محمد خیاطیان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مصوبه معاونت علمی و فناوری در خصوص تولید بار اول گفت: مصوبه‌ای از سال ۹۸ در معاونت علمی مورد پیگیری قرار گرفت که بر اساس آن، دستگاههای اجرایی که از قانون مناقصات پیروی می‌کنند، می‌توانند قراردادهایی با شرکتهای دانش بنیان بدون نیاز به انجام تشریفات قانون مناقصات منعقد کنند.
رئیس مرکز امور شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ادامه داد: تا قبل از سال ۹۷، دستگاههای دولتی بر اساس قانون مناقصات به سختی می‌توانستند کالاهای فناورانه مورد نیاز خود را بومی سازی کنند و برای رفع نیاز خود اقدام به برگزاری مناقصه و واردات محصولات فناورانه می‌کردند. از طرفی اگر شرکتهای دانش بنیان در این مناقصات شرکت کنند به دلیل اینکه هنوز محصولی را به تولید نرسانده‌اند رد می‌شدند؛ اما این مصوبه در معاونت علمی، امکان بومی سازی ساده‌تر این محصولات را فراهم می‌کند و روند واردات این محصولات را تغییر می‌دهد به طوری که محصولات ایرانی دانش بنیان جایگزین محصولات وارداتی می‌شود.
وی تاکید کرد: از این رو معاونت علمی با این مصوبه می‌تواند با بررسی‌های فنی، توانایی شرکتهای دانش بنیان برای تامین کالاهای مورد نیاز دستگاه‌ها را بررسی کند و آنها را به دستگاه‌ها معرفی کند.
به واسطه این مصوبه و تولید بار اول، نیاز دستگاههای اجرایی به جای واردات با هزینه‌های بالا، توسط شرکتهای دانش بنیان با توانایی بالا رفع می‌شود خیاطیان با بیان اینکه بدین واسطه نیاز دستگاههای اجرایی به جای واردات با هزینه‌های بالا، توسط شرکتهای دانش بنیان با توانایی بالا رفع می‌شود، گفت: بر اساس این مصوبه، شرکتهایی که برای بار اول اقدام به تولید یک محصول فناورانه می‌کنند زیر چتر این مصوبه معاونت علمی قرار گرفته و مشمول حمایت‌های مالی صندوق نوآوری و شکوفایی نیز می‌شوند.
رئیس مرکز امور شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری با تاکید بر اینکه شرکتهای دانش بنیان را طی مدت کوتاهی بر اساس معیارهای مشخص ارزیابی می‌کنیم، گفت: شرکتهایی که برای انجام پروژه‌های تولید بار اول به دستگاه‌ها معرفی می‌شوند، شرکتهای تازه کار نیستند و حداقل دانش تولید را تا سطحی کسب کرده و یا محصولات مشابهی را تولید کرده‌اند. بنابراین ریسک بومی سازی تا حد ممکن کاهش می‌یابد.
وی خاطر نشان کرد: معمولاً این پروژه‌هایی که به دانش بنیان‌ها (ذیل این مصوبه) محول خواهند شد از حساسیت بالایی برخوردارند زیرا محصولات‌های تک بوده و در صنایع مهم به کار می‌روند.
وی با بیان اینکه بر اساس این مصوبه معاونت علمی و فناوری علاوه بر دریافت نیاز دستگاه اجرایی، شرکت دانش بنیان را بر اساس بیشینه علمی انتخاب و به دستگاه معرفی می‌کند، خاطر نشان کرد: اما تنها انتخاب شرکتهای دانش بنیان و معرفی به دستگاه صورت نمی‌گیرد بلکه اگر دستگاه اجرایی از توانایی یک شرکت مطلع باشد و معاونت علمی آن را تایید کند می‌توانیم آن شرکت را حمایت کنیم تا نیاز مورد دستگاه اجرایی رفع شود.
به گفته خیاطیان، این شرکتها دارای قابلیت‌های تجاری سازی نیازهای استراتژیک دستگاههای اجرایی هستند و بعد از انعقاد قرارداد می‌توانند تا مدت طولانی نیاز دستگاه دولتی یا اجرایی را در چارچوب قرارداد مرتفع کند.
رئیس مرکز امور شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری با بیان اینکه این مصوبه شامل شرکتهایی می‌شود که محصول مورد نیاز دستگاه اجرایی را برای اولین بار به تولید برسانند، گفت: منظور از تولید بار اول این است که محصول نمونه مشابه داخلی در کشور نداشته باشد.
وی خاطر نشان کرد: در واقع اگر تاکنون شرکتی ایرانی آن محصول مورد نیاز را به صورت تجاری تولید نکرده باشد محصول تولید بار اول محسوب شده و مشمول حمایت معاونت علمی در قالب این مصوبه خواهد شد.
ارائه مجوز خرید از سوی معاونت علمی
وی در خصوص مجوز خرید دستگاه‌ها از شرکتهای دانش بنیان گفت: معاونت علمی مجوز خرید را به دستگاه اجرایی ارائه می‌کند و دستگاه می‌تواند بر اساس همان مجوز محصول را از شرکت دانش بنیان خریداری کند.
