرگترین مصرف کننده مرغ کشور است و اگر در تهران بازار این محصول متعادل شود در شهرهای دیگر نیز همین اتفاق می‌افتد. نیاز روزانه شهر تهران نیز حدود ۱۰۰۰ تن است و گاهی روزانه تا ۷۰۰ تن مرغ با قیمت مصوب نیز وارد این استان شده اما متأسفانه قیمت‌ها کاهش نیافته است. ضمن اینکه پیش بینی تولید از اوایل سال انجام گرفته و بر اساس آن جمعیت گله‌های مرغ مادر افزایش یافته است تا این میزان جوجه‌ریزی انجام شود.
تولید به اندازه کافی انجام شده و اختلال در سیستم توزیع است. تهران بزرگترین مصرف کننده مرغ کشور است و اگر در تهران بازار این محصول متعادل شود در شهرهای دیگر نیز همین اتفاق می‌افتد حال که بحث تولید و تأمین مرغ شد، اشاره‌ای هم به مرغ آرین داشته باشیم و تأکیدی که رهبر انقلاب بر احیای این لاین در کشور داشتند اما در این میان برخی مباحثی را مبنی بر مشکل دار بودن مرغ لاین آرین مطرح کردند؛ مثلاً اینکه مرغ لاین آرین ضریب تبدیل مناسبی ندارد. این مباحث تا چه اندازه درست است؟
- تمام دام و طیوری که پرورش می‌دهیم طبیعتاً باید سال به سال ارتقا ژنتیکی بیابند و اصلاح نژاد شوند؛ درباره مرغ آرین نیز این اتفاق افتاده و همچنان نیز انجام می‌شود. مرغ آرین به طور کلی مرغ با سایز مطلوب است.
در شهریور ۹۸ واردات مرغ اجداد به کشور تحریم شد و تا تیرماه ۹۹ مرغ اجداد وارد نشد، اگر مرغ آرین نبود، باید الان مرغ وارد می‌کردیم؛ الان بخش عمده‌ای از جوجه ریزی اجداد کشور بر پایه همین لاین است تاکید می‌کنم که بخش عمده‌ای از جوجه‌ریزی اجداد کشور الان بر پایه مرغ آرین است و مطابق با برنامه‌ریزی های انجام شده سال آینده تمام اجداد مورد نیاز از طریق آرین تأمین خواهد شد و اگر مرغ آرین نبود همین الان ما نمی‌توانستیم ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام دهیم.
گویا، در دوره‌ای کشور در زمینه واردات مرغ اجداد تحریم و همین عاملی شد تا رهبر انقلاب بر خودکفایی در این زمینه تاکید داشته باشند؟
- دقیقاً. در شهریور ۹۸ واردات مرغ اجداد به کشور تحریم شد و تا تیرماه ۹۹ مرغ اجداد وارد نشد، فرض کنید که مرغ آرین نیز وجود نداشت باید الان مرغ وارد می‌کردیم بنابراین این لاین در پدافند غیرعامل و امنیت کشور بسیار حیاتی است اما نکته آن این است که باید ۴۰ روزه پرورش داده شود و برنامه ما نیز ۴۰ روزه است و اتفاقاً ما مخالف مرغ سنگین هستیم. این لاین آنقدر که علیه آن هجمه می‌شود، مشکل ندارد، البته کارهای ژنتیکی باید کماکان روی آن انجام شود اما در حال حاضر نیز مشکل خاصی ندارد.