به گزارش خبرگزاری مهر، آخرین قسمت از ویژه برنامه سوره فصل بنی امیه به موضوع «بشریت و امامت» اختصاص داشت و میهمان این برنامه محمد حسن زورق نویسنده و استاد دانشگاه بود.
دیانی در ابتدای برنامه از زورق پرسید وقتی از الگوی امامت حرف می زنیم مرادمان چه هست؟
زورق پاسخ داد: ما از امامان رفتار و سیره عملی دیدیم که در ذهن ما متجلی شده و تفاوت هایی در این سیره وجود دارد. مثلا امام علی (ع) تشکیل حکومت دادند ولی امام حسن (ع) از حکومت کناره گیری کردند. امام حسین (ع) قیام کردند. امام سجاد (ع) به نیایش و گفتگو با خدا روی آوردند. امامان پنجم، ششم و هفتم جلسه درس و تعلیم وتعلم داشتند. امام رضا (ع) ولایت عهدی را پذیرفتند. امام نهم دهم و یازدهم هم که شهید شدند.ِ بنابراین می بینید که سیره هر امامی با امام دیگر تفاوت دارد. به همین منظور من فکر میکنم که باید به دو نکته توجه کنیمِ اول اینکه ما اشتباه می کنیم به خودمان شیعه دوازده امامی می گوییم ما شیعه سیزده امامی هستیم. ما اشتباه میکنیم که امام علی (ع) را امام اول میدانیم اولین امام ما، شخص رسول الله (ص) است. مبدا تاریخ مسلمانان جهان ایجاد نظام سیاسی امامت به وسیله شخص رسول الله (ص) است.
وی افزود: من در کتاب «امامت و جهان امروز» که انتشارات سوره مهر منتشرکرده است اشاره کردم که تاریخ دو روز است، یکی روز نبوت و دیگری روز امامت. روز سومی در کار نیست. روز سوم، روز قیامت است. نظام سیاسی امامت به عنوان یک الگو در جهان سیاست کاریست که به وسیله پیامبر اکرم (ص) اتفاق افتاده است. ما سه گروه هستیم. شیعه، اهل جماعت که اقلیت خاموش هستند، اقلیت طرفدار وضع موجود که اهل سنت هستند. منظور از سنت هم سنت اشرافیت قریش است.
زورق با اشاره اینکه پیغمبر، امام بود توضیح داد: امام از نظر لغوی یعنی کسی که پیشتاز مردم در راه خداست و از بقیه مردم به خدا نزدیکتر است. وقتی من از امامت پیغمبر حرف میزنم مرادم این است که ایشان ۱۰ سال در مدینه امامت کردند به معنی سیاسی آن یعنی ارکان روابط قدرت در مدینه در زمان پیغمبر در اختیار ایشان بود. پیامبر اعلام جنگ و صلح و رتق و فتق امور میکردند. نکته مهم دیگر درباره امامت این است که نظام سیاسی امامت یک الگوی ویژه دارد. دلیل اینکه امامان بعد از پیامبر شهید شدند این است که همگی یادآوران دوران امامت پیغمبر بوده اند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: عده ای که به حقیقت اسلام ایمان آوردند هم نبوت پیغمبر را پذیرفتند هم امامتش را اما عده ای هم به خاطر قدرت اسلام، مسلمان شدند و ابراز اسلامداری کردند. آنها نبوت راما پذیرفتند اما دربرابر امامت پیامبر مقاومت کردند. انقلاب جهانی اسلام با بعثت نبوی آغاز شده و تا قیام قاپم آل محمد ادامه دارد. ما ۱۴۰۰ سال است که در بطن این انقلاب در حال زندگی هستیم واین انقلاب حتما به نتیجه نهایی خواهد رسید. نکته دیگر اینکه ما تصور میکنیم که تشیع با حضرت علی (ع) آغاز شده اما اینطور نیست. ما شیعه علی (ع) نیستیم که شیعه پیغمبر هستیم و خود علی بن ابی طالب (ع) هم شیعه پیامبر است. خودش میگفت که من پا میگذارم جای پی پیغمبر (ص).چون شیعه یعنی پیرو. ما یک دین داریم به نام اسلام و یک مذهب داریم که مذهب پیامبر است و دیگر هیچ.