خیاطیان در خصوص قرارداد تولید بار اول شرکتهای دانش بنیان با دستگاههای اجرایی گفت: شرکت دانش بنیان برای تولید محصول بار اول خود با مجوز معاونت علمی، وارد قراردادی با دستگاه اجرایی می‌شود که در آن قیمت، مدت زمان اجرا و تولید محصول، عمق بومی سازی، پرداختی‌ها، تضامین و… قبلاً با مشارکت دبیرخانه تولید بار اول و دستگاه اجرایی تدقیق شده است.
وی با بیان اینکه ما در معاونت علمی و فناوری بر اساس این مصوبه فرایند حقوقی، مالی و فنی را برای شرکتها تسهیل می‌کنیم، گفت: این محصولات از جمله محصولاتی هستند که تاکنون در کشور ساخته نشده‌اند و دستگاه‌ها برای تامین آن از خارج کشور به مشکل برخورده‌اند. مثلاً نمونه‌های خارجی آن خریداری شده ولی تحویل داده نشده و یا محصولات از خارج خریداری و دریافت شده اما نصب نشده است. بنابراین تولید با دانش ایرانی می‌تواند هر یک از نواقص را رفع کند، نیاز به سایر کشورها کمرنگ‌تر شود و حداقل ۳۰ درصد از قیمت محصول نسبت به نمونه خارجی کاسته شود.
تولید محصولاتی که تاکنون نمونه ایرانی آن در کشور نبوده و با دانش ایرانی به تولید می‌رسد می‌تواند، نیاز ایران به سایر کشورها را کمرنگ‌تر کند و حداقل ۳۰ درصد از قیمت محصول نسبت به نمونه خارجی کاسته شود
به گفته رئیس مرکز امور شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری، کمک خواستن از شرکتهای دانش بنیان در این مسیر بهترین راه است زیرا علاوه بر کاهش قیمت و به صرفه بودن، می‌توانند خدمات پس از فروش سریع‌تری را نسبت به شرکتهای خارجی ارائه کنند.
درخواست ۸۴ نیاز از سوی دستگاههای اجرایی ذیل مصوبه
وی با بیان اینکه از سال ۹۸ تاکنون ۸۴ درخواست از سمت دستگاه اجرایی مختلف به دبیرخانه این مصوبه در معاونت علمی ارسال شده گفت: بعد از بررسی نیازها و از سوی دیگر شرکتهای دانش بنیان، به نتیجه رسیدیم که ۵۰ نیاز می‌تواند بر پایه دانشی داخلی و توان شرکتهای دانش بنیان رفع شود.
خیاطیان ادامه داد: ۵۰ شرکت دانش بنیان تولید بار اول را به این دستگاههای اجرایی معرفی کردیم که از ابتدای امسال تاکنون ۲۷ قرارداد بین شرکت دانش بنیان و دستگاه منعقد شده است. مابقی قراردادها نیز در حال پیگیری انعقاد است.
خیاطیان خاطر نشان کرد: دستگاههای اجرایی برای عقد قرارداد با این شرکتها از قانون مناقصات معاف می‌شوند اما در کنار این حمایت، حمایت‌های دیگر هم در نظر گرفتیم.
رئیس مرکز امور شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری با اشاره به میزان حمایت‌های معاونت از شرکتهای تولید بار اول گفت: اگر دستگاه دولتی با شرکتهای دانش بنیان قرارداد منعقد کند می‌تواند تسهیلات مناسبی را از صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت کند.
حوزه‌های نیاز دستگاههای اجرایی و شرکتهای تولید بار اول
وی در خصوص حوزه تولید بار اول شرکتهای دانش بنیان گفت: عمده حوزه قراردادهای منعقد شده و نیازهای دستگاههای اجرایی نفت، گاز و نیرو بوده اما حوزه‌های فناوری اطلاعات، حمل نقل ریلی، صنایع هوایی، هوانوردی و فرودگاهی، دریانوردی و بنادر و… نیز متقاضی استفاده از مصوبه بوده‌اند. بیش از ۷۰ درصد قرارداد و نیاز دستگاههای اجرایی در حوزه نفت بوده و از ۳۰ درصد باقیمانده ۱۵ درصد به حوزه نیرو و ۱۵ درصد به حوزه بنادر و… اختصاص دارد.
تبدیل پول واردات به دانش فنی
خیاطیان با بیان اینکه دستگاههای اجرایی بسیاری از این اقدام استقابل کرده‌اند، در خصوص میزان صرفه جویی ارزی تولید محصولات استراتژیک توسط دانش بنیان‌ها گفت: بر اساس ارزیابی‌هایی که داشتیم، به ازای هر یک دلار که صرف تولید بار اول می‌شود بین ۷ تا ۱۸ دلار صرفه جویی ارزی سالانه خواهد شد.
وی با بیان اینکه در این پروژه‌ها صرفه جویی ارزی متفاوت است، گفت: در واقع این اقدام یک سرمایه گذاری سود ده است که پولی که در حالت عالی برای واردات صرف می‌شود، در کشور باقی می‌ماند و تبدیل به دانش فنی طراحی و تولید، و اشتغال می‌شود.
رئیس مرکز امور شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری با اشاره به محصولاتی که از سوی دستگاههای اجرایی به دانش بنیان‌ها سفارش داده شده، ادامه داد: برخی تجهیزات دوار حوزه نفت و گاز، ابزار دقیق در نفت و گاز، مواد شیمی حوزه نفت و گاز، تجهیزات بنادر در حوزه کشتیرانی از جمله محصولاتی هستند که قرار است تولید شود.