برنامه های معاونت علمی برای افزایش امنیت غذایی/ افزایش تولید برنج

دکتر سیف سهندی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در همه حوزه‌ها معمولاً یک پروژه ۱۰ ساله برای کاهش ارزبری در معاونت علمی تعریف شده که استراتژی امنیت غذایی نیز از این قاعده مستثنی نیست، اظهار کرد: در حوزه امنیت غذایی پروژه‌های مختلفی توسط شرکتهای دانش بنیان در حال انجام است.

حمایت از تولید آنزیم‌های بومی کشور

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری با تاکید بر اینکه تولید آنزیم‌ها یکی از برنامه‌های توسعه امنیت غذایی محسوب می‌شود، گفت: دانش فنی دستیابی به سویه های میکروبی و قارچی با توان تولید اقتصادی آنزیم در داخل کشور تا کنون بدست نیامده و نیاز است در این زمینه فعالیت‌های تحقیق و توسعه توسط محققان و شرکت‌‎های دانش بنیان به طور جدی تری پیگیری شود.

سهندی ادامه داد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این زمینه از شرکت‌های دانش بنیان حمایت می‌ کند.

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری با بیان اینکه صدها شرکت دانش بنیان در حوزه امنیت غذایی فعالیت می‌کنند، گفت: حوزه آنزیم‌ها در فرایند تولید مواد غذایی و همچنین سایر صنایع مانند شوینده‌ها، نفت و غیره کاربرد دارند. از آنجایی که تولید آنزیم‌ها از فناوری پیچیده‌ای برخوردار است و به صورت سالانه ۵ میلیون و ۱۳۰ هزار دلار واردات آنزیم به کشور را داریم بنابراین تولید این میزان از آنزیم‌ها می‌تواند برای کشور سودآور باشد.

سهندی با بیان اینکه در حال حاضر دو شرکت دانش بنیان در زمینه تولید آنزیم فعالیت می‌کنند، ادامه داد: با توجه به اینکه شرکتهای دانش بنیان بعد از رسیدن به دانش فنی نیاز به حمایت جهت تولید انبوه دارند، صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق توسعه ملی از این شرکتها حمایت خواهد کرد.

تولید نهاده‌ها، کودها و آفت کش‌ها

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری با اشاره به موضوع دیگری که در زمینه امنیت غذایی مطرح می‌شود، گفت: نهاده‌ها، کودها و آفت کش‌ها نیز از جمله مواردی هستند که در زمینه امنیت غذایی مورد توجه قرار می‌گیرد.

سهندی با اشاره به میزان واردات کودها گفت: تنها به میزان ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار واردات کودهای شیمیایی داریم که اگر کودهای زیستی جایگزین این کودهای شیمیایی شود می‌توانیم صرفه جویی ارزی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه اکنون اجباری در زمینه استفاده از کودهای زیستی وجود ندارد، گفت: از این رو معمولاً کودهای شیمیایی وارداتی مورد مصرف قرار می‌گیرد و همین دلیلی بر محدود شدن بازار کودهای زیستی تولیدشده توسط شرکتهای دانش بنیان است.

صرفه جویی ارزی با کودهای زیستی

سهندی تاکید کرد: اگر حتی به میزان ۲۰ درصد هم مصرف این کودهای شیمیایی کاهش پیدا کند و کودهای زیستی جایگزین شوند صرفه جویی ارزی خواهیم داشت؛ بر اساس اخرین امار حدوداً ۶ میلیون تن در سال کود اوره تولید می‌شود که ۲و نیم میلیون تن از این میزان در کشور مصرف می‌شود و مابقی صادر می‌شود استفاده از کودهای زیستی علاوه بر کاهش میزان واردات کودهای شیمیایی بر افزایش صادرات کودهای اوره نیز تأثیر گذار است از این رو لازم است میزان مصرف این نوع کودها در کشور افزایش یابد.

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری در خصوص برنامه‌های ستاد توسعه زیست فناوری تا ۱۰ سال آینده برای امنیت غذایی گفت: امنیت غذایی ارتباط مستقیمی با کشاورزی دارد و کشاورزی نیز چند بخش مهم شامل زراعت، باغبانی، دامپروری، شیلات و صنایع تبدیلی و تکمیلی است. لذا جهت افزایش توان ملی در حوزه امنیت غذایی بایستی نگاه کلان و زنجیره‏ای به موضوع داشت.

