خبرگزاری مهر - گروه استانها؛ کوله‌بری شغلی پر مخاطره و سخت برای همه مرزنشینان است که شیوه آن در استان سیستان و بلوچستان با دیگر مناطق مرزی کشور متفاوت است.
در واقع کوله‌بری شغلی پرمخاطره با درآمد ناچیز است که مرزنشینان به دلیل زندگی در مجاورت مرز، محرومیت نسبی، خشکسالی‌های مستمر و بیکاری ناشی از آن مجبور به روی آوردن به آن هستند.
هر چند که متأسفانه بیکاری و نبود شغل بی‌شک مهمترین و نخستین دلیل برای روی آوردن مرزنشینان کشور به قاچاق است اما مرزها را می‌توان یک فرصت نیز تلقی کرد و با کنترل دقیق و برنامه ریزی‌های مدون تهدیدهای موجود را به فرصت تبدیل کرد.
به همین دلیل نباید به بهانه مقابله با قاچاق، مرزها را به روی مردم و امرار معاش کوله‌بران و پیله‌وران بست و راه امرار معاش ساده آنها را مسدود کرد. اهمیت فعالیت کوله‌بران و فروش آن در بازارچه‌های مرزی برای تأمین امرار معاش تا حدی مهم است که رهبر معظم انقلاب در این باره توصیه کردند.
اهمیت فعالیت کوله‌بران و فروش آن در بازارچه‌های مرزی برای تأمین امرار معاش تا حدی مهم است که رهبر معظم انقلاب در این باره توصیه کردند حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در روز چهارشنبه ۸ اردیبهشت ۹۵ در دیدار هزاران نفر از کارگران، قاچاق را بلایی بزرگ و سمّ تولید داخلی برشمردند و با انتقاد شدید از عدم برخورد جدی با این مسئله تأکید کردند: «باید قوی‌ترین اشخاص را مأمور این کار کرد و دولت، ضمن تقویت دستگاه‌های ذی‌ربط، با قدرت با قاچاق سازمان‌یافته مقابله و برخورد کند.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: البته منظور از مبارزه با قاچاق کالا، مقابله با کوله‌برهای ضعیفی که در برخی مناطق اجناس کوچک را وارد می‌کنند، نیست؛ بلکه منظور قاچاقچیان بزرگی است که با ده‌ها و صدها کانتینر، اجناس قاچاق وارد کشور می‌کنند.
از سوی دیگر معمولاً زمانی که از استان سیستان و بلوچستان نام برده می‌شود یکی از شاخص‌ترین مسائلی که به ذهن خطور می‌کند موضوع خشکسالی و کم آبی و مشکلاتی است که بر اثر آن در این منطقه ایجاد شده است.
از همین رو اشتغال و تأمین معیشت ساکنان مناطق مرزی، کنترل قاچاق کالا، افزایش امنیت مرزها و شکوفایی اقتصاد محلی، افزایش رونق مناطق شهری و روستایی محدوده‌های مرزی از مهمترین اهداف راه اندازی بازارچه‌های مرزی بود که دولت در سال ۱۳۶۷ به طور غیر رسمی و در ۱۳۷۲ به صورت رسمی اقدام به تأسیس آن کرد.
اما متأسفانه بر خلاف تأکیدات رهبر معظم انقلاب به دنبال بخشنامه وزارت کشور، کولبری در برخی مرزها از جمله مرز سیستان تعطیل شد و چند هزار نفر از مردم این منطقه که در بازارچه‌های مرزی به فعالیت مشغول بودند و امرار معاش می‌کردند، بیکار شدند.
بسته شدن مرز موجب قطع شدن تنها منبع درآمد مردم سیستان شد
محمد دهمرده یکی از ساکنین مرز سیستان در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: مردم سیستان بیش از ۲۰ سال است که با مشکلات ناشی از خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند.
وی افزود: شاید ما بتوانیم با انواع مسائل و مشکلات کنار بیاییم اما وقتی منبع درآمد و شغلی وجود نداشته باشد قطعاً دیگر هیچ امیدی به ادامه زندگی هم وجود ندارد.
این مرز نشین سیستانی ادامه داد: افراد بسیاری را می‌شناسم که با بسته شدن مرز، کسب و کار و در واقع تنها منبع درآمد خود را از دست دادند، در حالی که پیش از آن به وسیله چرخ دستی و یا فرغون از مرز وسیله می‌آوردند و از این طریق خرج زندگی خود را تأمین می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه بعد از بسته شدن مرز تأمین معیشت برای کوله‌بران سیستانی بسیار سخت شد، گفت: برخی از این افراد مجبور به مهاجرت از منطقه شدند.
مرزهای سیستان پس از ۱۶ سال بازگشایی شد
مبین علی میر، مدیر بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: کولبری و خرده‌فروشی با پیگیری‌های انجام شده و اخذ موافقت‌های لازم به زودی در بازارچه مرزی «میلک» آغاز می‌شود.
وی افزود: این موضوع پس از هفته‌ها تلاش مسئولین منطقه‌ای و محلی با تاکید و پیگیری ویژه استاندار به نتیجه رسید و توانستیم با مقامات محلی کشور افغانستان توافق دو جانبه‌ای داشته باشیم که موجب بازگشایی و شروع داد و ستد در دو طرف مرز شد.
