خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم محبی: گلستان به سبب برخورداری از صدها هزار هکتار اراضی حاصلخیز و آب و هوای مناسب از قطب‌های مهم کشت پنبه در کشور محسوب می‌شود که از دیرباز به سرزمین طلای سفید مشهور بوده است.
به مرور زمان و به سبب برخی از سیاست‌های غلط، مدت طولانی زمان کاشت تا برداشت پنبه و به صرفه تر بودن کشت سایر محصولات زراعی سبب شد تا رغبت به زراعت این محصول در گلستان کاهش یابد به طوری که سطح زیرکشت از ۱۸۰ هزار هکتار به کمتر از ۱۰ هزار هکتار تنزل یافت.
البته آب رفتن کشت پنبه تنها در گلستان نبود و در سایر استانها هم به دلیل کم توجهی‌ها، کشت این محصول کاهش یافت.
هرچند طبق گفته مجری طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی امسال ۲۱ درصد تولید پنبه در کشور افزایش خواهد یافت اما سطح زیرکشت پنبه گلستان در سال جاری کاهش یافته است.
ابراهیم هزارجریبی در این خصوص گفت: سیر نزولی تولید پنبه از سال ۸۰ در کشور شروع شد و ما در سال ۸۲ مجبور به واردات این محصول شدیم و با اقدامات انجام شده از سال ۹۳ میزان واردات از تولید پیشی گرفت و به سمت خوداتکایی حرکت می‌کنیم.
تعطیلی پنبه پاک کنی‌ها
به گفته کارشناسان، صنعت پنبه اشتغالزا بوده و در شرایطی که سرانه درآمدی گلستان پایین‌تر از میانگین کشوری است، احیا این محصول می‌تواند نقش مؤثری در رفع چالش بیکاری استان داشته باشد.
در سال‌های نه چندان دور ۴۰ کارخانه پنبه پاک کنی در گلستان وجود داشت که در حال حاضر این تعداد به هشت واحد رسیده و این کارخانجات که روزی محل ارتزاق هزاران نفر از اهالی این منطقه بود هم اکنون یا متروکه شده و یا به انبار تبدیل شده است.
در حال حاضر کارخانجات نساجی کشور پنبه مورد نیاز خود را از خارج وارد می‌کنند و احیای پنبه در گلستان می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال سبب خودکفایی کشور پنبه خواهد شد.
هرچند که در سال‌های اخیر اقداماتی برای احیای پنبه از قبیل تولید بذور با مقاومت بالا در برابر امراض و خشکسالی در کشور و گلستان انجام شده اما این تلاش‌ها نتوانسته کشاورزان را به سمت کشت پنبه سوق دهد و برخی تنگناها مانند کمبود و افزایش قیمت نهاده‌های زراعی از قبیل سموم و آفت‌کش‌ها و در سال‌های اخیر هم خشکسالی و ریزگرد سبب شده تا از برنامه‌های پیش بینی شده عقب باشیم.
احیای پنبه مدیر چکمه پوش می‌خواهد
یکی از پنبه کاران گلستانی که در سال جاری سه هکتار پنبه کشت کرده به خبرنگار مهر گفت: تاکنون ۳.۵ تن محصول به کارخانه پنبه پاک کنی تحویل دادم.
اختصاص یارانه و تأمین و کاهش نهاده‌های زراعی می‌توان بخشی از دغدغه‌های کشاورزان را برطرف کند حاج محمد لکزایی با بیان اینکه کارخانه‌های پنبه پاک کنی در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم پنبه را ۲۰ هزار تومان علی الحساب اعلام کرده اند، افزود: در دهه‌های گذشته مهندسان و کارشناسان جهاد کشاورزی به صورت مستمر از اراضی پنبه سرکشی کرده و با پوشیدن چکمه به صورت میدانی در اراضی حضور داشتند اما این سال‌ها کارکنان جهاد از پشت میز و با دادن چند برگه و بروشور می‌خواهند مشکل پنبه کاران را حل کنند.
وی توضیح داد: اگر می‌خواهیم مشکل پنبه در گلستان حل شود باید دولت از پنبه کاران پشتیبانی کرده و با اختصاص یارانه، کاهش قیمت نهادها مانند بذر، سم و کود قیمت تمام شده را پایین بیاورد.
لکزایی یکی دیگر از مشکلات این بخش را کاهش کیفیت سموم بیان کرد و گفت: در کنار قیمت بالای نهاده‌های زراعی، هزینه‌های کارگری، حمل و نقل و ملزومات هم بالا رفته و این امر سود کشاورزان را کاهش می‌دهد.
یک کارشناس زراعت هم به خبرنگار مهر گفت امسال به سبب کمبود آب و خشکسالی تناژ در هکتار افت داشته و اگر آبیاری مناسب باشد تا چهار تن عملکرد را هم شاهد خواهیم بود.
فائزه شیخ ادامه داد: بذرهای اصلاح شده با نیاز آبی کمتر کمک زیادی به کشاورزان خواهد کرد و دولت می‌تواند با توزیع این بذرها به صنعت پنبه کمک کند.
وی افزود: حمایت‌های یارانه‌ای و رفع دغدغه‌های پنبه کاران و ایجاد زنجیره تولید در گسترش پنبه زارهای گلستان و احیای پنبه کاری مؤثر خواهد بود.
احیای پنبه کاری با مکانیزاسیون
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی هم به خبرنگار مهر گفت: گرگان و دشت بهترین پنبه کشور را داشت ولی به علت سیاست‌های نادرست و واردات بی رویه کشت این محصول کاهش یافت و سبب بیکاری هزاران نفر شد.
