به گزارش خبرگزاری مهر، متن زیر یادداشت سیدمحمود کمال آرا، بنیان گذار مرکز مشترک اندیشه ورزی اکو با موضوع «نقش اتاق فکر در تصمیمات جهانی» است.
ما در رسانه های مختلف در خصوص لابی های پشت پرده ی جهان و وسیاست ملل مطالبی را شنیده ایم. لابی هایی که در تصمیمات کلان کشورها نقش مهمی دارند و با برنامه ریزی توانسته اند چندین سال بعد دولت خود را مدیریت کنند. از صفحه ی شطرنجی که از سال ها پیش اتفاقات مهم کشور آمریکا را رصد و فرماندهی می کرد تا حوادث اخیر خاورمیانه و تنش های سرزمین های اشغالی، همه و همه از وجود لابی های پنهان یا همان اتاق های فکر پرده بر میدارند. اتاق های فکر در تصمیمات جهانی نقش بسزایی دارند. این کانون های تفکر که متشکل از قدرت، پول و زنجیره ی سیاست مداران کشورهای مهم و افراد تاثیر گذار هر کشور می‌باشند، طراح سناریوی بازیگران در دولت ها می‌باشند. پیچیدگی اتاق های فکر و نحوه ی معرفی ایشان به دنیا و اشاره ی جزیی در رسانه های مختلف، بخش دیگری از سیاست های لابی های تصمیم ساز در جهان می‌باشند.
بر طبق پژوهش های جهانی بیشترین تعداد اندیشکده‌ها مربوط به قاره آمریکا با ۱۹۳۱ عدد و قاره اروپا با ۱۷۷۰ عدد است. نکته‌ی قابل‌توجه آن‌که رشد اندیشکده‌های اروپایی در مقایسه با اندیشکده‌های آمریکایی بسیار کند بوده و ارزش این مؤسسات به‌درستی درک نشده است و آن‌ها به‌عنوان مراکز نخبه‌گرایی، تأثیر قابل‌توجهی بر تصمیم گیران حکومتی ندارند. این در حالی است که فرانسه در مقایسه با آلمان و سایر کشورهای اروپایی از بودجه‌ی بسیار اندکی درزمینه‌ی تجهیز اندیشکده‌ها برخورداراست.
در ۱۰سال گذشته طبقه بندی اندیشکده های آمریکای لاتین به دو گروه تقسیم می شود:
۱- اندیشکده های برتر در مکزیک، کانادا و کارائیب
۲- اندیشکده های آمریکای مرکزی و جنوبی.
یک سال بعد تجدید نظرهایی در گروه اندیشکده های آسیا صورت گرفت تا قدری از سلطه کشورهای چین، هند، ژاپن و جمهوری کره کاسته شود. بدین ترتیب گروه آسیا به دو بخش تقسیم گردید:
۱- اندیشکده های برتر در چین، هند، ژاپن و جمهوری کره
۲- اندیشکده های برتر سایر کشورهای آسیا
در همان سال شش بخش دیگر به فهرست رده بندی ها اضافه شد؛ بهترین اندیشکده های مستقل (از نظر مالی، ساختار و مستقل قانونی از حکومت ها و احزاب سیاسی)، بهترین پویش های حمایتی، بهترین سیاست های تولید شده توسط اندیشکده ها، مفید ترین اندیشکده ها، بهترین اندیشکده های حوزه انرژی و منابع و در آخر بهترین اندیشکده های آموزشی. بدین ترتیب در فهرست نامزدها تنوع ایجاد شد.
پس از آن و بعد از یک سال نیز تغییراتی در روند انتخاب صورت گرفته است. در این سال اندیشکده های گروه آسیا به سه بخش تقسیم شدند:
۱- اندیشکده های آسیای مرکزی
۲- اندیشکده های آسیاسی جنوبی و پاسیفیک
۳- اندیشکده های برتر چین، هند، ژاپن و جمهوری کره
بخش گروه های برتر امنیتی و روابط بین الملل نیز به دو قسمت تقسیم گردیدند:
۱) اندیشکده های برتر دفاعی و امنیت ملی
۲) اندیشکده های برتر سیاسیت خارجی و رابط بین الملل.
و با انقلاب فناوری اطلاعات گروه های جدید به ترتیب ذیل معرفی شدند:
· بهترین استفاده از شبکه های اجتماعی
· بهترین همکاری های نهادی میان دو یا چند اندیشکده
· بهترین شبکه اندیشکده
· بهترین کنفرانس اندیشکده ها
· بهترین مدیریت اندیشکده ها
· بهترین ایده های اندیشکده ها
نتایج فهرست رده بندی نشان می‌دهد که موسسه بروکینگز برای چند سال متوالی توانسته است رتبه بهترین اندیشکده جهان را از آن خود کند. پس از بروکینگر بهترین اندیشکده های امریکایی و غیر امریکایی به ترتیب عبارتند از:
۲- چاتم هاوس( بریتانیا)
۳- بنیاد صلح بین الملل کارنگی (ایالات متحده آمریکا)
۴- مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل (ایالات متحده آمریکا)
۵-موسسه تحقیقات صلح بین الملل استکهلم SIPRI (سوئد)
در ادامه برترین اندیشکده های دفاعی و امنیت ملی از دید این گزارش نیز اینگونه معرفی شده اند:
۱- مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل (ایالات متحده آمریکا)
۲- موسسه رند( ایالات متحده آمریکا)
۳- مرکز بین المللی مطالعات استراتژیک IISS (بریتانیا)
۴- موسسه بروکینگز (ایالات متحده آمریکا)
۵- چاتم هاوس (بریتانیا)
اما رده بندی بهترین اندیشکده ها در حوزه روابط بین الملل به این شرح هستند:
۱- موسسه بروکینگز (ایالات متحده آمریکا)
۲- بنیاد صلح بین الملل کارنگی (ایالات متحده آمریکا)
۳- چاتم هاوس (بریتانیا)
۴- شورای روابط خارجی (ایالات متحده آمریکا)
۵- مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل CSIS (ایالات متحده آمریکا)
برترین اندیشکده های جدید و تازه تاسیس از دید گزارش فوق به شرح زیر است:
۱- موسسه PVBLICA (برزیل)
۲- شورای روابط بین الملل روسیه RSMD
۳- مرکز مطالعات آفریقایی- آسیایی CAEA (مراکش)
(با سپاس از همکاری پژوهشی سرکار خانم زهیرا افغان، پژوهشگر مطالعات منطقه دانشگاه شهید بهشتی)