به گزارش خبرنگار مهر، با آغاز ماه مهر و پایان دورکاری مراکز فرهنگی، آموزشی و دولتی رونق از دست رفته مراکز فرهنگی، اندیشه‌ای و آموزشی برگشت و به مرور زمان برنامه‌ها، نشست‌ها و رویدادها در حال برگزاری است. با اینحال اما چون کرونا و فشار اقتصادی کماکان وجود دارد، اندیشمندان و نخبگان دل و دماغ حضور و بحث و مناظره را ندارند که امیدواریم بزودی این شرایط هم بهبود یابد و دوباره مباحث اندیشه‌ای جان و رونق بگیرند.
برگزاری مناظره‌ای که در آن لفظ تطبیق مورد بحث بود
در اواخر هفته گذشته توسط کانون اندیشه جوان مناظره‌ای با موضوع «تطبیق تاریخ اسلام با حوادث اکنون؛ امکان یا امتناع» میان حجت‌الاسلام والمسلمین جواد سلیمانی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) و سعید طاووسی مسرور، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
طاووسی در این مناظره خطاب به سلیمانی گفت: برخی صاحب نظران می‌گویند به جای ادبیات تطبیقی یا جامعه‌شناسی تطبیقی از واژه مقایسه استفاده کنیم. شاید من با آقای سلیمانی اختلافی نداشته باشم ولی حرف اینجا است که واژه تطبیق دلالتی دارد که به همسانی بسیار زیاد دلالت می‌کند ولی مقایسه لزوماً اینطور نیست و ممکن است کسی از جنبه‌هایی شبیه فردی در هزار سال پیش باشد و از جنبه‌های دیگر شبیه او نباشد. در این حالت امکان مقایسه برای ما وجود دارد. این امر، از جهت دقت در لفظ و معنا است. به هر حال تطبیق را برای منظوری وضع کردند و مقایسه را برای منظور دیگری وضع کردند. به اعتقاد من اصلاً تطبیق در تاریخ ممکن نیست ولی مقایسه بین هر تاریخ با تاریخ دیگر ممکن است. من با آقای سلیمانی اختلاف نظر دارم ولی اختلافمان بنیادی نیست، البته برخی جزئیات می‌تواند محل اختلاف باشد. الآن ما در کنار ما هستیم که این بحث تدقیق شود و هدفمان چالش و جنجال نیست. در ادامه هم سلیمانی به نقد دیگاه طاووسی مبنی بر عدم امکان تطبیق در تاریخ پرداخت و بیان کرد: من گمان می‌کنم اگر این تفسیری که آقای طاووسی از تطبیق دارند که باید شباهت زیادی بین دو مقطع باشد و اگر شباهت زیاد نباشد نمی‌توانیم بگوییم قابل تطبیق است، یک مقدار ما را از عبرت‌گیری که فطرت بشر آن را می‌طلبد و آیات و روایات ما را به آن دعوت می‌کند، دور می‌کند. در مقایسه شباهت شرط نیست و هر مقطع را با قطع دیگر مقایسه می‌کنیم ولی ما دنبال عبرت‌گیری هستیم چون عبرت از سنخ باور است.
در بخش دیگری از این مناظره طاووسی با اشاره به اینکه تطبیق از مسیر مقایسه به دست می‌آید و بدون مقایسه مقدور نیست توضیح داد: اینکه من می‌گویم لفظ تطبیق را به کار نبریم برای این است که در تاریخ، شباهت در حد بالا اتفاق نمی‌افتد. سلیمانی در پاسخ به این نقد طاوسی توضیح داد: وقتی من به فرمایشات آقای طاوسی گوش می‌کنم احساس می‌کنم اهل بیت (ع) اشتباه کردند که گفتند مثل اشعث مثل عبدالله بن ابی است؛ وقتی من به فرمایشات آقای طاوسی گوش می‌کنم احساس می‌کنم اهل بیت (ع) اشتباه کردند که گفتند مثل اشعث مثل عبدالله بن ابی است؛
بزرگداشت مرحوم قانعی راد و سلسله نشست‌هایی برای علاقمندان به مطالعات علم
خبر دیگر اینکه در هفته‌های آتی چند نشست به صورت مجازی و رایگان برگزار می‌شود که پیشنهاد می‌کنیم آنها را دنبال کنید. اول اینکه سلسله سخنرانی‌های گروه مطالعات علم موسسه حکمت و فلسفه از روز یکشنبه ۲۵ مهر ماه آغاز می‌شود و تا دی ماه، هر ماه یک نشست برگزار می‌شود. جزییات برنامه این نشست‌ها را در اینجا ببینید.
برنامه دیگر هم اینکه گروه جامعه‌شناسی ایران در ادامه سلسله نشست‌های جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی به بررسی آثار، افکار و کنشگری مرحوم محمدامین قانعی‌راد می‌پردازد.در این نشست که روز سه‌شنبه ۲۷ مهرماه ۱۴۰۰ ساعت ۱۸ تا ۲۰ برپا می‌شود- سعید معیدفر و داریوش رحمانیان سخنرانی می‌کنند. علاقه‌مندان برای حضور در این نشست به نشانی https://b۲n.ir/k۷۷۷۲۸ مراجعه کنند.
