به گزارش خبرنگار مهر، دوم خرداد ماه سال جاری، محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی در حاشیه مراسم بزرگداشت روز ملی بهره‌وری در محل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی با بیان اینکه راه آهن در مسیر پیشرفت و تبدیل شدن به یک سازمان پیشرفته قرار دارد، گفت: خدا را شاکر هستیم که دغدغه بهبود، تغییر و تحول در راه‌آهن، با اقدامات نهادی که انجام شده است، در شکل و قالب مرکز جهادی پیشرفت روز به روز خود را معنی کرده و به سمت اثرگذاری پیش می‌رود. در مسیری هستیم که یک راه آهن پیشرفته و با کیفیت و اثرگذار در زندگی مردم و حمل‌ونقل کشور را تجربه کرده و به آن بیش از گذشته افتخار کنیم.
وی افزود: اکنون با برداشتن گام‌های بسیار مقدماتی، به لطف الهی و با تأیید سازمان ملی بهره‌وری، ما در مسیر دست‌یابی به بهره‌وری قرار گرفته‌ایم. ان‌شاالله در این مسیر، قطار در ریل توسعه و پیشرفت به صورت مستحکم حرکت کند و اقداماتی که به ارتقای قابلیت عملکرد منتهی می‌شود، با بکارگیری همه استعدادها و ظرفیت‌ها سازمان را رونق دهد تا یک سازمان قدرتمند اثرگذار و پیشرو را شاهد باشیم.
مدیرعامل راه آهن: اولویت اول راه آهن ارتقا بهره‌وری است
همچنین سعید رسولی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه آهن، سوم خرداد ماه امسال در حاشیه نشست با رئیس سازمان ملی بهره‌وری اعلام کرد: ارتقای بهره‌وری با استفاده از امکانات موجود اولویت اول ما در شرکت راه‌آهن است تا بتوانیم با استفاده از ظرفیت‌های موجود به مردم شریف ایران خدمت گذاری کنیم.
آمار، ادعاهای دولتی‌ها را رد می‌کند
این در حالی است که آمار و ارقام رسمی و غیر رسمی از عملکرد شبکه حمل و نقل ریلی در سال‌های گذشته، این موضع گیری ها را تأیید نمی‌کنند.
برای مثال آمار بهره‌وری واگن‌های باری موجود در شبکه نشان می‌دهد که علی رغم افزایش میزان بهره‌وری واگن‌های باری طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷، متأسفانه از سال ۱۳۹۷ به بعد بهره‌وری واگن‌های باری شبکه ریلی افت پیدا کرده است.
گورستان کِشنده هایی که برای بیت‌المال بودند
به عنوان مثالی دیگر از وضعیت اسف بار حال حاضر شبکه حمل و نقل ریلی کشور، می‌توان به وضعیت نامناسب کشنده‌های ریلی موجود اشاره کرد.
مطابق با آمار، در تاریخ ۳۱ خردادماه ۱۳۹۸، تعداد لوکوموتیوهای در حال بهره برداری موجود، ۷۱۰ عدد گزارش شده بود. این در حالی است که آخرین آمار از کشنده‌های در حال استفاده ریلی در تاریخ ۳۱ خرداد امسال ۶۷۶ عدد گزارش شده است.
ضمن اینکه در این مدت دو ساله، حدود ۳۵ دستگاه لوکوموتیو جدید نیز به مجموعه کشنده‌های ریلی کشور اضافه شده است. در واقع با توجه به آمار اشاره شده، طی دو سال گذشته، ۶۹ دستگاه لوکوموتیو از حیّز انتفاع خارج شده است.
به بیان دیگر می‌توان گفت که در دو سال گذشته، نه تنها بهبودی در وضعیت بهره‌وری شبکه ریلی اتفاق نیافتاده است، بلکه ۶۹ کشنده ریلی که ارزش جایگزینی آنها حداقل ۳ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، به طور کامل از مدار بهره برداری خارج شده‌اند. تصاویر زیر گورستان‌های دپوی لکوموتیوهای غیرقابل استفاده را نمایش می‌دهد.
راه آهن، نیاز جدی اقتصاد ملی
در همین رابطه محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: وضعیت بهره برداری از شبکه ریلی بسیار نامناسب است. علی رغم وجود تقاضای بار ۱۵۰ میلیون تنی ریل پسند، و با توجه به میزان عملکرد ۳۰ درصدی بهره برداری از شبکه ریلی کشور نسبت به میانگین کشورهای دنیا، این انتظار وجود دارد که نه تنها افزایش بهره‌وری واقعی و نه شعاری در مدت زمانی کوتاه اتفاق بیفتد، بلکه تلاش شود که علاوه بر دست‌یابی به اهداف تعیین شده اسناد بالادستی برای شبکه حمل و نقل ریلی، این صنعت ریشه دار و پر اهمیت در کشور، نقشی جدی در اقتصاد ملی بازی کند.
شاهجویی افزود: بدون شک راه آهن در بسیاری از کشورها، یکی از ارکان اصلی و غیرقابل انکار توسعه شناخته می‌شود اما متأسفانه در کشور ما هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود دست پیدا کند. مزایای استفاده از حمل و نقل ریلی به جای مدهای دیگر حمل و نقلی بر کسی پوشیده نیست. برای مثال در یک فقره مصرف سوخت، طبق مطالعات انجام شده، میزان مصرف سوخت برای حمل بار توسط ریل نسبت به کامیون‌های استاندارد اروپایی در حمل بار معادل یک هفتم برآورد شده است. بنابراین، رشد بهره برداری از شبکه حمل و نقل ریلی در کشور می‌تواند به سرعت تأثیر جدی در بهبود وضعیت اقتصادی ایجاد نماید.
صرفه‌جویی ۳ میلیارد دلاری سوخت؛ ارمغان بهره برداری درست از راه آهن
وی در پاسخ به این پرسش که اگر شبکه حمل و نقل ریلی کشور به میزان میانگین جهانی عملکرد و بهره‌وری داشته باشد، سالانه چه میزان در مصرف سوخت صرفه‌جویی به عمل می‌آید به خبرنگار مهر گفت: طبق محاسبات انجام شده، اگر از شبکه حمل و نقل ریلی به اندازه میانگین‌های جهانی و نه به اندازه کشورهای شاخص بهره برداری انجام شود، می‌توان سالانه ۳ میلیارد دلار صرفه‌جویی در مصرف سوخت را شاهد بود.
این کارشناس اقتصادی راهکار اساسی حل مشکلات فعلی راه آهن ایران را اعتماد به مردم و ایجاد فضایی مناسب برای ورود مردم به این صنعت دانست و خاطرنشان کرد: طبق متن صریح آئین نامه تعیین سهم بهینه بخش دولتی و غیردولتی از فعالیت‌های راه و راه آهن، دولت می‌تواند تا ۱۰۰ درصد از حق بهره برداری از محورهای ریلی را مشروط بر عدم واگذاری مالکیت خطوط، به بخش غیردولتی واگذار کند. همچنین مطابق با بندی از همین قانون خصوصی سازی، بهره برداری از کشنده‌های ریلی و مالکیت کشنده‌های ریلی می‌تواند به بخش غیردولتی واگذار شود تا هم نگهداری مسئولانه از آنها و هم افزایش میزان عملکرد آنها به صورت توأمان اتفاق بیفتد.