مدیر بازارچه‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان افزود: در نتیجه این توافق، بازارچه مرزی «میلک» بازگشایی شد و مردم منطقه سیستان پس از ۱۶ سال می‌توانند مانند سایر نقاط کشور از عوائد مرز تا شعاع ۵۰ کیلومتری بهره‌مند شوند.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری و صنعتی سیستان زمانبر است، باید از طریق فعال کردن مرزها و بازارچه‌های مرزی به ویژه بازارچه فعال مرزی «میلک» معیشت مرزنشینان منطقه را تأمین کرد.
میر در خصوص وضعیت بازارچه‌های مرزی «گمشاد» و «بش دلبر» نیز گفت: خوشبختانه گفتگوها در خصوص بازگشایی بازارچه مرزی گمشاد هم مثبت بود و این بازارچه هم به زودی فعالیتش را آغاز خواهد کرد، اما در خصوص مرز بش دلبر برخی ملاحظات محیط زیستی وجود دارد که بازگشایی را در حال حاضر غیرممکن کرده که در صورت حل و موافقت سازمان محیط زیست این مرز هم امکان بازگشایی‌اش فراهم است.
وی با اشاره به مشکل بیکاری ناشی از خشکسالی منطقه سیستان تصریح کرد: بازگشایی مرز سیستان و شروع مجدد کولبری فرصت اشتغال بیش از ۲۰۰۰ سیستانی را به صورت مستقیم فراهم می‌کند.
مدیر بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان بیان کرد: در طرح کولبری ساکنین مرز سیستان تا شعاع ۵۰ کیلومتری می‌توانند مانند غرب کشور از امتیازات دیده شده در قانون استفاده کنند؛ به این صورت که ابتدا یک نفر به صورت تجمیعی کالاهای خاصی را که تنها با رویه کولبری اجازه ورود دارند، از مرز سیستان بدون اخذ عوارض وارد می‌کند و سپس این کالاها از طریق کارت‌های مرزنشینی به صورت جزئی وارد کشور می‌شود. هر خانواده چهار نفره مرزنشین روستایی می‌تواند در ماه ۲.۵ میلیون تومان با کارت خود از این راه کسب درآمد کند.
کوله‌بران سیستان و بلوچستان مجاز به واردات کالاهای ممنوع هستند
ماندانا زنگنه، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان در مورد شرایط فعالیت کوله‌بران گفته است: کوله‌بران استان با توجه به ضوابط اعلامی مجاز به واردات کالاهایی هستند که ورود آنها به کشور ممنوع بوده یا محدودیت قانونی دارد.
وی در نشست شورای ساماندهی فعالیت کوله‌بران سیستان و بلوچستان اظهار داشت: برابر ضوابط ابلاغی کوله‌بران استان در کنار صادرات همه کالاهای مجاز صادراتی اجازه دارند بیش از ۸۰۰ قلم کالای تعیین شده وارداتی را وارد کند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان ادامه داد: ورود این ۸۰۰ قلم کالا به کشور ممنوع بوده یا با محدودیت ورود مواجه هستند اما برای بهبود معیشت مرزنشینان مقرر شده این اقلام با معافیت کامل در عوارض و سود بازرگانی تا ماهانه به ازای هر فرد معادل ۱۶۶ دلار و برای هر خانوار تا سقف ۶۶۴ دلار اجازه ورود داشته باشند، به نرخ روز ارز معادل حدود ١٧ میلیون تومان برای هر خانوار به صورت ماهانه می‌شود.
وی بیان کرد: خروج تجمیعی کالاها از شهرستان دارای بازارچه ممنوع بوده و حمل و جا به جایی کالاهای وارداتی کوله‌بران تنها تا مرکز شهرستان مرزی محل ورود مجاز است اما به صورت خرده فروشی توسط افراد قابل خریداری و خارج کردن به سایر مناطق استان و کشور است.
زنگنه افزود: در این میان کالاهای صادراتی یا وارداتی که نیازمند گواهی‌های قانونی از جمله گواهی استاندارد، بهداشت، قرنطینه کشاورزی یا دامی هستند باید پیش از ترخیص توسط کوله‌بران به گمرک بازارچه مرزی ارائه شود سپس ترخیص کنند تا در این خصوص هم مشکلی برای آنها رخ ندهد و بتوانند به فعالیتشان در چارچوب قوانین مصوب ادامه دهند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان گفت: واردات این کالاها می‌تواند توسط مباشر یا کارگزار کوله‌بران با انجام ثبت آماری در سامانه جامع مرزنشینان کالاها با ترانزیت داخلی به صورت تجمیعی به بازارچه‌های تعیین شده وارد شود و پس از انجام شرایط قانونی شخص کوله‌بر یا نماینده قانونی او می‌تواند کالا را از بازارچه مرزی ترخیص کند.
نکته حائز اهمیت اینجاست که این کولبری و تجارت مرزی که به تجارت چمدانی هم معروف است هزاران نفر از مردمان مناطق مرزی سیستان و بلوچستان را مشغول به کار می‌کند که یکی از فاکتورهای مثبت در امرار معاش این مردمان مرزنشین در شرایط خاص این منطقه است.