وی ادامه داد: طبق آخرین آمار وزارت جهاد کشاورزی سالانه حدود ۱۲۳ میلیون تن انواع مواد غذایی و کشاورزی در کشور تولید می‌شود اما میزان مصرف حدود ۱۵۰ میلیون تن است به عبارتی سالانه ۶.۲۳ میلیون تن مواد غذایی، محصولات کشاورزی و نهاده‌های مؤثر در تولید غذا به ارزش تقریباً ۱۲ میلیارد دلار وارد کشور می‌شود. از این میزان سهم واردات نهاده‌ های دامی تقریباً ۹.۳ میلیارد دلار، محصولات زراعی و باغبانی حدود ۱۸.۳ میلیارد دلار و روغن و دانه‌های روغنی ۴.۲ میلیارد دلار است.

حمایت از تولید محصولات دامی

به گفته مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری، عمده محصولات دامی مربوط به دانه ذرت و کنجاله بوده که میزان واردات ذرت ۱۰ میلیون تن در سال است و جهت تأمین آن با شرایط فعلی در داخل کشور فارغ از نیاز آبی، بایستی حدود ۱،۲۵۰،۰۰۰ هکتار از اراضی کشور به کشت ذرت دانه‌ای اختصاص داده شود که این میزان در حال حاضر حدود ۱۳۸ هزار هکتار است.

وی افزود: با در نظر گرفتن موضوع آب، مکانیزاسیون و ارقام تجاری موجود به نظر می‌رسد امکان خود کفایی در این حوزه دور از دسترس باشد اما در صورتی که تولید ارقام تجاری زودرس و پر بازده ذرت در دستور کار قرار بگیرد و مصرف آب نیز با روش‌های نوین مانند RDI (Regulated Deficit Irrigation) کنترل شود می‌ توان ضریب خودکفایی را افزایش داد.

سهندی با بیان اینکه در خصوص کنجاله و روغن باید گفت امکان افزایش ضریب خودکفایی تولید دانه‌های روغنی و روغن در کشور وجود دارد، عنوان کرد: در این حوزه راه حل ‌های کلی شامل افزایش دسترسی به ارقام تجاری دانه‌های روغنی مانند کلزا و سویا، بهبود عملیات زراعی، معرفی سایر گیاهان روغنی مانند کاملینا، استفاده از سایر منابع زیستی مانند جلبک برای تولید روغن و بهبود فرآیند استحصال روغن در کارخانجات روغن کشی است.

وی افزود: معاونت علمی و فناوری در زمینه تولید بذر کاملینا از شرکت دانش بنیانی حمایت کرده و جهت توسعه کشت آن نیز حمایت‌هایی داشته؛ امید است با توسعه آن تولید دانه‌های روغنی به صورت کشت دیم افزایش یابد.

تولید ارقام پرمحصول برنج با کیفیت

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در خصوص دیگر موضوعاتی که به امنیت غذایی مربوط می‌شود گفت: یکی دیگر از محصولات وارداتی که به امنیت غذایی ارتباط دارد برنج است که از کشورهایی مانند چین و هند سالانه به ارزش حدود ۵.۱ میلیارد دلار وارد کشور می‌شود.

وی افزود: فعالیت دانشمندان کشور منجر به معرفی ارقام پر محصول برنج با کیفیت تقریباً مشابه برنج‌های بومی شده است. توسعه استفاده از این ارقام موجب افزایش عملکرد تقریباً دو برابری در مزارع برنج می‌شود و بدین ترتیب با افزایش میزان تولید برنج در واحد سطح می‌توان انتظار داشت علاوه بر افزایش درآمد کشاورزان، واردات برنج نیز کاهش یافته و این محصول جایگزین برنج‌های چینی و هندی شود.

وی تاکید کرد: ستاد زیست از چنین پروژه‌هایی حمایت می‌کند تا بتوانیم امنیت غذایی را به این واسطه تأمین کنیم.

ضرورت ورود به نسل چهارم کشاورزی

وی افزود: علاوه بر فناوری‌های زیستی که در سالهای اخیر تأثیر مهمی بر کشاورزی داشته است در سال‌های اخیر با توسعه فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات (ICT) نسل چهارم کشاورزی (مبتنی بر استفاده از IT برای هوشمند سازی و تحلیل داده‌های بزرگ Big data) در جهان توسعه یافته است و از سال ۲۰۱۴ نیز نسل پنجم کشاورزی (استفاده از ربات‌ها و اتوماتیک کردن فعالیت‌های کشاورزی و حداقل رساندن دخالت انسان) آغاز شده است.

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ادامه داد: این در حالی است که در کشور هنوز نسل سوم کشاورزی کاملاً توسعه نیافته است. لذا نیاز است همه ذی نفعان بخش کشاورزی از پژوهشگران تا کشاورزان و سازمان‌های تصمیم گیر تلاش کنند تا کشاورزی در کشور ارتقا یابد.