رحمت الله نوروزی افزود: هم اکنون با نگاه مثبت مجلس و دولت به احیای پنبه و توسعه صنایع تبدیلی، امیدواریم کشت این محصول دوباره رونق بگیرد.
وی بیان کرد: مسئولان در شورای قیمت گذاری باید با آنالیز هزینه‌های کاشت و داشت و برداشت، قیمت واقعی را در نظر گرفته تا کشاورزان دنبال کشت سایر محصولات نروند.
نوروزی با بیان اینکه باید کشت پنبه را با مکانیزاسیون احیا کرد، گفت: می‌توان با اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان و یا در اختیار قراردادن ماشین آلات به کشاورزان بخشی از دغدغه آنها را برطرف کرد.
کاهش کشت پنبه در سال جاری
برای اطلاع از برنامه‌های جهاد کشاورزی گلستان با رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی این سازمان گفتگو کردیم، علی موسی خانی به خبرنگار مهر گفت: امسال ۱۸ هزار هکتار از اراضی گلستان به زیر کشت پنبه رفته و در چند سال اخیر وضعیت کشت پنبه بهتر شده است.
حمایت‌های یارانه‌ای و رفع دغدغه‌های پنبه کاران و ایجاد زنجیره تولید در گسترش پنبه زارهای گلستان و احیای پنبه کاری مؤثر خواهد بود
موسی خانی افزود: سال گذشته ۲۱ هزار هکتار پنبه کشت شده بود که امسال خشکسالی و کمبود بارش باعث شد تا به برنامه پیش بینی شده -۳۰ هزار هکتار- نرسیم و میزان عملکرد هم کاهش یافت.
وی با بیان اینکه بذرهای اصلاح شده به اندازه کافی تدارک دیده شده بود، گفت: میانگین برداشت در گلستان دو تن و ۲۰۰ کیلوگرم در هر هکتار است ولی کشاورزانی که امکانات بالاتری دارند و کیفیت خاک آنها بالا است عملکرد تا چهار الی پنج تن هم داشته اند.
موسی خانی از وجود هفت هزار بهره بردار پنبه در استان خبرداد و بیان کرد: ۹ کارخانه پنبه پاک کنی فعال داریم که در شهرستان‌های بندرگز علی آبادکتول، گرگان، آق قلا، گنبدکاووس و رامیان قرار دارند.
وی افزود: هم اکنون قیمت پنبه مطلوب بوده و کشاورزان از آن راضی هستند و هر کیلو پنبه ۲۳ الی ۲۵ هزار تومان خریداری می‌شود.
موسی خانی عملکرد بخش خصوصی در خرید پنبه را رضایت بخش اعلام کرد و گفت که نیازی به ورود بخش دولتی نیست.
گلستان به دوران کشت طلایی پنبه برنمی گردد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: طرح احیای پنبه نوشته شده ولی الزامات و اقدامات لازم انجام نشد اما ما برنامه‌های خود را مانند تولید بذر اصلاح شده و طرح‌های تغذیه و طرح افزایش عملکرد انجام می‌دهیم.
مختار مهاجر افزود: روزگاری گلستان قطب تولید پنبه بود اما به دلیل اعمال برخی از مشوق‌ها و حمایت‌ها در مورد کشت گندم، پنبه نتوانست با این محصول رقابت کند.
وی اضافه کرد: گلستان به دوران طلایی کشت پنبه بر نمی‌گردد و نیازی هم به برگشت به آن دوران با ۲۰۰ هزار هکتار اراضی زیرکشت نیست.
مهاجر گفت: در الگوی کشت استان ۵۰ هزار هکتار پنبه پیش بینی شده که در سال اخیر به ۲۰ هزار هکتار رسیده ایم یعنی ۵۰ درصد آن محقق شده است.
وی تصریح کرد: ۴۰ درصد پنبه مورد نیاز کارخانجات کشور در داخل تولید می‌شود و ۶۰ درصد آن وارداتی است و هم اکنون با وضعیت تحریم‌ها و دلار استقبال خوبی از پنبه داخلی شده است.
برداشت پنبه مهم‌ترین مشکل پنبه کاران
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان مهم‌ترین مشکل پنبه کاران را در بخش برداشت اعلام کرد و گفت: هم اکنون یک کمباین حدود هشت میلیارد تومان قیمت داشته و خریداری آن در توان کشاورز نیست در نتیجه باید دولت به پنبه کاران یارانه داده و یا بخش‌های کشت و صنعت مخصوصاً نساجی‌ها و کارخانجات پنبه پاک کنی، کمباین خریداری کرده و در اختیار کشاورزان قرار دهند.
وی با بیان اینکه ارقام سود ده و با عملکرد خوب در استان کشت می‌شود، افزود: قیمت نهادهایی همچون سم و کود آزاد شده و هزینه آن برای کشاورزان سنگین است ولی دولت برای هر کشاورز در هر هکتار دو میلیون تومان تسهیلات کم بهره در نظر گرفته شده تا کشاورزان نهادهای خود را تأمین کنند.
حدود ۱۰ سال از آغاز برنامه‌های حمایتی وزارت جهاد کشاورزی برای احیای پنبه در کشور می‌گذرد و با وجود تلاش‌های انجام شده برای اقتصادی کردن کشت این محصول، اجرای این طرح همچنان ابتر مانده است.
در گلستان هم هر چند اقداماتی به صورت جزیره‌ای برای تکمیل صنعت پنبه از مزرعه تا پوشاک انجام شده اما نمی‌توان امید چندانی به احیای کشتزارهای پنبه در استان داشت و رونق این بخش همت بیشتر مسئولان را می‌طلبد.