اما همایش بین‌المللی «طبیعی‌گرایی فلسفی و چالش‌های آن» برای ارسال مقالات فلسفی مرتبط با موضوع فراخوان داد. مهلت ارسال چکیده تفصیلی مقالات برای این همایش، سی ام آذرماه سال ۱۴۰۰ و تاریخ برگزاری آن هم ۱۵ الی ۱۷ اسفندماه ۱۴۰۰ است.
تغییر مدیریتی ترجمان و شماره جدید چند نشریه اندیشه‌ای
در هفته‌های اخیر خوشبختانه بازار نشر در حوزه اندیشه، بسیار پررونق بوده و چند کتاب باارزش از اندیشمندان کشورمان منتشر شده است. همچنین شماره‌های جدید چند نشریه اندیشه‌ای هم روانه بازار مطبوعات و نشریات شد.
پیش از هرچیزی باید بگوییم که مدیرعامل ترجمان علوم انسانی پس از هشت سال تغییر کرد و مهدی ایزدخواه، جای مرتضی روحانی را گرفت. اما خبر دیگر اینکه چند روز پس از این انتصاب جدید شماره جدید فصلنامه ترجمان با پرونده‌ای ویژه خودکشی منتشر شد که شامل مطالب بسیار خواندنی در این باره است و توصیه می‌کنیم آخر هفته، نگاهی به ماقالت و ترجمه‌های این فصلنامه بیندازید.
شمارۀ ۱۵۹ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت هم که یکی از نشریات تخصصی حوزه اندیشه است با عنوان هرمنوتیک منتشر شد. دبیری این نشریه به عهده علیرضا سمنانی و سردبیری آن هم به عهده انشالله رحمتی است.
همچنین شماره سوّم نشریه «رِباط» با موضوع روایت هزاردستان و جامعه مدنی منتشر شد. این شماره از نشریه تلاش می‌کند به بازاندیشی تصویر جامعه مدنی و عناصر آن در دهه اخیر در نسبت با جمهوری اسلامی بپردازد. محمد ملاعباس، فاطمه صادقی، محمدرضا تاجیک و یادداشتی از مرحوم فیرحی از جمله کسانی هستند که در این شماره رباط مطلب دارند.
بازار پررونق کتابهای اندیشه‌ای و انتشار دو اثر پس از سال‌ها
در بازار کتاب هم این هفته‌های اخیر، شاهد انتشار کتابهای بسیاری بودیک که به برخی از مهمترین آنها اشاره می‌کنیم؛
مقصود فراستخواه از جمله جامعه شناسان پرکار روزگار ماست که در فضای مجازی هم بسیار فعال است و در این مدت در نشست‌های مختلفی هم حضور داشته است. به تازگی کتاب تازه وی با عنوان «آینده‌پژوهی آموزش عالی و دانشگاه در ایران؛ مبانی و سناریوها» از سوی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با همکاری موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شد. این کتاب گزارش سی پنل مختلف درباره آینده‌پژوهی آموزش عالی در ایران است.
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم اخیراً اثر تازه شریف لکزایی با عنوان «حکمت سیاسی متعالیه» را منتشر کرده است. این اثر به نوعی تکمله و جلد دوم کتاب فلسفه سیاسی صدرالمتالهین به قلم نویسنده است که برای نخستین بار در سال ۱۳۹۵ چاپ و منتشر شد. نویسنده در این اثر تلاش کرده تا با پیگیری آثار حکمای حکمت متعالیه توجه مخاطبان را به مباحثی که در اثر پیشین کم‌تر به تامل درآمده، برانگیزد.
کتاب «درآمدی بر قرآن‌پژوهی» نوشته سیدمجتبی حسینی هم از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شد. این کتاب، محصول دومین دوره از سلسله درس‌های قرآن‌شناسی سیدمجتبی حسینی است که در سال ۱۳۸۴ (رمضان ۱۴۲۶) ارائه شد.
منوچهر دین پرست هم در فضای مجازی اعلام کرد که بعد از غیر قابل انتشار بودن کتابش از سوی وزارت ارشاد و حدود دو سال دوندگی بالاخره مجوز گرفتم و انتشارات اطلاعات منتشر کرد. کتاب حاصل مصاحبه‌های متعددی است که طی سال‌ها با دکتر نصر انجام داده بودم. «عارفی در غربت غریبه» گفتگوهایی با دکتر سید حسین نصر، عنوان کتاب تازه دین پرست است که توسط انتشارات اطلاعات منتشر شد.
امیر دبیری مهر هم از انتشار اثر جدیدش با عنوان «اسلام و دموکراسی در ایران» خبر داد و گفت: پس از سال‌ها ممانعت و مقاومت در برابر انتشار پژوهشی علمی درباره نسبت اسلام و دموکراسی کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» از سوی انتشارات نقد فرهنگ با مدیریت دکتر بیژن عبدالکریمی منتشر شد.