نویسنده کتاب های تاریخی اضافه کرد: ما باید دنبال این باشیم که الگویی را پیدا کنیم که بتواند تمام رفتارهای امامان اسلام را از شخص خاتم الانبیا تا شخص خاتم الاوصیا تبیین کند. الگو در زبان فارسی یعنی مدل، سرمشق، نمونه. الگو یعنی یک سلسله قوانین که با استفاده از آنها بتوان قسمتی از یک چیز یا کل آن را با یکسری قوانین بازسازی کرد.اگر الگوی مشترک امامان را درک کنیم به راز رفتار امامان اسلام از خاتم الانبیا تا خاتم الاوصیا پی میبریم.الگوها راهنمای عمل هستند و پیش بینی پذیری را امکانپذیر میکنند. با داشتن یک الگو می توانیم کل یک پدیده را بازسازی کنیم ما الان دنبال الگوی امامان هستیم چون به وسیله این الگو میتوانیم حقوق و وظایف و ساختار هرم قدتر در نظام سیاسی امامت را بگوییم.
زورق سپس به قسمت های مختلف یک الگو پرداخت و گفت: اولین قسمت از الگوی امامت این است که هیچ امامی حق ندارد امامت خود را انکار کند و امام وظیفه دارد، امامت خود را ابراز کند و همین ابراز امامت است که بزرگترین خطرات را متوجه امامان کرده است. قسمت دوم الگو این است که امام می‌کوشد جامعه را آگاه و آزاد کند. آگاهی به این معنی که جامعه باید به خودآگاهی و خداآگاهی برسد. آزادی هم به این معناست که بین خدا و انسان هیچ مانعی نباید وجود داشته باشد. سومین نکته درباره الگوی امامت اینکه همه امامان منتظر ظهور امت خود بودند. ظهور امت از ظهور امام مهمتر است چون امام اگر امت نداشته باشد سرنوشتش چه خواهد شد؟ آیا میتوان نمازجماعت را فرادی خواند؟ خیر. چهارمین ویژگی الگوی امامت تشکیل حکومت سازمان یافته با کمک مردم است. نیرویی که نظام امامت را ایجاد میکند متن مردم است نه پارلمان و نظام های نظامی و چریکی. براین اساس نباید بگوییم امام حسن (ع) با معاویه صلح کرد، امام حسن (ع) مسند حکومت را رها کرد چون امت ظهور نکرد، نزول و سقوط کرد. امت وقتی که سقوط میکند مجددا تبدیل می‍شود به رعیت تا یک سلطان دیگر پیدا شود.
وی تصریح کرد: امت یک جامعه فراقومی، فراملی و فرانژادی است. کسانی که دم از قومیت و ملی گرایی می زنند از امت رسول الله نیستند. درست است که ما اقوام مختلفی داریم ولی این چیز مهمی نیست، مسله مهم این است که ما مسلمانیم. اگر مسلمانی خود را فراموش کنیم وبگوییم ما جزو فلان قوم هستیم دیگر مسلمان نیستیم. ما ملل مختلف داریم ولی اینکه اهمیتی ندارد در نهایت همه ما مسلمانیم.
این استاد دانشگاه در ادامه به وظایف امت اشاره کرد و توضیح داد: شناخت امام از مهمترین ویژگی های امت است چنانچه گفته شده هرکس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است. امام هم یعنی پیشتاز و نزدیکترین فرد به خدا. امت باید از امام پیروی کند و شناخت آن به تنهایی کافی نیست. تک تک اعضای امت باید امام را به دیگران معرفی کند، سکون در حق امامت جفاست. چهارمین وظیفه امت این است که از امام دفاع کند. همچنین امام را باید الگو قرار داد. امت باید آگاهانه و آزادانه نظام سیاسی امامت را اقامه کنند. امت باید در تصمیم گیریهای مشورتی و شورایی در نظام امامت شرکت کنند. در انتهای این بحث خیلی خوب مشخص می شود که چرا امام حسن (ع) از خلافت رفت. ایشان کناره گیری کرد چون امتی وجود نداشته است.
زورق در پایان به ویژگی های امام اشاره و اضافه کرد: امام خودآگاه ترین انسان است و زیستش هم سطح مردم معمولی بود.امام همه استعدادهای جامعه را شکوفه می کند برای همین می گوییم که در زمان ظهور امام زمان (ع) شاهد یک آمایش جهانی خواهیم بود. کار بزرگ امام در هرحال، اقامه عدل است.